Katalog

SAYFA CUNIHURlYET 19 EYLÜL 1995 SALI 12 DtZt YAZI Hacı Bektaş Veli türbesindeki pir evi. Pir evinden gelen dolu H er dergâhta "dede", "dedebaba" ve ailesinin oturduğubirbölümle derviş- lerin. Öbüt hizmet erlerinin odalan, eğitim yaptıklan, halvete daldıklan mekânlar, aşevi,konuk odalan. cem içın meydan odası, birçok dergâhta sebze. mevve bahçeleri. tarla- lar vs bulunur. ABD'de Michigan-Det- roit'teki Bektaşi dergâhı. bu geleneği sürdüren canlı bır örnektir. Hacı Bektaş kasabasmda bulunan ve adma "pirevi 1 " denilen dergâh dışında beş büyük dergâhtan da söz ediliyor. Bunlar. Rumeli- Dimetoka'daKızıl De- li dergâhı. Amalya- Elmalt Tekke kö- yünde. Abdal Musa Dergâhı. Mısır'da Kahire yakınlannda Kajgusuz Abdal Dergâhı, Irak Kerbela'dâ Kerbela Der- gâhı, Istanbul Merdiv enköy'de Şahku- lu Sultan Dergâhı'dır. Bunlar dışında Anadolu'nun çeşitli yörelerine yayılmış. bugüne dek her tür toplum \e doğa koşullarına direnerek yaşamlannı sürdürmeye çalışan onlarca tekke ve dergâhtanbugün bıle söz etmek olasıdır. Eskişehır'deki: Seyidı Battal Gazi ve Sücaettvn Veli dergâhlan. lsparta Senir- ket Ulugbey "deki Veli Baba Dergâhı, iz- mir Kemalpaşa'daki Hamza Baba Der- gâhı. tstanbul'da kendi adı verilen me- zarlıkta bulunan Karaca Ahmet Sultan Türbesi bunlardan birkaçıdır. Birlik, kardeşlik yuvaları Dergâhlar. dergâhı yaptırantn ya da orada gömülübulunan kişinin adıyla anı- hr. içinde genellikle ya dergâhın kunı- cusunun ya da 4 *postnişin"lerinın türbe- si vardır. Dergâhlar, gönülleri birlik ve kardeş- lik duygusu içinde birbirine kenetlen- miş. insanlann toplumsalbir anlayışla ast- lık-üstlük aynmı gözetmeksizin bir ara- dabulunduklan. tapındıklan. adeta "tü- rap" olduklan yerlerdir. Alevi-Bektaşi yoluna kabul edilış tö- renleriyle görgü cemleri bu dergâhlarda yapılır. Pirevi. Alevi-Bektaşi yolunun dinsel merkezi sayılir. Pirevinde volun en büyüğü olan "Dede" ya da "Dede- baba" oturur. Hacıbektaş'taki pirevi, carpıcı. jumuşak mimarisiyle bir siteyi andıran kendıne veterh kullanım amacıy- la Anadolu'da kurulmuş en görkemh der- gâhlardan biridir. Pirevı. üç avlu ve bunlann çevresınde sıralanmış birçokyapıdan oluşuyor. Aşe- v i. mihmanev i. kilerev i, meydanevi (ce- mevü. bunlardan birkaçıdır. Pirevine çatal kapıdan gırilir. Nadar av~ lusu ıle birinci avludan geçılip '"mih- man ev'f'nin bulunduğu yere varılır. "Üçler Kapısı"ndan gınkn ve "dergâh avlusu" denilen ikinci avluda; aşevi. mevdan e\i gibi kısımlarbulunur. "Al- tılar Kapısfndan girilip "Hazret Av- lusu"na açılan üçüncü avluda, "Hz. Pir'in türbesi", "Kızılca HaUet Oda- sı" ve "Kırklar Meydanı" bulunuyor Jkrartörenleri,"me\ dan e\ i" nde ya- pıh>or. Tavanı. 7 kat göğü simgeleyenbir mimaride yapılan meydan evı. aynı za- manda "cemevi"dir. Giriş kapısına '•eşik" denir. Ödanın ortasına '"par" ya da "Dar- ı Mansur'l *denilir. Gırişin karşısında bu- lunan ocağa. "Hz. Fatına Makamı" ya da "Kiire Makamı"adı venlir. Sımge olarak bir çerağ konur. ocağın iki yanı- na ıse Hasan ve HüseyirTı sımgeleyen 2 çerağ (şamdan) bulunur. Meydan evınin girişınde. sağ karşı kö- şede. yerden yüksekçe bır yere "miir- şit" postu konur. Mürşit postunun sağı- na "Allah-Muhammed-Ali"yi simge- leyen üç fitilh bır kandil ve diğer basa- maklardan birinde de "12 İmarrTt sım- geleyen 12 mumun konduğu bır makam vardır. Makamın önünde 12 dılimli "tes- lim taşı" durur. Makamın solunda "reh- ber postu" bulunur. Bunu. meydan evinde, 12 imama ve- rilen 12 postun yer aldığı makamlar ta- mamlar. Bu postlara pirevinde baba ve dedeler. dergâhlarda baba. dervış \e mu- hiplerotururlar. Erlervebacılardamey- dana gelince cem ayını başlar. • Dergâhlar; gönülleri birlik ve kardeşlik duygusu içinde birbirine kenetlenmiş, insanların toplumsal bir anlayışla astlık-üstlük ayrımı gözetmeksizin bir arada bulunduklan, tapındıklan yerlerdir. Alevi-Bektaşi yoluna kabul ediliş törenleriyle görgü cemleri bu dergâhlarda yapılır. Pirevi, Alevi- Bektaşi yolunun dinsel merkezi sayılır. Pirevinde, yolun en büyüğü olan "Dede" ya da "Dedebaba" oturur. Hacı Bektaş Veli'nin sevenleri, her yıl sadece Anadolu'dan değil, dünyanın dört bir yanından sel gibi ona akarlar. Kurbanlı, adaklı cemlere katılır, semah döner, dolu bardağından nasiplenir, bir yıl sonra buluşmak üzere niyaz edip ayrılırlar. Hacı Bektaş Veli, bir iyilikler odağı, bütün acıların ilacıdır. Ona uzanan eller boş dönmez. O, öksüzleri, kimsesizleri, düşkünleri, çocuklan korur, kan dökülmesini sevmez. M^i-Bektaşi Cemal Şener Eskişehir-Seyrtgazi Aslanbeyli köyünde, Şücaettin Veli'yi anmatörenlerinde se- Alevi ceminde semah dönen bir bacı. mahtan önce dua töreni. Meydan ev ındekı törende dede ya da baba "dar"da şu gülbangı okur: "Bhmışah! Allah, Allah! özüm dar- JÜ. yüziimyerde. Erenlerm Jar-ı Mansur'unda, er Hak dîvanında, Erenler meydanında. elimden, dilim- den, vesair Azamdan her ne günah scıdır oldu ıse erenlerin, Affını niyaz ederim. Bufakirden ağnn- Incmmiş can kardeşi varsa dilegelsin. bile gelsin. Bende hakkı olan kardeş talep etsin. TarikaUa boyıın kesmek hatadır. Erenler menzih teslimi nzudır. Elimden. dilimden her ne gelirse elim kesmek. clilim kesmek revadır" Pırevindekı gelenek. bazı farklıhkla- ra karşın tüm dergâhlarda aynı doğrul- ruda yürür. Hacı Bektaş Pirevi'nden ışık alan mu- hıpler. den işler. ermışler. dedeler. baba- lar Anadolu"yu aydınlatmak için yola koyulurlar. Halkın gönlündeki Hacı Bektaş veli Hacı Bektaş Veli'nin sevenleri. gönül erleriher vü binlerce kilometre yolkat ede- rek. sadece Anadolu'dan değil dünyanın dört bir yanından sel gibi ona akarlar. Gönüller pirıne sevgılerinı, saygılarını bınbır yolla behrtmeye çalışırlar. K.urbanh. adaklı cemlerekatılır. turna- lar misah semah döner ve pırin dergâ- hında kendılerine düşen dolu bardağın- dan nasiplenerek. bir yıl sonra buluşmak üzere niyaz edıp aynhrlar. Onun adı. halk arasında binbir sevgi sözcüğüyle anlatıhr. Sultan. Baba Sul- tan, Pir, Hünkâr nitelemeleri. bunlardan sadece birkaçıdır. Halka göre Hacı Bek- taş Veli. ulular ulusu bır kimsedır. Göv- desı gömüldüğü yerde. soluğu bütün gök- lerde. sıcakhğı gönüllerde, tinı bütün yer- Gece gündüz hayaline dönerim Bir gece rüvama gir Hacı Bektaş Günahkânm günahımdan bezerim Özüm dara çektim sor Hacı Bektaş Yandı bu garip kul nedır çaresi Yıne tazelendı yürek yaresi Onulmaz dertlere derman olası Bu senin bendındir sar Hacı Bektaş Derdimin dermanı yaramın ucu Dört güruh mevcuttur güruh-u Naci Belinde kemeri başında tacı Yüzünde balkıyor nur Hacı Bektaş Gahi bulut olup göğe ağarsın Gahi yağmur olup yere yagarsın Ay mısın gün müsün kandan doğarsın llgıt ılgıt eser yel Hacı Bektaş Derdimend Hatayi eder niyazı Ulu pir katardan ayırma bizi Bu mahşer günüdür istenm sizi Muhammed önünde car Hacı Bektaş Danmek. Çok urzıılamak, dar Darağacı (Alevi-Bektaşilerde lören odasımn ona \en), onulmak- İvilesmek. bend' Bag. güruh-u Naci- Kurtulmuş bölük. top- lulu'k. Itiz. Muhammed'in, "İ'mmeiim yeimiş ıki böliik olacak. Hepsi cehen- nemliktir, ancak bir böliik cennetlik" dediğı rivayet edilmişür. Ale\i-Bektaşi- leı; bu bölüğün kendileri olduğunu öne siirerler). balkımak: Parlamak. gahi. Bazen, ağmak- Yücelmek, yükselmek, gün- Günes, tlgtt dgıt: Hafıfhafıf, der- dimend: Derili, nıvaz- Yuharmak, car $efaat<,ı, vardıma. yüzündedir. Yıllardır Alevi-Bektaşi düşüncesı üs- tûne araştırmalar yapan İsmet Zeki Eyü- boğlu, halkın gönlündeki Hacı Bektaş"ı, bakm nasıl anlatıyor. •'Anadolu'nun gezdiğim 57 ilinde Hacı Bektaş Veli'ye karşı büvük, içten bir sevgi gösteriidiğine. onun büyük bir ermiş, (%eli) olarak nitelendirildiği- nv tanık otdum. Ona karşı olanların ço- ğu. şeriat vanlısı, bilgisiz kişilerdir. Hal- kın gönlünde yatan Hacı Bektaş Veli, adı eski bir geîeneğin odaklaşmış sim- gesi gibidir." Anadolu insanı. Hacı Bektaş N'elı'yı kendi gönlünce biçımlendirıp yaşatmayı, vazılı kaynaklara önem \ermemeyi yeğ- İiyor. Ona gereken önemi vermeden Ana- dolu'da orîaya çıkan kımi yazın ürünle- rinı, özellikle halkbihmı alanına gırenle- n anlamanın zor olacagını belinen Eyü- boğlu. "Hacı Bektaş Veli. çağlar bo- yunca gelişen bir halk düşüncesinin, bir halk yaratıcılığının öncüsüdür"' dı- yor Hacı Bektaş Veli ıle ilgili yazıya geç- memişbütün söylencelerin. öykülerin ya- ratıcısı halktır. Önu severek. benimseye- rek yaşatan halkttr Anadolu'da halktan Hacı Bektaş Veli'ye. Hacı Bektaş Ve- li'den halka gıden gızemli bir yol vardır Anadolu ınsanmm gönlünde Hacı Bek- taş Veli, bır iyilikler odağı, bütün acıla- nn ilacıdır. Ona uzanan eller boş dön- mez. Dılekler. günün birinde bağlanan dıiekağaçlarındasırolurveyenne gelir. Tann. dıleklen. bu sevgilı ermişinin ara- cılığıyla onavlar. O. öksüzlen. kimsesiz- leri. düşkünleri. çocuklan korur. sever. onlara dokunulmasını. kan dökülmesini sevmez. Bektaşilik konusundaki çalışmalarıy- la tanınan sosyal antropolog Belkıs Tem- ren de şu saptamalarda bulunuyor: "Evlivaların doğnm \e ölüm tarih- lerinden çok, toplum üzerınde bırak- tığı izler, önemli kabul edilmektedir. Bektaşilere sorulduğunda, bu tarihle- rin kanıtlanmasının onlarca önemi bu- lunmadığını, kendilertnin de bö\ le bir çaba içinde olmadıklarını. /anıanın sa- dece an-ı tarıt"için gerektiğini. asıl ola- nın an-ı daım olduğunu vurgularlar. Bu nedenle Bektaşi menkibelerinde- ki anlatımlarda, bazen zaman dilimle- ri kanşmış olarak görülmektedir. Bu- rada önemli olan zaman değil, mekân- dır. Nasıl Shakespeare'in eserlerinde mekân değil zaman varsa, Bektaşi men- kibelerinde de aynı anlamda zaman \oktur, mekân \ardır." Yaz ayları. Alevıler açısından sadece mevsım nedeniyledeğıl. törenlerin yoğun- luğu açısından da sıcak eeçiyor Istanbul, Ankara, İzmır ve hemen her kenttekı Alevi derneklerımn düzenledi- ğı semahlı geceler ve piknıkler dışmda Anadolu Alevilennce kutsal sayılan ve- lıler. ulular adına kurulmuş dergâhlarda- ki "anma günleri"ne yetişmek ıçm bi- le koşar adım yaşamak gerekivor. Örnek vermek gerekırse. tstanbul'da yaklaşık 10 Pir Sultan Abdal ve 10 Hacı Bektaş Veli Kültür Derneğı şubesi var. ts.- tanbul'a göç eden Alevılerin kurduklan derneklerin sayısının 300 kadar oldugu sa- nılıyor Buna cemev ı yaptırma dernekle- rini. vakıflan, çıkan dergı ve gazetelerle yerel radyoları daeklersek. büvük bir ^a- yı ortaya çıkıyor. tstanbul'daki Şahkulu ve Karaca Ahmet Sultan dergâhında her hafta sonu adeta bir "Alevi haftası" dü- zenleniyor desek abartmış olmayız. Bu iki dergâha hafti sonları yaklaşık 10 bin ki- şi geliyor. kurbanını kesıp. cemıne katı- lıyor. sohbetlerde bulunup semah dönen canları ızliyoT. Anadolu'da yapılan Alevi törenlerinin en önemlisı. Hacı Bektaş Veli anısına 16- 18 Ağustosta Hacıbektaş ilçesinde dü- zenlenen törenlerdir. Bektaşılen saymazsak Alev iler asıl ola- rak kırsal kökenlidır Alevılerin büyük kemlere gelışi. 1950"li yıllardan ıtıbaren hızla gelişen kırdan kente göç olgusunun sonucudur. Byük kentlerdeki gecekondu ve apart- manlarda ceminı. semahını yaşatmakta zorlanan Alev ıler. kendi kimliktenm öz- gürce ıfade edebılmek ıçin ellenne geçir- dıkleri her aracı sonuna kadar kulianma- ya çaîıştılar. Yarın. Toroslar'dan taşan sevgi ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇt Karşılamalar.... Avrupa Pedagoglar Akademisı Iktnc't Başkant Dr. Mus- tafa Barış, rnektubunun bir yerinde şöyle diyor: "Aziz Nesin'fn son gelışinde, kısa soyieşimizde şöyle demiştim: - Benım gönlüm Mustafa Ekrnekçi'de. iletişim sağla- yamıyorum. Sevgın gülüşuyle şöyle demışti: - Benı a! kaçır, serbest btrakılmam içın de ıkı rehıne JS- te. Mustafa Ekmekçı'yi ve Hülya Avşar'ı Ikisi de gelirter. Bin konser venr, öteki de verir veriştırir, dördümüz biraz daha rneşhur oluruz. Sen tutuklu, bız özgür. Sevtyorsan, sevgıni kanıtla. Ustanın öleceğinı nereden bilebilirdim? Tann ile söyle- şısı bololsun.'' Eğıtımcı Mustafa Banş, sayrıydı. Buyuk bır çabayla, yendı. Derdı gunü, benim yureğım. Şoyle diyor: "Üçüncü kez ses teilenmı düzelten Çinli doktorum şu- nu soyledc Kalp krızi geçırırken bıle ölumu düşünme. Beyınde ölüm düşünen gen uretme'. Ben üçüncüyû de- nedim. Siz de öyle yapın." Mustafa Banş, Almanya'da oturur, ama tüm dünyayı dolaşır. Sozü yine sağlığıma getiriyor, dengine getırip: "Nıhayet. sız nasılsınız? Yüreğiniz ne âiemde? Çeşitii ülkelerden aramışırn. Talihsizlik iletişim sağlanamadı. Ya evde yoktunuz ya da Ankara dışmdaydınız. Son haberini- zı rahmettı Azız Nestn. Stuttgart'ta söylemiştı, şöyle: - O ve ben olmeyiz, biz yedi canlı da değıliz, 70 canlı, merak etme! Muhsin Kemal Özcan, SinapÇakar, IsmailOva, Bas- ri Kiitük, Nuray Borkurt, Mustafa Armut saygı ı/e se- lam gönderiyortar." Mustafa Banş'ın mektuplanndan daha önceleri de söz etmiştim. Avrupa'da yaşayan birTürk aydınını -elim de- ğerse- yıne mektuplarıyla tanıtmak isterim. • • • Yarın 20 eylü!, Ruhi Su'nun ölümünün 10. yılı. 23 ey- lül cumartesı günü Ankara'da Selim Sırrı Tarcan Spor Sa- • lonu'nda. saat 19. OO'da Ruhı Su içın toplantı yaptlıyor. Sıdıka Su, onur konuğu olarak katılıyor. llhan Selçuk ko- nuşacak. Etkinlığe katılacaklar şoyle Sadık Gürbüz, Su- avi, Ufuk Karakoc, Rüştü Asyalı, Hüseyin Başaran, Özgür Gürencan, Ihsan Benier, Ruhı Su Dostlar Koro- su. Pir Sultan Abdal Kültür Derneğı Ankara Şubesi Se- mah Ekıbı. Bu yıl Ruhı Su toplantısını Atatürkçü Düşünce Derne- ğı Kültür Sanat kolu düzenliyor. Aynntılarla ilgili olarak Kol Başkanı Yaseri Şahbudak'tan bilgi alınabilir. (Telefonu: 419 24 26). Hem Avrupa'da. hem Türkiye'de yayımlanan "Yazın" dergisi 67. Eylül sayısını Ruhı Su'ya ayırdı. Neiyi etti, sağ olsun emek verenler. Türkiye'de "Yazın"\ bulmak ısteyen- ler, bulamamışlarsa, Istanbul'da "Yenı Dünya Plak ve Ya- y/nfan"ndan isteyebiHrler. Yazt Işlerı Müdürü Mehmet Emin Sert. adres: Başmuhasıp Sk. Tan Apt. 10/6 Cağa- loğlu, Istanbul, telefon: (212) 522 37 56" Bu sayısında Server TaniHİ, Fakir Baykurt, Suna Aras, Turan Feyi- zoğlu, Ertgin Erkiner, H. l. Özcan, Necmi Sönmez, Aziz Nesın, Sümeyra, Zihni Anadot, Müştak Erenus'un da yazıları var. Dergının eden 40 bin TL. Okurlara oneririm. On yıl önce. Orhan Apaydın'la, Ruhi Su'nun Zincirlı- kuyu'dakı cenaze törenınden çıkıyorduk. Bır yurttaş yak- laşıp Orhan Apaydın'a sormuş: - Abı, büyük bir polis şefı mi öldu? - Yoo. Ruhi Su öldü! - Ne kadar çok polis var! Ben öyle sandım da... 12 Eylül, pasaport vermediğı Ruhı Su'nun ölüsünden de korkmuştu. Ruhi Su, ölümünden önce bir okura şöy- le demış: - Çok kımse Ekmekçı'yi sevmez ama, O'nun tadı baş- kadırt Istanbul'da ölümünden önce, son olarak Vedat Tür- kali'yle bırlıkte evine gitmıştık Telefon edıp gıttiğımız ıçin olmalı. gıyınıp kuşanmıştı sankı. Koca ustanın durumuna çok üzülmüştüm. Ameliyat da olmuştu, sesi ıncelmış, yü- zü solmuştu. Ardından Orhan Apaydın'ı yitirdik. Geçen hafta, Orhan Apaydın'ın eşi Gürsel Apaydın da gıttı. Bristol Amerikan saynevinde, iki kalp kapakçığı birden değiştırildi, yüreği durdu, öidü. Ölümüne değın, sürektı. Nadir Nadi'nin es- ki yazmanı Serap Bıçakçıgil ie. Gürsel Apaydın'ın sağ- lık durumundan konuşurduk. Serap Hanım, llhan Sel- çuk'a da, bana da bilgi verırdı. Meclis Başkanı Hüsamet- tîn Cindorukda Gürsel Apaydın' ın durumu ıle ılgılenıyor- du. O, Orhan Apaydın'a, "Orban Ağabey"dıyordu. Orhan Apaydın. Cındoruk'tan üç-dört yaş büyüktü. Gürsel Apaydın'ın ölüm ılanlan, Cumhurıyet'in Muha- sebe Müdüru Bülent Yener'ın babası, emekli yazın ög- retmenı Cemil Yener'ın ılanlan ıle biriıkte çıktı. Burhan Apaydın'a da arkadaşımız Bülent Yener'e de başsağlığı diledim. Sözu kimin söyledığini unuttum. şoyleydı söz: - Babasını yıtiren bir çocuğun acısmı hiçbır yazar anla- tamaz! Çok doğru. Doğruluğunu nereden mi bıliyorum? Anam- dan, babamdan'. Bu, "Ankara Nof/an"nınbaşltğını 'Karşı/ama/ar..."koy- dum. Ölenleri, bir bir karşıladım. Ölümsüzlüğe ulaşanlar, uğurlanmaz, karşılanır. Oral Sander'ı nereye uğurluyor- sunuz? Aranızda değil mi? Geçirdiklerı trafik kazasında ölen Nilgün Kışlalı yı kar- şıladım. Yüreği kıpır kıptr ınsan sevgisiyle dolu Nılgün'ü karşılarken şaşırmışsam bu hazırlıksız oluşumdandı. Bek- lemedığımız olaylar karşısında şaşırınz. "Olamaz" deriz. Ankara dtşındaydım. Cenaze törenıne eşım Aldogan grt- tı. Aldoğan, Kışlalılar'ın yakın akrabasıydı da. Saynevin- de Ahmet'e ulaşamadım. Haberlerı telefonla, Mehmet Açıktan'dan öğrendım. Açıktan: - Sakm Ankara'ya gelme, kal oralarda. Geleceksen, uç gel diyordu. Ahmet Taner Kışlaiı, Nilgün için güzel karşılamalar yaz- dı. Aldoğan Nılgün'ün Türk uyruğuna geçışinde tanıklık etmıştı. Nilgün Kışlalı, belediyede danışman olarak çalı- şırken Suudı Arabıstanlı mı ne bır belediye başkanı gel- mıştı. Nilgün Hanım, ısrarla benım de katılmamı ıstemiş- ti. Domuzluğum tutmuştu: - Ben gelmem, dedim, orada ıçkı içilmez! - Siz gelın, olacak dedi. Dediğinı yapmıştı... Hoş geldin ölumsuzlüğe Nilgün Kışlalı! B U L M A C A SEDAT YAŞAYAÜ SOLDAN SAĞA. 1/ •'Hatalı çıkış" anlammda kulla- nılan spor tenmı. 2/ Çabuk dav ran- ma ahşkanhğında olan...Bırnota. 3/ Türkülere de ko- nuolmuşTürksa- vaşgemısı...Kımı verlerde kadmla- rın boydan boya örtündükleri çar- şaf. 4/ İspanvolla- rın sevinç ünle- rm...Tekkeedebı- yatı şıir türlerinden bıri. 5/ Alacakvadaborç 6/Bıroyun v a da fılmde teknık ustahkla vapılan htle... Eskı ve bıhn- meyen bir tarihı anlatmakta kullanılan deyım sözü. 11Kar- şıhk beklenılmeden yapılan vardım. 8/ Lut Gölü'ne ven- İen bir başka ad. 9/ 'Nıkehn sımgesı.. Hayat arkadaşı... Bınne dokunsun dıye söyle- nen söz. YUKARIDAN AŞAĞIYA. 1/ Buzullarm oluşturduğu dik yamaçlı körfez... Bir şeyı esas tufulan yüzü. 2/ Yumurta bıçıminde olan... Yelkenli g« mılerde gabya çarmıklannı ana dıreğe bağlayan kısa ça mıklar. 31 Sanya çalan açık kahverengı. 4/ Avrupa Topli luğu'nun ortak para birımi... Ağızda güç enyen bır şek cınsı. 5/ Halk diİınde pancara verilen ad... Kokmuş hayv ölüsü 6/ Tarla sının... "Ölmek kaderde var, bize ürkür vermıyor / - - - vatandan aynlışın ıstırabı zor" lYah Kemaû 7/ Güç. dinhk... Kısık sesh küçük keman. 8/ E' kıtap satıcısı... Güney Afrıka Cumhuri>etı'nın plaka ışan 9/ Herhangıbırbıçimde edınılen deneyımlenn ve bılgık toplamı.