Katalog

13TEMMUZ1994CARSAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Renauirdada • BURSA (AA) - Artan stok ve sektördeki kriz nedeniyle üretimini geçici olarak durduran Oyak Renault fabrikasında üretime, yann sabah yeniden başlanacak. Oyak Renault fabrikası yetkilileri, artan stoklar nedeniyle üretime 28 haziranda 20 gün ara verildiğini, açılan kampanya sonucu stoklann eridiğini, bu nedenle de üretime, planlanan süreden alü gün Önce başlanacağını söylediler. İSMMMO'dan eleştri JİSTANBUL(AA)- Istanbul Muhasebeci Mali Müşavirler Odası(İSMM MO)Başkaru Yahya Ankan, fınansal kiralama şirketlerinin Net AktifVergisi'ni müşterilerinden tahsil ederek haksız kazanç elde ettiklerini bildirdi. Ankan, yaptığı açıkJamada K.DV dışındaki bütün vergilerin devlet tarafından toplandığına dikkat çekerek fınansal kiralama şirketlerinin kendi aktiflerindeki kayıtlı mallar için ödedikleri Net Aktif Vergisi'ni müşterilerinden haksız yere tahsil ettiklerini öne sürdü. Petlas üretime döndû • KIRŞEHtR(AA)- Kırşehir'de kurulu kamuya ait lastik fabrikasında (PETLAS), harnmadde yokluğu nedeniyle bir süre ara verilmiş olan üretime yeniden başlandı. Fabrika yetkilileri, fınansman sıkıntısı içinde bulunan fabrikanın, hammadde temininde güçlük çektiğini belirttildi. ŞİRKETLERDEN • PAMUK BANKyeruden düzenlemeye gittiği şubelerinde klasik müzik yayını yaparak müşteri veçalışanlannı günlük stresten uzaklaştıran bir ortam yaratmayı amaçhyor. •TNTEXPRESS WORLDWtDE sekreterlere yönelik kampanya başlattı. Döküman ve numunelerini TNT Express Worldwide ile gönderen sekreterler arasında gerçekleşecek kampanyada birinci olacak talihü sekreteri, Amsterdam seyahatine yollayacak. • YKM anneler gününde alışverişyapan 171 şanslı müşterisini THY'ye ait bir uçak ile Kıbns'a tatile götürdü. • İGSAŞ'ın Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Prof. Yılmaz özbay'ın başkanlığında yapılan genel kuruîda 200 milyar lira olan sermayenin 400 milyar liraya çıkartüması kararlaştınldı. •GRUNDFOS POMPAAvrupa ve ABD'de pazar lideri konumunda bulunduğıi pompa üretimi sektöründe, destek amaçh olarak Türkiye trtibat Bürosu açıyor. • KENTBANKBursa şubesini hizmete açtı. • NETAŞ yaygın yetkili saüa ve teknik servis ağı kanabyla satışa sunduğu, NETAŞ cep telefonunu çaünma ve hasara karşı bir yıl sigortalıyor. Başbakan 5 Nisan kararlanyla verdiği sözü tutmadı ve 6 aylık vaatlerde bulundu Çifler 3 aylık hedef veremediANKARA (Cımhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Tansu Çiller. 5 nisanda verdiği sözün aksine, pa- ketin ikinci üç ayı ile ilgili hedefler vermekten kaçındı. Temmuz- eylül dönemindeki yüksek Hazi- ne geri ödemeleri nedeniyle, büt- çe açıklan başta olmak üzere, or- taya çıkacak olumsuz ekonomik göstergeler nedeniyle sıkıntı ya- şaması beklenen Çüler, bu seferki hedefleri yıl sonuna dönük ola- rak vermeyi tercih etti. Başbakan Çiller 5 Nisan eko- nomik istikrar paketinin ilk 3 aylık uygulamalannın sonucu- nun umut verici olduğunu belir- terek, "Dûnya kamuoyunda da bir mucize gerçekkştireceğimiz bek- tentisi var. Ama kimse şunar- masın. Kararlardan verilecek en küçük bir taviz, başa dönmek an- lamına geür" uyansında bulun- du. İddialı hedefler Çiller, önümüzdeki 6 ayda enf- lasyon oranının toplam yüzde 20'ler düzeyinde kalacağını, yıl sonunda bütçe açığının hedeflen- diği gibi 103 trilyon lira olacağını, dış ticaret aşığının 7 milyar do^- ra düşeceğini, dolann yilı 38 bin liradan kapatacağını söyledi. Çil- ler, ilk 3 ay gibi. önümüzdeki 6 ay için verdiği bu hedeflerin de "be- sabmı verecejpni" vurguladı. Ka- muoyundaki "Eylül sendormu'- mm" yersiz olduğunu savlayan Çiller, "Herşey kontrol altında" dedi. Çiller, Anayasa Mahkeme- si'nin iptal karanna karşın, özel- leştirmeden vazgeçmelerinin söz konusu olmadığmı ve 26 trilyon liralık özelleştirme hedefme ula- şacaklannı vurguladı. İstikrar önlemlerinin işsizlik patlaması yaratüğı yolundaki ekştirileri de reddeden Başbakan, ocak-hazi- ran döneminde işten çıkarulan işçi sayısırun iddia edildiği gibi 600 bin değjl, sadece 52 bin oldu- ğunu öne sürdü. Başbakan Çiller, SHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Murat Karayalçın'la birlikte dün düzenlediği basın toplantısına, • Yüzde 47.6 planlanan üç aylık enflasyon yüzde 47.5'tekaldı • 38 trilyon tasarrufla 10 trilyon bütçe açığı planlamrken 10.1 trilyonluk bütçe fazlası sağlandı • 70 trilyon beklenen ek vergi gelirlerindeki hedef 100 trilyona yükseltildi • 3 ayhk Hazine faizi yüzde 400'den yüzde 100'e çekildi, ancak dolar 30 binde tutuldu J• 6 aylık enflasyon toplamı yüzde 20'ler düzeyinde kalacak •Yıl sonunda bütçe açığı 103 trilyon olacak • Dış ticaret açığı 7 milyar dolar düşecek • Cari işlemler açığı 1 milyar dolann altına inecek • Dolar yılı 38 bin liradan kapatacak • Özelleştirmeden 26 trilyon liralık gelir elde edilecek Çiller, özelleştirmeye SHPTilerden çok ANAFın engel oMuğunu belirterek Karayalçm'ı savimdu. Devlet Bakanlan Türkan Akyol, Erman Şahin. Turizm Bakanı Ab- dülkadir Ateş ile Sanayi ve Tica- ret Bakanı Tahir Köse de SHFli bakanlar olarak kaüldılar. Tür- kiye Elektrik Kurumu (TEK) Genel Müdürlüğü'nde gerçekleş- tirilen ve televizyonlann naklen yaymladıklan basın toplantısına ilk olarak Karayalçın, 2 dakika sonra da Çiller geldi. Başbakan Çiller, konuşma- sına. "Kitlelerin refahı, ekooo- mideki ktsır döngüyü kırmak için, koalisyon ortakları olarak climizi taşın altına biriikte koyarak, TC tarihinin en radikaJ kararlannı aldık" dıyerek başladı. Çiller'in, 5 nisanda aldıklan kararlann ge- rekliliğine değinirken, yine Cum- hurbaşkaru Süleyman Demirel'in başbakanlığı dönemini eleştirdiği dikkat çekti. Bütçe, dış ticaret ve cari işlemler açıklannın 1993 yılında, geçmiş yıllann da biriki- miyle rekor düzeye ulaştığını be- lirten Çiller. "önceki hükûmetJe- rin, 1980'lerden itibaren iktidarda olanlann uyguladığı yanlış poüti- kalar sonucu, işte biz böyle bir ekonomiyi devraMık" dedi. 5 ni- san kararlannın ana amaanın is- tihdamı artırmak olduğunu vur- gulayan Çiller, istihdam ve reka- bete dayab üretim için önümüz- deki aylarda ihracata büyük önem vereceklerini ve istikrar ka- rarlannın eylül ayından itibaren ihracattaki olumlu etkisini gös- termeye başlayacağını açıkladı. Alınan kararlarla, gerçekçi kur politikasına geçildiğini ve ekono mideki "saadet zinciriııin" kınldıgını savlayan Çiller, bun- dan sonra enflasyonla uyumlu bir döviz politikasının izleneceği- ni ve dolann yılı 38 bin liradan kapatacağını bildirdi. İşsiz kalan 52 bin kişi K.amuoyunda, istikrar tedbir- lerinin işsızliği büyük ölçüde arttırdığını görüşünün hakim ol- duğunu arumsatan Çiller, "Istik- rar pakeri başanlı ama işsizlik arttı deniyor. Tedbirlerin bir takun sıkıntüan beraberinde ge- tirdiği dogrudur, ancak iddiaların aksine ocak-haziran döneminde işten çıkanlan işcilerin sayısı sade- ce 52 bindir" dedi. Çiller, ocak- haziran döneminde işten çıkartı- lan 625 bin kişiden 573 bininin yeniden bir işe yerleştiğini söyle- • di.Çiller, önümüzdeki 6 aylık dö- nemde enflasyonun yüzde 20'ler düzeyinde olacağını belirtirken de, "Bu 22 olur, 24 olur. Ama mut- laka yüzde 201er düzeyinde kala- cak" ifadesıni kullandı. Çiller, şöyle devam ettı: "Fi\at artışlaır programda öngöriiidüğü gibi hızla bir düşme eğilimindedir. Tüketki fiyatianndaki artış haziran ayında yüzde l'in ahına düşmüştür. istik- rar paketinde yüzde 47.6 olarak öngöriilen nisan-haziran dönemi fiyat artış hızı yüzde 47.5 olarak gerçekleşmiştir. Bu, enflasyonun bizint kontrolümüzde olduğumuzu göstermesi, halka umut \ermesi açtsından çok önemlidir. Enflas- yon önümüzdeki 6 içinde toplam yüzde 20'ler düzeyinde seyre- decektir. Her kesimin dunımunu, buna göre avarlaması gereklidir. Geçmiş enflasyonları dikkate al- maktan vazgecilmelkiir." Başbakan Çiller, özelleştirme konusuna değinirken de, özelleş- tirmenin yeni altyapısını oluştur- mak için Anayasa Mahkemesi'- nin gerekçeli iptal karannı bekle- diklerini söyledi ve "özeUeştirme- den vazgeçmemiz mümkün değil- dir. Çünkü özelleştirme, istihdam yeni ve sağlıklı dengelerin kurul- ması demekrir" görüşünü dile ge- tirdi. SHP'yi savundu Başbakan Çiller, Anayasa Mahkemesi'nin özelleştirmeye ilişkin yetki yasasını ıptalinde ko- alisyon ortağı SHP'li milletvekil- lerinin de etkin olduğu anımsatı- larak yöneltılen bir soru üzerine, SHP'yi savundu. İptal için Ana- yasa Mahkemesi'ne verilen dilek- çede 90 milletvekilinin imzasının bulunduğuna dikkat çeken Çil- ler, bunlann 70'nin başka partile- rin milletvekillerine ait olduğunu söyledi ve "Bu işe ANAP çanak açmıştır" değerlendirmesini yaptı. Bir türlü ulasılamayan otomobil HULYA GENÇ Cumhurlyot Ga*«teaf Türkocaöı Çad. 39/41 Cağaloğtu/İSTANBUL TEL: 512 OS O5 FAX: S14 O7 51 r L. KLEI r. EgeYıldız'a teşekkür . j C oduğumuzmuöaktezgahinda i kısa bir süre sonra bozyktuklar j cduştu. önce onanm yoiuyia , bozuidukiangktenneyecattştjk. ' Düzelmeyince Ege Yıldız'tn Kozyaîağı 1 baytsîmutfaktezgaiartmyenHedf.Ege ı Y»ld?2'a ve Kozyaîağı baylîrıe ürdetici duyariıiığırtdan dojayı tesekkür > edertm. 1 . ^__ ^ • • yesibulunduğumuzEreğliDemirÇellkFabrikalan 1 1 Çahşanları Tüketim Kooperatffi (ERKO)ile Renaurt %M Mais'inAdapazan yetkili sabcısı Sakallıoğlu Otomotiv tarafından düzenlenen otomobil kampanyasma toplam 204 kişi kabkMt. En büyük güvencemiz Renault markasıydı. Imzaladığımız taahhütnamede belirtilen ve daha sonra farfc olarak taratımızdan talep edilen miktan da ödeyerek arabalanmızı almaya hafc kazandık. E R-KO yönetim kurulu başkanı Zafer Bultan üyelerininotomobillerini 10temmuzakadarteslim edeceklerini söyledi. Sakallıoğlu Otomotiv'in Renault'dan henüz arabaları teslim alamadığını söyleyen Zafer Bey,"7 aylık birgecikme söz konusu. üyelerimizin beklemekten başka yapacakları bir şey yok" dedi. Kampanyazedelerin yasal yollara başvurabıleceklerini hatırlatmamtz üzerine ise Zafer Bey şunları söyledi. "Türkiye 'dekiyasaları inceliyoruz. Bu tür olaylarda yasal işlemler işin daha da uzamasına neden oluyor. Bu nedenle üyelerimizden yasal işlemlere başvurmaları yenne, biraz sabretmelerini istiyoruz" diye konuştu. Sürekli aramalarımıza karşın, Sakallıoğlu Otomotiv'in sahibi Sıtkı Sakallıoğullu'na bir türlü ulaşamadık Sıtkı Bey'in istanbul'da olduğunu belirten sekreteri, ne zaman döneceğini bilemediğini, ona ulaşabileceğimiz herhangibir telefon numarası bulunmadığını kaydetti. Renaulfnun Müşteri Hizmetleri Bölümü'nden Ahmet Artuş ise yaptığı açıklamada, Sakallıoğlu Otomotiv'in kampanya için gerekli olan teminatı ödemediğini, Renaulfnun bu nedenle arabaları teslim etmediğini vurguladı. Geçen haftaSıtkı Bey'in ödemeleri yapmak üzere çeşitli girişimlerde bulunduğunu kaydeden Ahmet Teslim süresi 31 aralıkta bttmesine karşın 11 kişiye arabaları teslim edildi. 193 kişi ise arabasını alamadı. Teslimatın gecikme nedeni olarak Renaulfnun üretimi durdurması göstefildi. Renault Mais'le yapbğımız tetefon gdrüşmelerinde gecikmenin asıl nedeninin Sakallıoğlu Otomotiv'in Renaulfya teminat ve finans borcu olduğunu ögrendik.Arabalanmıza bir türlü kavusamadık. ER-KO AyeUrl <ufuuı Tolgu TûUkJ Bey, "40 milyar liralık teminatı ödemesi halinde arabaları teslim edeceğiz" dedi. Teminat miktarını karşılayamayacakdurumdaki bir şirkete Renaulfnun niçin kampanya düzenleme hakkı verdiğini sorduğumuzda Ahmet Bey'in cevabı şöyle oldu' "Sakallıoğlu otomotiv kampanyaya başladığı dönemde teminatmiktarını karşılayabiiecek durumdaydı. Ekonomik kriz sonrasında teminat miktarını yükselttiğimiz için ödeme yapamadı." Zafer Bey'den arabateslimatsırasını gösteren isim listelerini sürekli istediklerini belirten Ahmet Bey, "Herselerınde göndereceğim deyip, listeleriyollamıyor. Teminat miktan ödense bile listeler elimize geçmeden arabaları sahiplerine ulaştırmayız"diye konuştu. Listelerin neden geciktiğini öğrenmek üzere ER-KO'yu aradığımızdaZafer Bey'in izne aynlmış olduğu cevabını aldık.Üyelerinden lOtemmuza kadar beklemelerini isteyen Zafer Bey'in sözlerini hatırlayarak 12 temmuzda Renault Mais'ten Ahmet Bey'i tekrar aradığımızda teminatınyatırılmadığını, buna karşın ER-KO'dan isim listelerinin geldiğini öğrendik. 7 aydırarabalarını almak için bekleyen ER-KO üyeleri de otomobil kampanyası sorumlularına ulaşamıyor. Kampanyanın son taksitlerini ödeyen kampanyazedeler yarın savcılığa başvuruda bulunacaklar. • EKONOMtYE BAKIŞ TANER BERKSOY Bk Üç Ay Neden ÖnemH?_ 5 Nisan Kararları ilk üç ayını doldurdu. Bugünlerde birinci üç ayın sonuçlarının yoğun olarak tartışıldığına tanık olacağız. Siyasi otorıte, başanlarım vurgularken gözlemciler eleştirilerini sıralayacaklar. Ekonominin bu kadar kısa sürede gösterdiği perfor- mansın böylesine önem kazanması ve tartışılması pek alışılmış bir durum değil. İstikrar programları genellik- le orta vadeye dönük uygulamalar şeklinde düzenle- nir. Zaman boyutu 18-24 ay ve hatta ötesine uzanan programlarda üç aylık bir dönem, fazla bir önem taşı- maz. Hele ilk üç ay adeta bir hazırlık dönemi gibi düşü- nülür ve çogu kez dikkati bile çekmez. 5 Nisan Kararları açısından durum böyle değil. Ola- ğan istikrar programlarında fazla bir önem taşımayan ilk üç ay, bizim uygulamamızda aşırı önemli bir konu- masahip. Bunun 5 Nisan Kararlarının karakteri ve anaçizgile- riyle bağlı nedenleri var. Olağan programların tersine, 5 Nisan programı çok kısa vadeye dönük hedefler ve önlemlerden oluşuyor. En azından kamuoyuna açıklanmış biçimiyle bu böyle. 1994 yılının nisan ayında başlayan ve üçer aylık dö- nemlerle sadece yıl sonuna uzanan hedefler ve ön- lemler var programda. Bunun ötesi henüz yok. Tamamı dokuz ay sürecek bir programda, bunun üçte birini oluşturan üç aylık süre doğal olarak çok önemli bir aşama niteliği kazanıyor. İlk üç ayın prog- ramın bütünü üzerindeki etkisi de kuşkusuz olaganın ötesinde bir ağırlık taşıyor. 5 Nisan Kararlannın ikinci bir özelliği siyasi otorite- nin üçer aylık somut hedeflerini kamuoyuna açıklaya- rak kendisini bu denli kısa sürelerde sağlayacağı per- formans ile bağlamış olması. Bu da pek alışılmış bir uygulama değil. Üstelik oldukça da riskli. Bu tür programlar genelde daha uzun zaman di- limlerine dönük hedefler taşırlar. Kamuoyuna bunlar ilan edilir. Sadece uygulamaya yönelik performans denetimleri üç ay gibi kısa sürelerde yapılır. Bunlar da program bütününe uyum açısından, oldukça teknik dü- zeyde ve gözlerden uzak biçimde gerçekleştirilir. Bırakın ayrıntılı tartışmayı, uygulamada önemli bir sapma yoksa, bu denetimleri profesyoneller dışında duyan bile olmaz. 5 Nisan uygulamasında çok kısa vadeli, somut, sayı- sal hedefler kamuoyuna açıklanmış ve performans de- netiminin topluca, gözler önünde yapılmasına olanak sağlanmış durumda. İlk üç ayın yoğun olarak tartışı- Imasının bir nedeni de bu. Alışılmışın oldukça ötesinde görünen bu tercihin bazı nedenleri var kuşkusuz. En önemli neden yitiril- miş olan güvenin onarılması, yoğunlaşmış belirsizliğin giderilmesi telaşı. Iktidar, daha öncekı aylarda sergilediği beceriksiz ve kararsız yönetimiyle kendisine dönük güveni bütünüy- le yitirdi. Ekonomiyi koyu bir belirsizlik ortamına itti. Iktisadi kararlarda vadeyi günlük işlemlere dek düşür- dü. Şimdi önemli bir kumar oynuyor. 5 Nisan'da çok kısa vadeli, bağlayıcı hedefleri kamuoyuna açıklayıp, performans denetiminin açıkça ve topluca yapılması- na olanak sağlayarak tüm bunları yeniden olağan bo- yutlarına döndürmeyi hedefliyor. Burada bir de risk yatıyor. Iktidarın açıkladığı hedefleri yakalayamaması halinde güvenin iyice yitirilmesi, belirsizliğin iflah ol- maz boyutlara taşınması da söz konusu. İlk üç ay, amaçlanan bu onarımın yapılabilirliğini görmek açısı- ndan da çok önemli. Programın bir başka özelliği neredeyse tek yanlı ve fazlasıyla kamu finansmanı ağırlıklı olması. Teknik bir deyişle, programın tek çıpası (nominal anchor) kon- solide bütçe açığı, özellikle de kamu harcamaları. Kamu otoritesi, harcamalarına olağandışı bir fren ya- parak bütçe açığını hızla daraltmayı ve bu yoldan istik- rar sağlamayı amaçhyor. Açıklanan üçer aylık hedefler de bütünüyle buna dönük. Bunun dışında çıpa işlevi görecek başka bir değişken yok. Eski dönemlerde istikrar programları, adına çıpa (anchor) dediğimiz, sabitleştirilmiş göstergeler üzeri- ne oturtulurdu. Çıpalar da çoğu kez faiz oranı ve döviz kuru olurdu. Kriz koşullarında çalkantılı hale gelmiş denizde ekonomi teknesini istikrarlı bir düzlemde tuta- bilmek için denize atılan çıpalara benzetilirdi bunlar. Ekonomilerin serbestleştirildiği, piyasaların ağırlık ka- zandığı günümüzde fiyatları çıpa olarak kullanma ola- nağı yok. 5 Nisan Kararları, fiyatlara yükleyemediği çıpa işle- vini kamu harcamalarına ve bütçe açığına yüklüyor. İlk üç ay bu çıpanın tutup tutmadığının anlaşılması açısı- ndan da önem kazanıyor. Gördüğünüz gibi olağan uygulamalarda fazla önem taşımayan ilk üç ay, bizde programın karakteri ve ik- tidarın onarım telaşı nedeniyle olağandışı bir önem ka- zanmış durumda. İlk veriler programın öngörülen yön- de geliştiği ve çıpanın tuttuğu izlenimini veriyor. Bu, ikinci üç ayı da olağanötesi önemli bir dönem haline getiriyor. FactoFinans'tan ihracat seferberligine fınansman deste&i FactoFinans tüm fınansman gücüyle ülkemizin ihracat seferberligine ve Türk ihracatçısına yeni imkanlarıyla destek vermeye devam ediyor. İhracatınızın karşılığını peşin ödeyerek, vadeli alacağınıza %100 garanti veriyor. Böylece sizi hem ön fınansman bulma, hem de akreditif bekleme sıkıntısından kurtarıyor. FactoFinans'ın Türk ihracatçısına sunduğu bu özel hizmetten yararlanmak için geç kalmayın. FACTO Genel Müdürlûk Tel: 212- 274 66 66 • 274 7158 Fax: 212- 274 70 68 - 274 70 24 İzmir Şube Tel: 232- 463 69 69 Fax: 232- 422 59 98