Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 ARALIK 1994 CUMARTESİ • • • • HABERLERİN DEVAMI Ulaştırma Bakanı Köstepen "Pilotaj hatası ı gorumıyor ESRA YENER ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - Ulaştırma Bakanı Mehmet Köstepen. Van Havaalanı'na iniş için en az 4 bin 800 metrelik gö- rüş mesafesi gerektiğini vurgula- yarak "Karakutu açılmadı. Şu anda kesin bir şey söylenemez. Ama kaza pilotaj hatası gibi gö- züküyor" dedi. Köstepen, Van'da önceki gün meydanagelen uçak kazasıyla il- gili olarak dün sabah Cumhuri- yet'in sorulannı yanıtlarken. Van Havaalanı'nın tüm teknik ola- naklara sahip olduğunu belirtti. Boeing 737-400 tipi uçaklann da tüm dünyada güvenle kullanıldı- ğını ileri süren Köstepen. kaza- nın kötü hava şartlanndan kay- naklandığinı söyledi. Pilotlann, iniş için olanaklan kendilerinin değerlendirdiğini, kulelerin gö- revinin yalnızca uyanda bulun- mak olduğunu anlatan Köstepen şunlan söyledi: " Bu uçakta da piiot, iniş için iki kere deneme yapmış. Demek ki inebiieceğini düşünmüş. Üçüncü iniş için alçaldığında ise herhalde yükseklik mesafesini hesaplaya- mamış. 6-7 metre daha yukan- dan uçsa çarpmadan geçebilirdL Büyük şanssızhk." Van Havaalanın'da. bazı hava- alanlannda bulunan Aletli İniş Sistemi'nin (ILS) bulunmadığı- nı belirten Köstepen. sözlerini şöyle sürdürdü: "Ancak ILS yanhzca iniş için 300 metrelik göriiş mesafesi yeten havaalanlarında bulunur. Yılın 12 ayı sisli olan bu hav aalanlan- na yerleştirilen ILS, belirli metre- ye kadar iniş serbestliği tanır. An- cak Van Havaalam'na iniş için ge- reken mesafe 4 bin 800 metredir. Bu mesafenin altında görüş ala- nı buiunursa uçaklann inmcsi tehlikendir." Köstepen, karakutunun bulun- duğunu. teknik ekibin de kule ile yapılan göriişmeleri ve kara ku- tudan çıkacak sonucu değerlen- direceğini söyledi. Karakutu din- lenmeden, kazanın nedeninin kesin olarak saptanamayacağına dikkat çeken Köstepen. "Ancak piiot iki kere iniş denemesi yap- mış,başaramamış. Burada üçün- cüsiinü denememesi gerekirdi" dedı. Türkpilotlarının.bilgili ve cesaretli olduğunu savunan Kös- tepen, "Piiot olmak için bilgi \e cesaret gerekir. Bizim pilot- larımızda her ikisi de mevcut" diye konuştu. Pilotaj hatası sigorta kapsamında ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - THY'nin tüm uçak ve yolculannın sigortalandığı Ray Sigorta Şirketi, uçak için 36 mil- yon dolar, ölen ve yaralanan yol- culann tümü için de 50 milyon dolann üzerinde kaza sigortası ödeyecek. Ray Sigorta yetkilile- ri, yapılan anlaşmada pilotaj ha- talannın da sigorta kapsamına dahil edildiğini belırtirken "An- cak biz de riski paylaşmak için yabancı bir şirkete sigorta yap- tırmıştık. Odenecek miktarın yiizde 98.5'i bu şirket tarafından karşılanacak"dediler. Ray Sigorta yetkilileri, riski paylaşmak için anlaşma yapılan yabancı sigorta şirketinden uz- manlann geleceğini, yapılan in- celemelerden sonra sigortanın ödeneceğini bildirdiler. Pilotaj hatalannın da sigorta kapsamın- da olduğunu vurgulayan yetkili- ler. şu açıklamayı yaptılar: Doğıı havaalanları • Baştarafı 1. Sayfada DHMl yetkilileri, bu bölgele- rin, Ankara'daki radar sistemiy- le kontrol edildiğini, diğer teknik donanımın tamamlanması için de çaltşmalann sürdürüldüğünü belirttiler. Van'da önceki gün meydana gelen uçak kazasında. pilotaj hatasının yanı sıra bölge- deki sivil taşımacılığaaçık hava- alanlannda, uçuş güvenliğinin sağlanması için gerekli donanı- mın önemli ölçüde bulunmama- sının da rol oynadığı ortaya çık- tı. DHMrnin,"Havalinıanlanve Havaalanlan" adlı kitapçığında yer alan "hava seyrüsefer yar- dımcı cihaz ve kolaylıklan" hari- tasına göre Ankara-Esenboğa. Istanbul-Atatürk, Izmir-Adnan Menderes, Antalya havaalanlan dışında kalan 18 havaalanında radar sistemi bulunmuyor. DHMl'nin, havaalanlanndaki hava trafik ünitelerini gösteren haritasına göre de Kars, Erzu- rum, Erzincan, Muş, Elazığ, Sı- vas, Malatya, Van. Şanlıurfa, Ga- ziantep. Sinop, Bursa ve Çardak havaalanlarında, yol kontrol, yaklaşma kontrol. uçuş bilgi merkezi \ e uçuş bi Igi servisi bu- lunmuyor. Bu havaalanlarında. hava trafiği ve konrtrol sistemi yalnızca kule denetimiyle yürü- tülüyor. Antalya. Dalaman ve Izmir- Adnan Menderes havaalanların- da da, yalnızca, kule kontrol. yaklaşma kontrol ve uçuş bilgi servisi bulunuyor. Adana Havaalanı'nda, kule kontroi ve uçuş bilgi servisi dışında bir sis- tem yok. Samsun ve Trabzon havaalanlannda da yalnızca yak- laşma kontrol ve kule kontrol sis- temi bulunuyor. Buna göre Türkiye'de sivil yolcu taşımacılığına açık havaalanlanndan, yalnızca Esen- boğa ve Atatürk havalimanlann- da hava trafiği ve uçuş güvenliği için gerekli tüm üniteler hizmet veriyor. G U N D E M MUSTAFA BALBAY I Baştarafı 1. Sayfada geli", "Yasakçı belediye başkanlan yılbaşı bahanesiyle kişisel özgürlük- lere göz dikti" derken, önceki ak- şam acıyla sarsıldık. Ölüm her yaşta erkendir, doku- zunda da doksanında da. Neylersin ki kapıyı çalınca açmamak olmuyor. Viktor Hugo'nun deyimiyle, "her- kesi aynı iştahla yutuyor." Yaşamak nasıl eşitsizliklerle doluysa, ölüm yaşamdan intikam alırcasına herke- si eşitliyor. Van'daki olayla ilgili ge- lişmeleri önceki geceden itibaren televizyon kanallarından izledik. Ekranda Nurhan Damcıoğlu gö- bek atıyor. Altında altyazı: "Van'ın Edremit ilçesi yakınlann- da uçak düştü. 54 ölü, 22 yaralı..." Bir başka kanal. Kenan Doğufu, Mısır piramitlerinin önünde esmer bir kadınla Refahlılan çıldırtacak ha- reketler yapıyor. Altında altyazı: "THY uçağı Van'da düştü, 54 ölü..." Bir başkası. Yılbaşı programını ta- nıtıyor. Sanatçılar pürneşe, güle-oy- naya televizyon kanalına övgüler düzen şarkıyı okuyor. Altında alt ya- zı: "Uçak kazası, 54 ölü. Aynntılar az sonra..." Belki de yaşamın ve ölümün ileti- şimsel buluşması... En son, Orta Asya'nın ortasından, Turfan'dan, 9. yüzyılda yazılmış bir şiir okumuştum, yaşamı ve ölümü anlatan: "Güneş, Batı Dağlan'nın arkasın- dan batar/San Nehir, Doğu'daki de- Cesur Olmak mı Kurallara Uymak mı? nize akar/ömriı yüz yıl bile olmayan insan/Bin yıllık işlerle uğraşmaya bakar." Van'da yakınlannı yitirenlere baş- sağlığı, yaralananlara geçmiş olsun dileklerimizi iletip, "kazaya" gelelim. Dün sabah, uçağın pilotlan Yavuz Alıcı ve Adem Ungun'un Hava Kuvvetleri'nden arkadaşlarıyla ko- nuştum. Herkes olasılıklar üzerine konuşu- yor, Van Havaalanı'nın yetersizlikle- rinden söz ediyor, pilotlann yoğun çalışmasından yakınıyor, ama "Peki, kazanın nedeni nedir" sorusuna sözleşmişçesine aynı yanıtı veriyor: "Pilotaj hatası." Yorumlar şöyle: - Adem de Yavuz da deneyimli kaptanlar. İki kez denedikten sonra dönmeleri gerekirdi. - İniş takımlan açılmış, alana iyice yaklaşmışlar ama inmemişler. iniş için pistin en az üçte ikilik bölümü gerekli. Yavuz, pisti yarıladığını an- lamış olmalı ki tekrar havalanmış. Yoksa, pistin yarısında iniş yapsay- dı, uçağın pist dışına çıktığında iki- ye bölüneceğini ikisi de bilir. - O zaman ortaya şu çıkıyor: llk iki denemede, piste yaklaşırken, pistin yansını geçtiklerini gördüler. Bu kez biraz daha alçaktan inelim dediler. lleriden daha alçak gelip, pisti gö- rür görmez ineceklerdi. Bu dene- mede dağa çakıldılar. - Aslında bu tam dağa çakılmak değil. iniş durumunda olduklan için hızları yüksek değildi. Bir de kar, yastık işlevi görmüş. O yüzden ar- kadakiler kurtulmuş. Tabii patlama olmaması da büyük şans. Yükseklik, emniyettir. - Havacılıkta irtifa (yükseklik) em- niyettir. Bunu dikkate almalan gere- kirdi. - Dağa çakılma, Isparta'da oldu. 1976'da, birinci piiot uçağın içinde gezinirken, ikinci piiot, Isparta'daki ana caddenin ışıklannı Antalya ha- vaalanı sandı. Alçalmaya başladı. Birinci piiot, inişin on dakika erken olduğunu görünce, kabine gidip ikinci pilota ne olduğunu sordu. Du- rumu hemen anladı. Uçağın burnu- nu yukarı çevirip hızı arttırdı. Ama uçak dağa bir pul gibi yapıştı. 15 saniye erken hareket etselerdi, kaza olmayacaktı. - Samsun ve Trabzon havaalanla- rı da iniş koşullan bakımından çok elverişli değil. - Tabii, bir de tazminat konusu var. Uluslararası uçuşları düzenle- yen varşova Konvansiyonu'na göre bu durum "gross negligence" yani pilotun fahiş hatası olarak değerlen- dirilir. Bu kesinleşirse, tazminat sı- nırsız olur. Sohbet uzayıp gitti. Özetle, mes- lektaşlan, "pilotlar hatalı" diyor. THY Teknik Işlerden Sorumlu Ge- nel Müdür Yardımcısı Yusuf Bola- yırlı, kazadan hemen sonra pilotaj hatası olmadığını söyledi. Artık ge- lenek oldu. Bu tip olaylarda, önce kimlerin suçsuz olduğu açıklanıyor. Bolayıriı acaba Savunma ve Hava- cılık dergisinin Mart/Nisan sayısına verdiği demeci yineleyebilir mi? Bolayırlı'nın görüşlerinden birkaç paragraf aktaralım: "THY'nin kullandığı pilotlar pro- fesyonel. Yani THY kullandığı pilo- tun eğitimini yapmıyor. Onlar zaten piiot. Geçmişte pilotluk eğitimi e/e alınmıştı... Ihtiyacı temin etmek için ilk girişimi devam ettirmek lazım. Çünkü THY kaynak sıkıntısı çek- meye başladı. Eskişehir Sivil Havacılık Meslek Yüksek Okulu piiot yetiştiriyor ama, onları hemen uçurabilmek mümkün değil. THY büyüdüğü için Türk Hava Kuvvetleri'nin (THK) de kaynağı yetmiyor. Zaten onlar da aynı sıkın- tıyı yaşıyor. THY bir sivil kaynak bul- mak, oluşturmak durumundadır. Sürekli THK'ye bel bağlayamaz. Zira bu THK'yi de zayıf düşürmek- tedir..." Pilotlar sayıca az olunca, daha yoğun uçmak zorunda kalıyorlar. Karakutunun bulunmasıyla her şey daha da netleşecek. Ancak hiç- bir sonuç, yazının başında belirt- tiğim konunun önemini azalt- mayacak. Bize, pilotlann, kaptan- ların, şoförlerin usta ve cesur olanı değil, kurallara uyanı gerekli. Son olayın, bu mesleklerde çalışanlann kulağına bir küpe daha takması dileğiyle... "Kişiler için aktüel hesaplama- lar yapılacak. Yani, kaç yaşında olduklan. gelirleıi Türkiye stan- dartlanna göre ortalama ömür- leri belirlenecek. Ve tüm kayıpla- nn karşılanmasına yönelik öde- me yapılacak. ()rnegin, uçakta 2 tane bebek var. ünlann, 70 yaşı- na kadar yaşayabilecekleri düşii- nülerek hesaplama yapılacak." Sigorta şırketlennın, çok bü- yük miktarlardaki anlaşmalar için ikinci uluslararası bir sigor- ta kuruluşuyla anlaşma yaptık- lannı anlatan bir yetkili, şunları söyledi: "Biz de THY filosu ve her rürlü kazaya karşL, başka bir kuruluşla riski paylaşmak için ikinci bir sigorta yapmıştık. Za- ten, bu kadar büyük bir rakamı ödemek mümkün değil. Diğer kuruluş. sigortalann yuzde 985'ini ödeyecek. Sanı\onım,ça- bşmalar bir ayda tamamlanarak sigortalar ödenir." Sorumhı aranıyorHaber Merkezi - Van'da ön- ceki gün meydana gelen ve 54 kişinin yaşamını yitırmesi, 22 ki- şinin de yaralanmasıyla sonuç- lanan uçak kazasının sorumlula- nnın belirlenmesi için inceleme başlatıldı Çeşitli hastanelerde tedavi gören 22 yaralıdan dördü dün taburcu edilirken ölenlerden 43'ünün kimlikieri belirlenerek cenazeleri ailelerine teslim edil- di. Başbakan Tansu Çiller, Baş- bakan Yardımcısı Murat Kara- yalçın ve bazı bakanlar. dün Van'agiderekincelemelerdebu- lundular. hastanelerde yatan ya- ralılan ziyaret ettiler. Pek çok teknik uzman ve piiot, kazanın pilotaj hatasindan me> - dana geldiğıni öne sürerken dün bazı havacılık uzmanlan ise Van Havaalanı'nda güvenlı inişi sağ- layan. Aletli İniş Sistemi'nin (ILS) bulunmamasının kazaya neden olduğu savını ortaya attı- lar. THY teknik işlerden sorum- lu Genel Müdür Yardımcısı Yu- suf Bolayıriı ise pilotaj hatası olup olmadığının kara kutunun incelenmesinden sonra kesinle- şeceğini söyledi. Uçağın sesleri kaydeden kara kutusunun ve pi- iot ile uçuş kulesi arasında ge- çen konuşmanın bantlannın em- niyet yetkililerine teslim edildi- ğini belirten Bolayıriı, düşen uçağın üreticisi Amerikan Bo- eing firmasından yetkili mühen- dislerin de bugün Türkiye'ye ge- lerek incelemelerde bulunacağı- nı bildirdi. Uçağın hareketlerini izleyen ikinci kara kutunun arama çalış- malannın ise devam ettiğini söy- leyen Bolayıriı, "Kaza yapan uçak Ankara'dan hareket etriğin- de Nan'da görüş mesafesi 7 bin metreymiş. Zaten uçağın inmesi için 4 bin 800 metre görüş mesa- fesi yeteriidir. O nedenle şu an ka- zanın nedeni pilotaj hatası demek yanhşolur" dedi. Üniversitesi Araştırma Hastane- si'ne giderek yaralılarla görüş- tüler. Yaralılara "Biristeğinizvar mı? Bir isteğiniz olursa yanınız- dayım" diyen Çiller, "geçmiş ol- sun" dileğinde bulundu. SHP lideri Karayalçın da dü- şen uçakta yaşamını yitiren ve partisinin 27 mart yerel seçimle- rinde Van belediye başkan adayı olan HalitSuvar'ın evine giderek başsağlığı diledi. Yarah ve ölüler Uzmanlar, uçağın düşmt nedeninin karakuiu ^uzülınesi sonucunda ortaya çıkacagmı söytedL Olayla ilgili soruşturma baş- bulunması halinde uçuş kulesi Hava Yollan (THY) Genel Mü- latan Van Cumhuriyet Başsavcı- lıgı. dün enkazın görüntülerini videoya kaydetti ve fotograflan- nı çekti. Başsavcılık yetkilileri, karakutu ile uçuş kulesi konuşma bantlannın da kendilerine teslim edildiğini belirttiler. ildeki cumhuriyet savcılann- dan bir ekip kurarak çok yönlü bir inoeleme sürdürüldüğünü bil- diren yetkililer, sorumlular hak- kında dava açılmasına ilişkin olarak da pilotun yaşamını yitir- diğine dikkat çekerek, bir kusur sorumlulan hakkında dava açıl- masının söz konusu olabileceği- ni söyledi ler. Başbakan Tansu Çiller: dün. SHP lideri Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Murat Kara- yalçın, Devlet Bakanı Necmettin Cevheri. Ulaştırma Bakanı Meh- met Köstepen. Içişleri Bakanı Nahit Menteşe, Sağlık Bakanı Doğan Baran, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başka- nı Yalım Erez, Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar. Türk dürü Atilla Çelebl Devlet Hava Meydanlan fşletmesi Genel Mü- dürü Ahmet Kıratboğlu ve THY Yönetim Kurulu Başkanı Erman Verdelen'le birlikte yoğun sis ol- masına karşın Ankara'dan Van'a gitti. Başbakan ve beraberindekile- ri Van'a götüren Boeing 707-400 tipi uçağa, önceki gün düşen uçakta bulunanlann yakınlan da ücretsiz olarak alındı. Başbakan Çiller ve bakanlar. Van Devlet Hastanesi ile 100. Yıl Kazadan sonra hastaneye kal- dınlan 22 yaralıdan ÖmerFaruk Yılmaz, 15 aylık Betül ^ılrnaz. Mürvet Yılmaz vc Beliz Özok dün taburcu edildi. Van Vaîi Yar- dımcısı Cengizhan Aksay. ölen 54 kişiden 43'ünün de kimlikle- rinin belirlendiğini ve ailelerine teslim edildiğini bildirdi. Aksay, "Halen 11 kişinin cesedi hastane- lerde bulunuyor" dedi. Kazada yaşamını yitiren bir hostesin ce- sedine, dün akşam geç saatlere kadar ulaşılamadığı kaydedildi. Van'a ulaşan yollann yoğun kar yağışı yüzünden kapalı ol- ması nedeniyle. yolcu >akınlan- nın Van'a ulaşamadığı ve diğer cesetlerin kimliklerinin saptan- masında güçlüklerle karşılaşıldı- ğı ifade edildi. Yollann kapalı oluşu. kazanın oluş bıçimine ilişkin kesin bilgi- leri verecek olan teknik ekiplerin Van'a ulaşmasını da engelliyor. Van Cumhuriyet Başsavcılı- ğı'nın bu nedenle ilk bilgileri alabilmek için Van'da bulunan Hava Kuvvetleri'ne ait helikop- ter filosunun teknik çalışanlann- dan yardım istediği öğrenildi. Sivil havacılık uzmanlan: Havaalanları uluslararası standartlarda değil Kaza 'gelîyorum' diyordu I Baştarafı 1. Sayfada tildi. IFALPA'nın değerlendirmele- rine göre 1993-1994 dönemin- de. fılosunu 28 uçaktan 68'e çı- karan THY, büyük bir piiot açı- ğı ile karşı karşıya kaldı. Bir ön- ceki yıl 480 olan piiot sayısı, 1994'te 600'e yükseltildi. Bu pi- lotlann 184'ünün eğitimlerinin hâlâ sürdüğü kaydedildi. Değer- lendirmelerde, THY'nin pilotluk için yaş sınırlaması uygulamak- tan kaçındığı, 60 yaşın üzerinde 33 pilotun halen uçmakta oldu- ğu, bunlann 11 'inin 62, 15'inin de 63 yaşında olduğu da yer al- dı. 1FALPA değerlendirmeleri şöyle: - THY pilotlannın ölüm oranı Tekzip • Baştarafı 1. Sayfada birtürlühareketegeçirilememiş- tir. Bunun üzerine dış kaynaklı kredi kullanılması Yüksek Plan- lama Kurulunun karan ile kabul edilmiştir. Kredi görüşmelerinin olumlu sonuçlanmasından sonra sözleş- menin finansman maddesini, kredi anlaşmasına uygun hale getirmek için 2 Nisan 1992'de bir ek sözleşme (Ek Sözleşme 3 A) imzalanmış ve 3 Nisan 1992 'de Notere Tecil ettirilmiştir. Bu sözleşmede, 1989/14657 sa- yılı Bakanlar Kurulunun Fiyat farkını ön gören kararnamesinin anormal düzeyde yüksek. Son 2 yılda 8 piiot öidü. Ölümlerin 5"ı görev başında yaşanırken 2'si si- mülatör eğitimi sırasında oldu. Son 2 yılda 20'inin üzerinde THY pilotu. kalp rahatsızlıklan nede- niyle hastaneye kaklınldı. - Pilotlar büyük bir stres orta- mında çalıştırılıyorlar. hakları teslim edilmiyor. 55 pilotun işi- ne. THY yönetimi tarafından herhangi bir neden gösterilmek- sizin son verildi. 1993-1994 dö- neminde uçuşlar sırasında 7 ka- za yaşandı. Aşılan uçuş sûreleri - THY, uluslararası güvenük kurallanna aykın olarak, pilotla- nn uçuş süreîerini değiştiriyor ve çalışma koşullannı ağııiaştınyor. "Baz Yıl" tanımı, 1985 olarak kabul edilmiş ve öylece yer al- mıştır. "Baz YtlY' İcararnameye göre birim fiatlarda yapılacak değişikliğin başlangıç tarihidir. Müfettişler, bu tarihi, hiç bir ge- çerli sebebe dayandırmadan 1987 olarak tespit etmişlerdir. Nitekim, KARAYOLLARIN1N Atalay Coşkunoğlu'ndan sonra- ki yöneticileri de Beş Yıl'ını, 1985 olarak benimsemiş ve yu- kandaki sözleşmeye ve öyle dert ermiştir. Şurası da unutulmama- lıdır ki otoyol ihalelerinin her safhası "BAKAN OLUR"u ile gerçekleşir. 7.12.1994. Örneğin, pilotlara ayda 3 ile 6 arasında izin günü uygularken günde 16 saat çalışma öngörebi- liyor. Oysa L'luslararası Sivil Ha- vacıiık Ötoritesi (C AA), uçuş için asgari güvenlik sınırlannı belirle- mtştir. THY'nin bu sınırlan dik- kate almadığı. uçuş ekibi için ay- da bu sınınn ortalama 18 saat, pilotlar için ise 100 saat aşıkuğı görülebilmektedir. Bunlara, hava alanlarındaki bekleme sûreleri dahil edilmemiştir. THY. bütün bu uyguiamalan sürdürdüğü gi- bi IFALPA'va uçuş kayıtlannı vermeyi de reddetmektedir. IFALPA'nın değerlendirmele- rinde, THY filosunun son 2 yıl- da çok dramatik biçimde büyü- tülmesi ve dünya çapında yeni güzergâhlann kapsama alınma- sının da ciddi sorunlara yol açtı- ğı belirtilerek, piiot yetersizliği- nin buralardan kaynaklandığına dikkat çekiliyor. Uluslararası Sivil Havacılık Ötoritesi kurallannın THY tara- fından çiğnenmesinin hem Tür- kiye ekonomisi, hem de turizm âçısından çok olumsuz etkileri olacağına dikkat çekilen IFAL- PA değerlendirmelerinde, "IFALPA,THY ilesonınlann bir an önce çözülebilmesi için girişinılerde bulunmayı sür- dûrecek ve asgari uçuş güven- liğinin THY'ye benimsetilmesine çaba harcayacaktır. Eğer bu girişimlerden sonuç alınamazsa uluslararası kunıluşlar nezdinde girişimleryapılacaktır" uyansın- da bulunuldu. Haber Merkezi - Ankara-Van seferini ya- pan Boeing 737-400 tipi uçağın Van'ın Ed- remit ilçesi yakınlannda düşmesi ve 54 ki- şinin ölümüyle sonuçlanan uçak kazası. Tür- kiye'de havaalanlannın "uluslararası nornı- lara sahip olup olmadığT ve "uçuş persone- linin çahşma sisteminin ne kadar sağlıklı ol- duğu" tartışmalannı yeniden gündeme ge- tirdi. Sivil havacılık uzmanlan, "Türldye'de havaalanlannın uluslararası normlara uy- gun görünseter bile öyle olmadıklannı"öne sürdüler. Çok modern cihazlara sahip oldu- ğu bilinen Istanbul ve Ankara havalimanla- nnın bile sürekli aynı performansı gösterme- diklerini ileri süren bir sivil havacılık uzma- nı, Türk Hava Yollan'ndaki plansız büyüme- nin ve siyasi baskılann uçak kazalannı ön- lemede sorun teşkil ettiğini söyledi. Konuyla ilgili olarak Cumhuriyet'e gö- rüşlerini açıklayan sivil havacılık uzmanı, son uçak kazasını anımsatarak bu tür kaza- lann bir anlık hatadan oluşamayacağını vur- guladı. Uzman, üst üste gelen yanlışlıklann kazalann oluşumuna zemin hazırladığını öne sürdü. Türkiye'de, havaalanlannın ko- nuşlandığı arazi yapısından kullanım kapa- sitesine ve teknik donanımına kadar birçok teknik hatanın mevcut olduğunu belirten ay- nı uzman, THY yetkililerini pilotlara günlük emirlerle iş yaptırmakla suçladı. Sivil hav- cılık uzmanı Cumhuriyet'e bu konuda şu açıklamayı yaptı: 1- Devlet Hava Meydanlan İşletmesi (DHMl) Tümüyle devlete ait olan bu kuruluşun yetkilileri her ne kadar "Havaalanlanmız uluslararası normlara sahip" deseler de gcr- çek hiç de öyle değildir. Çok modern cihaz- lara sahip olduğu bilinen tstanbul ve Anka- ra havaalanlan bile aynı performansı gös- termekte süreklilik arzedemezler. Bir hava- alanınınemniyetli veçağdaşkoşullara sahip olmasının bazı kriterleri vardır. a- Havaalanının konuşlandığı arazi yapısı: Van Havaalanı etrafı yüksek dağ ve tepeler- le çevrili gölün hemen kenannda ve 03 pist başı özellikle kış aylannda su altında kalan, eğimi fazla ve pist kaplaması kalitesiz olan bir havaalanıdır. Pist yüksekliği ve pist uzun- luğu itiban ile uçağın performansını negatif anlamda etkileyen bir alandır. b- Oradaki seyrüsefer ve iniş anında kul- lanılan yaklaşma kolay lığı sağlayan cihazlar: Çoğrafı yapının çok elverişsiz olduğu bu alanda bu zafiyetler hassas ve modern sey- rüsefer ve yaklaşma cihazlan ile gidenlmek gerekirken mevcut sistem neredeyse tüm dünyada kullanılmaktan vazgeçilmiş en de- mode sistemdir. 03/21 istikametinde yerleş- tirilmek zorunda kalınan pistin iniş için yal- nızca (03) bir yönü kullanılmaktadır. Arazi yapısı ve yer cihazlannın getirdiği bu zo- runluluk her türlü hava koşulunda pilota ay- nı yöne inme zorunluluğu getirir. Böyle kri- tik havaalanlarında iniş için gerekli yatay ve dikey görüş gereksinimleri minimuma indı- ren ve uçuş emniyeti âçısından son derece yararlı olan ve adına Instrument Landing System (ILS) denilen aletle iniş sistemi kul- lanılır. Türkiye'de büyük meydanlarda bu alet mevcuttur. Ama DHMl yetkililerine "Van'da neden yok" dediğinizde alacağınız cevap "çok pahalı" ve Van gibi bir alana bu cihazı koymanın ekonomik olmayacağıdır. Oysa Van'a bir gün içinde inen uçaklann maddi değeri. hiçbir kriterle ölçülmeyecek insan hayatıyla kıyaslanamaz. c- Alandaki uçuş emniyetini sağlavan un- suriar: Bir havaalanı istenmeyen durumlar- da görev yapacak yangın, kurtarma, kötü ha- va koşullanyla mücadele edecek ekipleri bünyesinde banndırmak zorundadır. Bu an- lamda Van Havaalanı'nın böyle koşullan ye- rine getirecek kapasitesi yoktur. Veya yeter- li değildir. d- Havaalanının kullanılma kapasitesi: Van Havaalanı, çok işlek bir alan değildir. Bu yüzden isteklerminimumdakarşılanırvebu durum herkes tarafından normalmiş gibi kar- şılanır. Van pistinin uzunluğu: 9022 feet (2750 m) S/S ve yaklaşma kolaylığı: VOR ve NDB ayn DME (mesafe ölçer). Bu cihaz ve durumlarla ancak hassas ol- mayan yani hava koşullannın iyi olduğu ya- tay ve dikey görüşün fazla olması gereken koşullarda iniş kalkış yapabilen bir havaala- nı özelliği belirir. 2 - Türk Hava Yollan (THY) THY. uluslararası havacılık kuruluşu ICAO'nun tüm Dünyada koyduğu kurallara göre operasyon yapması gereken bir kuru- luştur. Türk hükümetinin ICAO'nun koy- duğu kurallan TBMM'de kendi yasalany- mış gibi uygulama zorunlulukları olduğunu kabul edentaahhütleri vardır. Bukurallarve yasalarla havacılık kuruluşlanna üst limitler konur. Bunlann dışında ve limitler aşıl- mamak koşuluyla her hav acılık kuruluşu uy- gulamada bu limitlerde ayarlama yapabilir. Ama özellikle son 3-4 yıldır. THY yönetici- leri uçuş kurallan ile çok tehlikeli bir biçim- de oynamışlardır. Uçuş emniyetini ortadan kaldıran bu durum son zamanlarda öyle vahim durumlara gelmiştir ki neredeyse THY personeli. özellikle pilotlar günlük emirlerle iş yapmaya zorlanmıştır. OLAYLARIN ARDEVDAKİ GERÇEK • Baştarafı 1. Sayfada rin kendilerini yenilemedeki yavaşlıklan bunalımlar çıkar- mıştır. Seçilmiş heyetlerin kendilerini yenileme yetkisini cumhurbaşkanına bırakma- ları doğrudur. Bu, anayasa değişikliği gerektirir. Türkiye bunu ne zaman yapar bile- miyorum." 82 Anayasası'na göre se- çim süresi beş yıldır. Ancak şimdiye kadar beş yılı bula- madık; seçimler 1983, 1987, 1991 yıllarında gerçekleşti; koalisyon hükümetinin 1996'ya kadar dayanması çok güç!.. Cumhurbaşkanı Demirel'ın konuşmasından çıkan anlam, 1995'te genel seçimin yapılması dileğidir; gerekçe belirtıliyor: "Seçil- miş heyetlerin kendilerini yenilemedeki yavaşlıklan bunalımlar çıkarmıştır." Eğer bu gerek benimsenir de 1995'te genel seçime ka- rar verilebılirse, toplum umudunu seçime bağlaya- caktır; ama koalisyon hükü- meti 1996'yı hedeflerse, önümüzdeki yılı nasıl çıkara- cağımızı hiç kimse bilemez. Yeni yılın eşiğinde karam- sartığa kapılmadan gerçekçi olmanın saymakla bıtmez yararları bulunmaktadır. Ül- kenin her bakımdan değişik- liğe "ihtiyacı" var; koalisyon hükümeti sözlerini tutama- mış, halka vaat ettiklerini ye- rine getirememiştir; bundan sonra neler yapabileceği de tam bir soru işaretidir. Yine de okurlarımıza güzel bir yılbaşı ve mutlu bir yeni yıl dileyerek yazımızı nok- talamak istiyoruz. Gerçi bu konuda ülkemizde bir "yeni- lik" söz konusudur; şeriatçı kesım, yurttaşlarımızın yıl- başında eğlenmesine, neşelenmesine, içki iç- mesine, dans etmesine kar- şıdır ve bu konudaki propaganda büyüyor. Ülkemizde bir de eğlen- meye ve neşeye ambargo konursa, ne yapmalı?.. Koşulların tüm olumsuz- luklarına karşın okurlarımıza mutlu bir yıl dileriz. ••• TALPA: Taamüden cinayet İstanbul Haber Servisi - Türk Ha\a Yollan Pilotlan Ce- mıyeti (TALPA) Başkanı Erkan Porukökcru "Bu bir kaza değildir, taammüden haarlanmış bir ci- nayettir" dedi. Boeing 737-400 tipi yolcu uçaklannındargövde- li. uçuş hızı düşük uçaklar oldu- ğunu. bu uçaklan filolanna ka- tan hava yolu şirketlerinin hızla ellerinden çıkardıklannı anımsa- tan Potuköken. "Biz, bu kazanın ve öncekilerinin haberierini yet- kililere ve kamuoy una daha önce açık bir dille ifade ettik. Bizler için artık söylenecek söz kalma- mıştır" diye konuştu. Önceki gün Van Havaalanı'na üçüncü kez inmeyi denerken dü- şen Boeing 737-400 tipi uçaklar- la ilgili olarak THY yetkililerini defalarca uyaran TALPA yöneti- mi. yoğun hava trafiğinde kori- dorlan sıkışan. imalatı durduru- lan. tam yük ve yolcu kapasite- siyle sağlıklı kalkış yapamayan uçaklan satın almanın "vatana ihanetk aynı anlama geldiğıni" söylemişti. Dün de yazılı bir açıklama yapan TALPA Başka- nı Erkan Potuköken. "Artık söy- leyecek bir sözleri kalmadığını" bildirdi Potuköken."Bukonuile ilgili olarak Ha\a Yollan Pilotla- n Cemiyeti olarak hiçbir açıkla- ma ve yorum yapmay acağız. Tek dileğimiz; bu son olay da gerçek- lerin öncekiler gibi gizlenmeden, saptınlmadan açıkça ortaya çı- kartılnıasu gerçeklerin ölenleıie gömülmemesidir" dedi. Potuköken, konuyla ilgili so- rulanmıza şu yanıtı verdi: "Pilo- taj hatası yok demiyoruz ama pi- lotaj hatasını yaratah nedir? Onu bulsunlar. Bir insan kendi ken- dini öldürür mü?"' Terör, Onat Kutlar'ı felç etti • Baştarafı 1. Sayfada belirtilen Sökmen, ilk tedavisi ya- pıldıktan sonra, ifadesi ahnmak üzere Terörle Mücadele Şubesi'ne götürüldü. Kimliği belirsiz genç ka- dın ise TaksimHastanesi'nde ayakta tedavi gördü. Kutlar, ameliyata alın- dığı sırada hastane, haberi duyan sa- natçı ve yazarlann akınına uğradı. Hastaneye ilk koşanlar arasında Kutlar'ın eşi Filiz Kutlar, Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Başka- nı ve Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Müdürü Orhan Erinç, Cum- huriyet Gazetesi Genel Yayın Koor- dinatörü Hikmet Çetinkay^a, Kültür Servisi Şefimiz Handan Şenköken ile Tank Akan, Serap Aksoy, AH Öz- genrurk, Sinan Çetin, Hüseyin Baş, Macit Koper. Yavuz Özkan, Hülya Uçansın, Ozdemir İnce, Osman Âl- kaya, Bülent Erkmen. Dikmen Ürün Uçarer, Ayşe Emel Mesçi, Ara Güler, Nilgün Vlnze bulunuyordu. Siyasi şube tarafından yapılan açıklamada bombayı, yılbaşı nedeniyle lslamcı örgütlerin koymuş olabileceği belir- tilerek. İBDA-C'nin üzerinde durul- duğu bildirildi.The Marmara Oteli Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Güreli, bombalı paltonun asıldı- ğı vestiyerin önünde buzdolabının bulunduğunu, bunun da patlamanın şiddetini azalttığını belirtti.