Katalog

Futbol 4 Uzmanlar sahadaki ölümleri yorumladı Futbolcular DİKKATH! I aşamını sağlıklı bedenin vazgeçilmezi olan spora adamış insanlar nasıl oluyor da bir anda sahada son nefeslerini veriyorlardı? Bu önüne geçilemez bir yazgı mı yoksa tıbben çözümü olan bir sorun muydu? Tıp dünyasından konusunda uzman kişilerle sahada ölümü konuştuk... ALPER İZBUL O nlarsporcuydu.. Onlarfutbol- cuydu... Koşarlar, coşarlar, onbinleri, milyonlan ateşlerier- di. Yorulacakları, hastalanacaklan ve bel- ki de günün birinde formalan ile yeşil çim- lerin üzerine yığılıp kalacakları aklımıza bi- le gelmezdi. Kimi zaman, "antrenmanda kalbi durdu", kimi zaman "sıcağa daya- namadı" başlıklı yazılar haber bile olma- dı, satıraralannda kaldı. Ancak futbol dün- yası önce Kamerunlu Marc Vıvien Foe, ar- dından da Benficalı Feher'i yitirince spor ve tıp otoriteleri sahada ölümleri tartışma- ya başladı. Haziran ayında Fransa'da düzenlenen Konfederasyon Kupası Yan Finali'nde, Ko- lombiya ile karşılaşan Kamerun'un 28 ya- şındaki futbolcusu Foe aniden orta saha- da yere yığıldı. Foe yerdeyken yüzünde beliren donuk ifade aslında olabileceğin en kötüsünü işaret ediyordu ama acı haber hastane koridorlanndan dışarıya ulaşın- caya dek herkeste umutlu bekleyiş sürü- yordu. Ancak maçın bitiminde, umut ye- rini hüzüne bıraktı... Maçın 72. dakikasın- da yere yığılan Foe'nin geçirdiği kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdiği söyleniyordu. Spor dünyası bu habere inanmak bile is- temedi. Ama gerçek genelde olduğu gibi yine acıydı. Bu kez spor ziyafetine estetik hareketler, rekorlar ya da şampiyonluklar değil, ölüm damgasını vurmuştu... Üzüntü ile yoğurulan şampiyona Bre- zilya'nın birinciliği ile sona ererken, spor dün- yasında, sahalarda nadir karşılaşılan böy- lesi acıların nedenleri ve bir daha yaşan- maması için neler yapılabileceği konuşu- luyordu. Foe'nin cenazesi devlettöreni ile kaldınlırken başlayan tartışmalar uzun sü- re devam etti, demeçler birbirini izledi... Ölüm Portekiz'de yakaladı Tam konu küllenmiş ve tartışmalar rafa kalkmıştı ki bu kez Portekiz'den ge- len haber spor dünyasını yasa boğdu. Ben- fica'nın Macargolcüsü Mikos Feher, Gu- imares'leyapılan lig maçı sırasında 90+1 'de gördüğü san kart sonrası fenalaşmış ve sa- hada yapılan ilk müdahalenin ardından hastaneye kaldırılmıştı. Olay anında Fe- her'in televizyondan yansıyan görüntü- sündeki yüz ifadesi de aynı Foe'de oldu- ğu gibi acı haberi duyurur gibiydi. Ama yi- ne de sporseverler umutluydu... Belki Fe- her, Foe ile aynı sonu paylaşmaz ve kur- tulurdu... Ancak olay günü yerel saatle 00.10'dabasınaverilenbültendeFeher'in yaşamını yitirdiği bildiriliyordu. Futbol dün- yası altı ay içinde ikinci kez "Sahada ölüm"]e sarsılmıştı. Benfica yandaşlan, Feher'in kaldırıldığı hastanenin önünde yas tuttu. Peki böylesine sessiz ve gizli gelerek gencecik oyunculann yaşamına son veren neden neydi? Yaşamını sağlıklı bedenin vazgeçilmezi olan spora adamış insanlar nasıl oluyor da bir anda sahada son ne- feslerini veriyorlardı? Bu önüne geçilemez bir yazgı mı yoksa tıbben çözümü olan bir sorun muydu? Tıp dünyasından konusun- da uzman kişilerle sahada ölümü konuş- tuk... Dünyada son 10 yıl içinde 13 ölüm olayı yaşanırken Türkiye, Kaynak aliesine ağladı Sahalardaki enacı rürkiye, futbolculan kalp krizin- den yitirme acısını Kaynak ailesi üyelerinin ölümü ileya- şadı. Irfan, Kayhan ve Reşit Kaynak kalplerine yenildi. Dünyada ise son 10 yıl içinde yeşil sahalarda kalp krizinden 13 ölüm vakası yaşandı. 1996 Eylül: Frank Sarrabayro- use ve VVilliam Disciullo, aynı gün için- de kalp krizi geçirerek öldü. 1997 Ağustos: Almanya Bölgesel Ugi'nde Reutlingen'de oynayan Nijer- Ders alalım... ukurova Üniversitesi (Ç.Ü) Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Antrenörlük lim Başkanı Yrd. Doç. Dr. Fuat Koçyiğrt, son yıllarda futbol ve diğer branşlarda görülen ani ölümlerin büyük bölümünün, "aşın yükienmeden kaynaklandığını" belirtti. Koçyiğrt, "Sezon başında yapılan sağlık kontrollerinin önemi, şimdi daha iyi anlaşılıyor. Bu kontrollerin ciddi yapılması gerekiyor. Sporda ani ölümlerin oranı yürüyüşte beşyüzde IJogging yapanlarda binde 4 crvanndadır. HaJı sahada da ani yûklenmelere bağlı ölümlere sıkça rastlanmaktadır, Aşın yûkienme kalpte aşın hipertrofi, ileti bozukluğu, myokard iskemi, reperfüzyon hasan ve koroner damaharda kalp krizi ile sonuçlanan arteriosklerosa yol açar. Yorgunluk, dummu daha da ciddileştirmektedir. Antrenörierin aşın yükienmeden kaçınmalan, antrenman sonrası futbolculann dinlenme ve yenilenmelerini kontrol altına almalan gerekir." yalı Nvvanegbo maçta kalp krizi geçir- di. 1999 Temmuz: Rumen Astra Plo- iesti'de oynayan Stefan Vrabioru, rakip oy,uncuyla çarpıştı ve kalp krizinden öl- dü. 2000 Şubat: Nijeryalı John Ikoro- ma, Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki bir dostluk maçında kalp krizinden öldü. 2000 Ağustos: Alman amatör lig- lerinde, iki hafta içinde üç futbolcu sa- hada öldü. 16 yaşındaki bir futbolcu ant- renmanda, 30 ve 42 yaşlanndaki oyun- cular ise bir karşılaşma sırasında kalp kri- zi geçirdi. 2001 Nisan: Bir 3. Lig maçında, Ingiliz orta hakem Mike North, 42. da- kikada kalp krizinden yaşamını yitirdi. 2002 Haziran: Kıbrıs Rum Kesi- mi'nde 2. Lig futbolcusu Michael Mic- hd, maçta geçirdiği kalp krizi sonucu ha- yatını kaybetti. 2002 Aralık: Makedon Club FK ta- kımındatop koşturan Stefan Toteski, kar- şılaşma sırasında kalp krizi geçirdi. 2003 Haziran: Kamerunlu Foe, Kolombiya ile yapılan Konfederasyon Kupası yan finalinde kalp yetmezliğinden öldü. Yıldız• • • • • sondu 20 Temmuz 1979'da Macaristan'da dünyaya gelen Miklos Feher, futbola Györi takımında başladı ve Macar liginde oynadığı 62 maçta 23 gol attı. 19 yaşında Porto ile anlaşan Feher, Jardel yüzünden yedek kaldı. 1999-2000 sezonunda Salgueiros'a, 2000 - 2001 sezonunda Sporting Braga'ya kiralandı. Genç forvet, 26 karşılaşmada rakip fileleri 14 kez havalandırdı ve takımda sezonun en iyi oyuncusu seçildi. Bu başarısı da kulübü Porto'yu etkilemeyen ulusal futbolcu, 2001 - 2002 sezonunda aynlmak istediğini belirtti. Ancak B takımına gönderildi. Sözleşmesi 2002 Haziran'ında bitince Benfica ile anlaştı ve 17 maçta 4 gol kaydetti. Bu sezon ise 3 gol attı. İRYAZAR İRKITAP j 80 Yıllık Öykü Tarsus Idman Yurdu ÖZGÜR DAŞLI K îtabı yazmaktaki amacınız? Tarsus Idman Yurdu seksen yıllık bir takım. Cumhuriyet'le yaşrt bir ca- mia. Büyük takımlar ülke futbolunun ana damar- ianysa, Tarsus Idman Yurdu gibi kulüpler de kjl- cal damariandır. Sekseninci yılı kutlama amacıy- la yazdığımı söyleyebilirim. - İkinci, üçüncü lige ve amatör futbola bakışınız, yeterince endüstrileşememiş ta- kımlar hakkındaki düşünceleriniz? Son dönemde UEFA Kriterleri devreye gir- di. Kulüpler direnmeye çalışmakta. Ve kulüple- rin arasındaki zaten var olan uçurum, daha da açılmakta. Naklen yayın gelirierinden 2. ve 3. U- gin de payı var. Ancak, bu birdilim olmaktan öte, bir kırıntı. 2. ve 3. üg takımlannın ne yazık ki, da- yanabilecekleri ekonomik kaynaklan yok. Bu ba- kımdan çoğu kulüp, belediyelere dayanmış du- rumdalar. Böyle giderse bu takımlar durumlan- nı düzeltemeyecek gibi durmaktalar. - Tarsus Idman Yurdu hakkında bilgi toplama süreciniz nasıl oldu? 2. ve 3. LJgierin ilk kurulduğu zamanlarda oldukça popüler bir takımdı. Büyük kulüplere oyuncu veren, oralardan oyuncu alan, önemse- nen bir ekipti. 9O'lı yıllarda futbolun endüstriieş- mesiyle birtikte zengin kulüpler daha zengin, fa- kirter de daha fakir hale geldiler. Tarsus Idman Yurdu da popülaritesini yitirdi. Takımın eski fut- bolculanndan ve yöneticilerinden Faruk Sodan ile görüştük. Yerel basın ve ulusal basın önemli veri kaynaklanmtz arasında yer aldı. 4 ŞUBAT 2004 UZMAN GOZÜYLE OPERATÖR DR. MAHMUT AKYILDIZ (İSVİçre Hastanesi Kalp Cerrahı): Ani ölümlerin en önde gelen nedeni tanı konulma- mış koroner kalp hastalığıdır. Koroner kalp has- talığı aynı zamanda dünya üzerindeki tüm ölüm- lerin yüzde 45 - 50'sinin nedeni olarak karşımı- za çıkar. Bu hastalıkta kalıtsallık büyük önem ta- şır. Hastalığın başlangıcında kalbi besleyen da- marlarda kireçlenme görülür. Efor kapasitesinde ani yükselmelerde hastalık sinsice ortaya çıkar ve ölüme neden olur. Tanı konulmamış kapak hastalıklan, ritm bozukluklan yüksek efor sırasın- da ölümcül bir neden haline gelebılir. Ayrıca aşı- n efor harcanması sırasında tansiyon yükse/ir. Tansiyonun ani yükselmesi ile doğuştan varolan anevrizmalar (balonculuk) beyinde de aortta da yırtılmalara neden olur. Bunlara tanı konulma- masının önemli nedeni yeterli tetkikyapılmama- sıdır. Özellikle sporculara yapılacak tetkiklerde çok dikkatli olunmalıdır. Koroner kalp hastalığının teş- hisinde kullanılan Eforlu EKG testinde doğru ta- nı koyma olasılığı yüzde 55 - 60'tır. Sporculara mutlaka uygulanması gereken ekokardiyogra- fide ya da genellikle şüphe durumunda uygula- nan ve damariara radyoaktif madde verilerek ya- pılan Talyum testinde yüzde 10-15 hata payı var- dır. Kesin tanı koroner anjiyografi ile konulur. PROF. DR. HAKAN KARPUZ: (Cerrahpa$a Tıp Fakültesi Kardlyoloji Anabilim Dalı): Ani ölümlere özellikle genç sporcularda çok sık rast- lanmaz. örnek vermek gerekirse joging yapan- larda ani ölüm oranı 13 binde bir olarak karşımı- za çık/yor. Ani ölüm dendiğinde önce temelinde bilinen ya da bilinmeyen bir hastalık olup olma- dığı araştınlmalıdır. Ve bu araştırma sırasında çok büyük olasılıkla geçmişten gelen bir neden kar- şımıza çıkacaktır. 35 yaş altında meydana gelen ani ölümlerde en sık görülen neden, "Hipertro- fik opstnıktif kardiomiyopatı"dir (Kalp kasında iki odacığı ayıran ara bölmede Aort kapağının tam altındakı yere denk gelen bölgede ileri derecede kalınlaşma). Bu durum genetik olabiliyor. örne- ğin "Aritmojenik sağ ventrikül" de ölüme neden olan rahatsızlıklararasındadır. Fenerbahçeli Was- hington diyabetik bir hasta idi ve ciddi bir tehli- ke atlattı. Onlarda potansiyal koroner arter has- tasıdır. Böyle insanlarda incelemeler daha derin yapılmalıdır. PROF. DR. ALTAN ONAT (Tiirk Kardfyolojl Derneği Yönetim Kurulu Üyesi): Kalp kasında ya da kalp kapağında meydana gelen ve çoğu genetik olan hastalıklar vardır. Söz ko- nusu bölümlerde olan bu anzalar nedeniyle kalp, genç yaşta bile olunsa aniden durabilir. Bazı ki- şilerde kalp kası zamanla aşın büyür ve aşın efor- larda kalp durmasına hazır hale gelir. Bunlar dok- tor muayenesinde ortaya çıkar ve şüphe duru- munda yapılacak derinlemesine inceleme ile te- yit edilir. Bunlann bir kısmı hekimin duyarsızlığı nedeniyle gözden kaçabilirama bazen de tespit edilemeyebilır. Nadiren hiçbirbelirti göstermeden de olabilir. Çoğunlukla genetik etkilidir. Kalıtsal hastalıklardır. Fark edilip gereken önlemler alınır- sa risk azaltılmış olur. PROF. DR. ABİDİN KAYSERILİOĞLU (İStanbUİ Tıp Fakültesi spor Hekimliâi Anablllm Dalı Baskanı) Spor hekimliğini kurmamızın en bülyük nedenlerin- den birisi sporda ani ölümleri önlemektir. Bunun için spor yapanlann mutlaka kondisyon testle- rinden geçmesi, elektro kardiyografi ve stres testi denilen yüklemeli elektro kardiyografi yaptırma- lan, fizik muayeneden geçip kalp seslerinin din- lenerek, kardiyolojik bir sorunun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bunlarda bir bozukluk var ise ileri tetkik ile ekokardiyografi yapılarak kalbin ya- pısı ve fonksiyonu hakkında araştırma yapılma- lıdır. Çünkü ölümlerin büyük bölümü kalp bo- zukluklanndan kaynaklanmaktadır. Sporda ani ölümlere özellikle kardiyomiyopati neden olur. Bu tespit edilerek sporculann ölümleri önlenebi- lir. Diyabetik sporcularda eğer şekerdüzeyi iyi kont- rol edilmez ise damar bozukluklanna neden olur. Bu durumda gerek kalp koroner damartan, ge- rekse beyin damariannda anevrizmalar (balon- cuklar) oluşarak, ani ölümlere neden olabilir. Bu nedenle diyabetiklerin daha sıkı kontrol edilme- si gerekir. Anevrizmalar, ancak beyin anjiyogra- fisi çekilerek tespit edilebilir. Ancak zahmetli bir iş olduğu için şüphe olmadan yapılması söz ko- nusu değildir. Bu atlanabilir ve istenmeyen so- nuçlara neden olabilir. Bu nedenle en modern ci- hazlaria birimimizde kontrolleri sürdürüyoruz. Şayet oyuncunun kalp hastası olduğu yönünde bir bilgi ve tedavi ile geçmeyecek bir hastalığı var- sa oynatılmaması gerekir. SAfî 12