Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 ARALIK 1994 CUMARTESİ 14 KULTUR 1994'TE MÜZİK CUMHUR CANBAZOĞLU YILIN KASEDİ Notalarla Türkiye tarihi I994'te tüm müzıkseverlenn be- ğenısını kazanan, müzık adamlan- nın en olumlu eleştınlen yazdıkları çalışma Fahir Atakoğlu'nun kendı adını verdığı kasedıydı. Teievızyonda ilgiyle izlenen Ye- şilada Kıbns BeJgeseii, Demirkırat, Sarı Zeybek \e 12 Mart belgeselle- rine yazdığı müzıklen bır araya ge- tınp yayımladı Atakoğlu. Dogrusu kendısi de kasedın bu kadar ses ge- tıreceğıni tahmın edememiştı. Enstrümantal müzığın Türkiye pı- yasasındaki yen sınırlıydı. 1991'de Demirkırat'ın müzıklerını bir ka- sette toplamış, TRT'nın engelleme- sıyle az sayıda basılan kaset, mü- zikseverlere ulaşamamıştı. Yeni ya- pıt ıse beklentılerin çok üzerine çı- kıp 120 bın kaset, 15 bın CD sattı. Asansör müzığınden "New Age"e kadar bırçok etıket yakıştın- lan müzığıne bır ad vermedi Ata- koğlu. Can Döndar. kasedin tanı- tım yazısında Atakoğlu'nun nota- larla Türkıye'nın tanhını yazdığını belırtiyordu. Fahır Atakoğlu, büyük kargaşa- nın yaşandığı yerlı pop dünyasında gelecek ıçın bır umut. Müzığı ıyı bılen sanatçı bır yandan Can Dün- dar'ın yenı belgesellerine müzık hazırlarken, diğer yandan yenı yılın ilk yarısında (akustık çalışmalar ağır basacak) çıkaracağı kasedın parçalannı bıtırmekle meşgül. YILIN ŞARKISI Sertab Erener zirveye çıktı Sertab Erener, ıkıncı kasedı Lâl'ı 1994'ün Kasım ayında piya- saya çıkarmasına karşın yılın pop yıldızı unvanını hak etti. Bılinen tıcarı yolları deneyerek kasedini sattırmadı Erener. Sevdam Ağlı- yor'un vıdeo klıbını yaptıktan son- ra bır ay süren Avrupa turnesıne çıktı. Aralıkta Türkiye'ye dönünce konserler yoluyla tanıtım kampan- yasına başladı. Kendi ses rengine uyan parçalar- dan oluşan ve üzennde haylı emek sarf edılen Lâ'l'in kalıtesınden emındı Erener. Kulaklarda yer etmış ıkı Fahir Atakoğlu beste- sıne yazılan Aksu sözlerı. Akdeniz adh filmın "ma- sal"a dönüştü- rülen sıcacık müzığı gıbı, ya- pıtlara ekledıği güçlü yorumuyla 1994'ü "1 Numara"da kapadı. Bu yıl büyük sağlık sorunlan ya- şayan Sertab Erener, akademık alt- yapısı, sesı ve ekıbının başansıyla kısa sürede yıtırdığı zamanı telafı etmeyı bıldı. LâTın. Nilüfer'in yeni kasediyle aynı dönemde yayınlanması maga- zın basınında "amansız yanş" baş- lıklanyla yer aldı. Erener böyle bir yanşın olmadığını ıddıa etse bıle gızlı bır tıcan rekabetın yaşandığı aşıkârdı. Bu rekabette ıbre Ere- ner "den yana kaymaya başladı. Her parçası ayrı bır dınleyıcı kitlesı ya- ratan Lâ'l daha fazla ılgı gördü. YILIN OLAYI 'Medyayla şaka olmaz' "Kıl OMum Abi"yle müzık sah- nesınde gözüktüğünde pek cıddıye alınmamıştı, komık dans edıyordu, 900"lü telefonlarla şöhret anyordu. Kasette öne çıkan ıkıncı parca "Vazgeçemem'den sonra sesının de olduğu fark edildı. Tarkan bır ara ortalıktan kaybol- du ve "iyi hazıtianmış" kasetle gen döndü. George Michael'ın 'Fa- ith'ıne benzeyen gırışı ve klıbıyle "Hepsi Senin mi?" yaz meysımının bır numaralı parçasıydı. Üzennde çok uğraşılan ve bırçok eskı parça- yı "anımsatan" şarkılarla Tarkan müzıkal anlamda önemlı bir çıkış yaptı. 'Hepsi Senin mi?\ 'Unutma- malr, 'Gül Döktüm Yollanna" ve 'Kış Güneşi' lıstelerde yükselırken kasedın satışı 1.5 mılyona vurdu. Ancak medya Tarkan'ın müzı- ğınden çok göbeğıyle ılgılenıyor- du. Genç kuşağm genç bır ılahı ol- sun dıye seçılmıştı. Ayakkabı nu- marasından sevdığı yemeğe dek Türk toplumu kısa sürede yenı ıla- hını tanıma mutluluğuna erıştı. Hatta sıyası bır gazete Tarkan'ın gerçek boyunda posterını bıle ya- yımladı... Her şey yolunda gıdıyor- du. Ancak zamanla güncellığı aşın- maya başlayana yenı bır şeyler bul- mak gerektı. Her şey ters yüz edılip bu kez Tarkan'a "şımank çocuk" rolü verıldi. Tabıı Tarkan bu yenı rolden hıç mı hıç memnun olmadı. Çareyı yurtdışına gıtmekte buldu. Inışi de çıkışı gıbı olaylı olmuştu. Mariah Carey, Music Box adlı çahşmasıyla yüın en fazla satan yabancı ismiydi (yanda). Moğollar 1994'te ilk kasetini çıkardı. Popu en çok medya sevdiYerli popun 1994 serüveni, ki- min popçu, kimin arabeskçi ya da fantezi sanatçısı olduğunu keşfet- mekle geçtı. Kımdı popçu? Şarkıla- nnı dağlara söyleyen Ahmet Kaya mı, caz tatları taşıyan kasetiyle Cenk Sökmen mı, Prince'e benze- yen gırtlagıyla Ahmet mi, yoksa 12'den \urmaya çalışan Mahsun Kırmızıgül mü? Basın, bu karmaşıklığı çözebil- mek için kokteyl, fantezi gıbı türler icat etmek zorunda kaldı, ancak pop dıye ayırdığı çalışmalar da Batı normlanndan uzaktı. Eskı arabesk dinleyicısı, Batılı altyapı üzerine bindirilerek sunulan Doğu ezgile- riyle pop dinlemeye davet edildi. Arabeskin yüksek tirajı, bu başanlı operasyonla popa çekıldi ve ortalığı her türlü zevke seslenen kasetler kapladı. Batı normlannda pop ya- pan yerli müzikçiler, yine çok dü- şük tirajlarda kaldılar. 'Single'lar başladı 1994'te hızla sektörleşme yolun- da ılerleyen müzik sektörü, bazı uluslararası kuralları uygulamaya koydu. Örneğın bır pop müziği ka- sedinin ömrü dört-beş ayı geçme- yince, parçalar birer birer kullanıla- rak sanatçının gündemde daha fazla kalması sağlandı. Aynca radyolann olumsuz etkisini önlemek amacıyla kaset çıkmadan lokomotif parçanın 'mini versiyonu' istasyonlara dağı- tılmaya başlandı. Yonca Evcimik, yine öncülük ya- parak ilk single kaset 8:15 Vapu- ru'nu piyasaya çıkardı. Yirmi yıl öncesınin "maksi 45'likleri'ni anım- satan bu çalışmayı Bendeniz'le Ha- run Kolçak'ın single kasedi Biz iz- ledi Müzik kanallan devreye girdi Yalnız yerli parçalann kliplerine yer veren Kral TV ve Genç TV'nin yayın hayatına geçmesı, dığer ka- nalların da müzik kliplerine daha fazla yer vermesini sağladı. Her ka- nalın kendi klibini çekmesı yerine, fırmalann üretip dağıttığı klip siste- mi oturdu. Müzik kanallan, 94 mar- ka yerli popun hangi kitleler tara- fından izlendiği konusunda iyi bir profil sundu piyasaya. Sektör, ge- nellikle büyük kentlerin varoşlann- da yaşayan bu kitlenin açıklarını olabildiğince kullandı. Cinsellıği öne çıkaran TV sunucularıyla pa- zarlanmaya çalışıldı pop. Kocasını yatırdıktan sonra Yıldo'yu arayıp içini döken kadınların "konuşan Türkiye'"nin en çarpıcı örnekleri ol- duğunu iddia eden bazı köşe yazar- lan, bu sömürüye katkıda bulundu- lar. Ardından pop. Galatasaray'ın Av- rupa Kupası maçlan öncesi tanıtımı için devreye gırdi. Emrah bir hafta boyunca ilgınç el-kol koreografisiy- le destekledıği "Taktık mı tam ta- kanz" şarkısıyla Türkıye'yi motive etmeye kalkıştı. Aynı Emrah, ya- bancı star gelişi kesilince, Türki- ye'nın ilk solo stadyum konserine soyundu. Her şey Batı standartlan- na uygundu. ancak stat konsen kon- disyon istiyordu: Emrah bunu unu- tunca konserin sonlanna doğru sesi çıkmadı. Medya popçulan çok sevdi. Pop müzik dünyasına yeni adım atan birçok genç ısım medya tarafından bır anda ülkeye tanıtılarak taze yüz- Kurt Cobain (iistte), Yonca Evcimik (üstte sağda), Muazzez Abacı (üstte küçük kare) ve Pink Floyd (ahta). ler yaratıldı. Artık bızım de yaban- cılar gibi dans eden, şarkı söyleyen ilahlanmız olmuştu. Ikinci kaset sendromu Radyo-TV sunuculan, pop mü- zikte şanslannı denemeye kalkışın- ca şarkıcılar kervanına Mustafa Sandal, Serdar Ortaç ve Gökhan Akdulun'un da isimleri eklendı. Bu arada Abone'yle 90'lann popunun startını veren Yonca Evcimik, son kasetiyle inişe geçerken. Ozan Or- hon, Eda Öziilkü, Nazan Öncel, Tayfun \e Kenan Doğulu. 'ikinci ka- set sendromu'nu kazasız belasız at- latamadılar. 1994te Erol Pekcan'ı, Uza> He- parı'yı ve tango üstadı Şecaettin Tanyerli'yi yitirdi müzık dünyası. Özellıkle Uzay Heparf nın genç yaşta pop müzikten kopması. yara- tıcı sıkıntısı çeken yerli pop için bü- yük bir kayıptı. Yerli pop, patlayan beste talebinı karşilayabilmek için tspanya'dan Azerbaycan'a, Israil'den Yunanis- tan'a dek "etkilenme sahası"nı ge- nişlettı. Yabancı parçalar yeni mak- yajlarla beste diye müzıksevere su- nulurken, yurtiçinde de etkiienme- ler arttıkça arttı. Grup Vitamin'in yeni kasetinde yer alan Şaşkın De- mokrat'ia Z. Livaneli'nın Crossro- ads adlı parçası, bu benzerliğin şa- şırtıcı örneklennden bıriydi. Tüm bu olumsuzluklann yanında doğru adımlar da atıldı yerli piyasa- da. Yirmi yıl sonra yeniden bir ara- ya gelen Moğollar'ın ilk kasedi Mo- ğollar '94 Batı'yla Türk müziği ara- sında bir sentez yakalamaya çalışan Gökhan Kırdar'ın Serseri Mayın'ı. Sertab Erener'in Lâ'l'i, İİhan Irem'ın Koridor'u, Fahir Atakoğ- lu'nun kasedi, Tuluyhan Uğur- lu'nun Kutsal Kitaptan Ayetler adlı çalışması, Cenk Sökmen veLeman Sam'ın kasetlen, Tarkan ve Musta- fa Sandal'ın yapıtlan, Aydm Esen'in Anadolu'su, Özdemir Erdoğan'ın Türk Müziği Yorumlan, diğerlerı arasından sivnlen albümlerdi. Mariah Carey 1 numara Yabancı pop Türkiye'de yayıma geçen MTV yardımıyla kıpırdanır- ken, kaset satışlannda bu ilgiye pa- ralel değişiklik olmadı.. Bunda ya- bancı kaset fiyatının yerliye oranla yer yer üç kat fazlaya ulaşmasmın büyük payı vardı. 1994'ün en fazla satış getiren ka- sedi Mariah Carey'nin Music Bos'ı oldu. Onu Arizona Dream adlı fil- min müziklerini toplandığı kaset iz- ledi. Pink Floyd'un büyük bir tur- neyle desteklediği son albümleri Di- vision Bell, Rolling Stones'un Vo- odoo Lounge'u, R.E.M.*in Mons- ter'i, Boyz II Men'in H'si, Bon Jo- vi'nin Crossroad'u. Eric Clapton'ın From To Cradle'ı, Sting'ın Fields of GoM'u Guns N'Roses'ın The Spag- hetti Incident'ı. beklenen satışlara ulaşmasa da müzıkseverlenn bege- nisinı kazanan yapıtlardı. Geçen yıl pop müzik dünyasını en fazla etkileyen olaylann başında Nirvana'nın lideri ve solısti Kurt Cobain'ın intihan geldi. 8 nısanda yaşamına son veren Cobain'ın ar- dından hayranlan bol gözyaşı dök- tü; ıntihar edenler de oldu. Yıl so- nuna doğru piyasaya sürülen Nırva- na'nın MTV'de cardı konser kay- dından derlenen albümü, Cobain hayranlanna hoş bir sürpnz nitelıği taşıyordu. Halk müziği 2. plana düştü Halk müziği, 70-80'li yıllarda TV'deki balonlu eğlence program- larının yardımıyla metropollerde yaptığı atağı 90'larda ıyıce yitirme- ye başladı. Bir bölüm sanatçı ara- beske kayarken, geriye kalanlar po- pa yakınlaşarak medyanın günde- minden kopmamaya çalıştılar. Bu türiin öne gelen ısımlerınden Bur- han Çaçan her fırsatta THM'ye ge- reken önemın venlmediğını söyler- ken, aynı zamanda "Sen ne ayak- sın" diye şarkılar seslendırebiliyor- du... Halk müzığınde Ferdi Tay- fur'un sempatık bır klıple destekle- dıği Fadime'nin Düğünü, bu türiin gururunu kurtardı. Kentten köye dönüşü gündeme sokan Tayfur'dan başka Songiil Karlı da THM'nin ba- şanlı ısımlennden bıri oldu. Sanat müziğinde kalite erozyonu Türk sanat müzığı, kalite erozyo- nundan en çok etkilenen müzik da- lıydı 1994'te. Bu noktaya gelınme- sinde, önemli ısimlerin TSM sınır- lan içinde kalmaktan vazgeçmeleri- nin payı büyüktü Abacı'nın uzun süre listelenn üst sırasında kalan Kar Yanguılan adlı çalışmasının sa- nat müziğınden çok arabeske yakın bulunması. klasık Türk müziği us- tası Bülent Ersoy'un "Sefam Olsun, oh, oh" türünde şarkılara yönelme- si, Adnan Şenses'ın roman havala- nyla çıkış araması, bu türün içine düştüğü krizin çarpıcı örnekleriydi. Gerçek Türk sanat müziğinin tek kalesı olarak kalan TRT'nın TV'den de yayımladığı "radyo konserleri" geçen yılın en önemlı müzik etkin- liklerinden bınydı. Zeki Müren'ın telefon aracılığıyla müzıkseverlere ulaşması da 1994'ün son günlenn- den hoş bir sürpriz olarak anılara yerleşti. YENİ SESI.ER 1994'te 'ilk kaset heyecanı' tster medya pompalasın. ıster so- kaktakı adam talep etsın. 1994'te ka- set satışlannda büyük bır canlılık ya- şadı müzık sektörü. Hıçbır dönemde bu kadar yenı ısım yer alamadı pop pıyasasmda. 1994'te ilk kasediyle pop ve rock dünyasına gırenlenn lıs- tesını çıkarmak ıçın MESAM ve "Telif Hakları"na başvurduk. II- ginçtır. ellerinde sanatçılann tüm ça- lışmalannı kapsayan hıçbır lıste yok- tu .. Saptayabıldığımız kadarıyla 1994*te 60 yenı ısım müzık dünya- sına ilk kasetlennı sundu. Aralannda Yıldız Tilbe. Burak Kut, Mustafa Sandal, Kenan Do- ğulu, Demet gıbı yüksek tırajlar yakalayan ısımler de vardı, beş bm kasedi geçemeyenler de Işte lıste- Ahmet, Aliço, Alper tnal, Arzu Ece, Ascracu. AsiamİDÖr, Asva, Avdın. Bayülken, Bendeniz. Bo- ra Gencer, Burak Kut, Bülent, Bü- >ülü Velken, Cenk Sökmen, Çelik. Defne Samveli, Demet. Demirhan Bavhan. Derinlik Sarboşluğu, Em- re, Ercan Candaş, Ersin Maran- goz, Funda, Gökhan Akdulun, Gökhan Kırdar, Hakan Sarıca, Haiuk Durgun, Haluk Levent, Ha- san Hüseyin Demirel, Hümeyra. Ipek Erdem, Kader. Kadir Tapu- cu, Kenan Doğulu, Mercury, Mu- rat Ö/yüksel. Murat Soydan, Mu- rat Uzunel, Mustafa Sandal, Nalan (Of Amanl.Naşide Öztürk, Nazan Veşiltan, Ömür Gencel, Özlem, Reyhan Karaca. Serdar Dinçer, Serdar Ortaç, T- Ekspress. Tetris, Tufan Kayhan. Tuluyhan Uğur- lu, Tuncay Vural, l fuk Bigay, Ufuk Yıldırım, Lğur. l ınay Umay, Yaşar Kurt, Yeşim Salkım, Yıldız Tilbe. TİRAJ GALİBİ En fazla Haydi Söyle sattı 1994'te en fazla satılan yerli kasetler listesıni sağlıklı bır şekılde saptamak kolay değıl. Çeşıtlı yerlerde yayımlanan rakamlar kasetlenn "depo çıkış" mıktarlannı belırtiyor. Ancak bu kasetlenn ne kadannın satıldığı, ne kadannın raflarda bek- ledığı bilınmıyor. Özellıkle Anadolu'dakı plakçılar, sürpnz talep karşısında malsız kalmamak için bol kaset sipanş edıyor. Bu nedenle geçen yılın "tutulan kasetleri"nı gruplara ayırarak sıralamanın daha doğru olacağını düşünüyoruz. İlk üçte bır buçuk mılyona yaklaşan İbrahim Tathses'ın Haydi Söyle, Tarkan'ın Aacayipsin, Ahmet Kaya'nın Şarkılarım Dağlara adlı kasetlen yer alıyor. Onları bır mılyon satış cıvannda gezınen Mahsun KırmıztgüTün, 12'den N'uracağım, Ferdi Tayfur'un, Mor Güller kasetleri izliyor. Burak Kut, Yonca Evcimik, Yıldız Tilbe 700 bın barajına yakın kaset satarken, Serdar Ortaç, Aşk tçin; NBüfer, Ne ÎVlasaL Ne Rüya; Çelik, Güle Güle ve Sertab Erener Lâ'l ıle yanm mılyonun hemen üzennde tıraja sahıpler. Bestekâr Sadi Hoşses'in adı sokağa verildi • İZMİR (AA) - Izmir'in Karşıyaka ilçesindeki bir sokağa, bır süre önce ölen Bestekâr Sadi Hoşses'in adı verildi. Karşıyaka Belediye Meclisi'nce alınan ve tzmir Büvükşehir Belediye Meclisi'nce de uygun görülen kararla Bostanh PTT önündeki 6351 numaralı sokağa Bestekâr Sadi Hoşses adı verildi ve sokağa yeni ısım levhası törenle yerleştirildi. Karşıyaka Belediye Başkanı Kemal Baysak, düzenlenen törende yaptığı konuşmada, Sadi Hoşses'in adının. Karşıyaka'da hoş bir seda olarak yaşayacağını söyledı. Törene, îzmir Büyükşehir Belediyesı Başkanvekili Ertan Olkü, Karşıyaka Belediyesi meclis üyelen. Sadi Hoşses'in ailesi ve vatandaşlar katıldı. Klarnet sanatçısı Saffer Gündeger oldu • BANDIRMA (AA) - TRT tzmir Radyosu emeklı klarnet sanatçılanndan bestekâr Saffet Gündeger, öncekı gün Bandırma'da vefat etti. 73 yaşında ölen Saffet Gündeğer'in cenazesi, Baydarçavuş Camiı'nde öğleyın kılınan namazdan sonra şehir mezarlığında toprağa verildi. Klarnet sanatçısı Gündeğer'ın, besteleri de bulunuyor. TRT vericî istasyonları • MERSİN(AA)-İçel'de, TRT yayınlannın daha net ve yaygın izlenebılmesi için. bu yıl on dört vericinın devreye venldiğı bıldirildi. Bölge Vericıler Müdürlüğü'nden alınan bılgıye göre TRT-FM radyo yayınlannın yaygınlaştınlması için Mersin ve çevresıne. üç yeni vencı ıstasyonu daha kuruldu. Kızlardağı TV ıstasyonuna da 4'üncü prgram vericisinin ilave edildığini belırten yetkilıler, televizyon 1. 2. ve 3. program yayınlan için Anamur, Bozyazı, Erdemli, Mut, Sılifke ve Gülnar ilçelerinin dag köylerine on TV vericisi kurulduğunu bildirdiler. Yetkilıler, yörede aynca altı televizyon vericisinin altyapı çalışmalanna başlandığını kaydettıler. Edirnedekj Kitap Fuan'na büyük ilgi • EDİRNE(AA)-Türk Kütüphanecıler Derneği Edime Şubesi'nin düzenlediği 2. Kitap Fuan'nı, lOgünde 12 bin 321 kişinin gezdiği bildirildi. Şube Başkanı Ender Bilar, salı günü kapanan fuann, özellikle yannlann güvencesı olan çocuklara kitap okuma ahşkanlığı kazandınlması açısından yararlı geçtiğini söyledi. 7 yayınevinin 5 bine yakın kitapla katıldığı ve 12 bin 321 kişinin gezdiği fuarda, 10 gün içinde 160 milyon liralık kitap satıldıgını anlatan Bilar şunlan söyledı: "Fuardaki kitap satışlan yüzde 20 indinmli yapıldığından, Edirneli kıtapseverler yaklaşık 34 milyon lira kâr ettiler. Fuan yılbaşı öncesine rast getirdiğimız için büyük ılgi topladı. Bundan sonra da bu tür etkınlıklerimiz sürecek." Tıyatro sanatçısı PerHıan Doygun öldü • ADANA(AA)-Tedavı edilmekte olduğu Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi'nde önceki gün ölen tiyatro sanatçısı Perihan Doygun'un cenazesi, Adana'da toprağa verildi. Sinema sanatçısı Bilalınci'nin eşi Perihan Doygun'un cenazesi, sanatçı arkadaşlannın omuzlan üzennde, Adana Büyükşehir Belediyesi Tiyatro Salonu'nda hazırlanan katafalka getirildi. Saygı duruşunun ardından. Doygun'un tiyatrocu dostlannın hazırladığı bildın okundu. Cenaze daha sonra, Adana Asri Mezarlığı'nda kılınan namazın ardından toprağa verildi. 1941 yılında Adana'da doğan Perihan Doygun, 1957 yılında tiyatroya başladı. Tiyatro yaşamının ilk yıllannda, lsmail Dümbüllü Topluluğu ile gezici çadır tiyatrolannda oynadı. Doygun, daha sonra sırasıyla, Avni Dilligil, Tevhide Bilge, Muzaffer Hepgüler, Türk Yazarlan, Adana Sanat, Dost Oyuncular, Ziyapaşa, Taşdelen, Adana Halk ve Adana Belediyesi Şehir Tıyatrolan'nda çalışmalannı sürdürdü Çok sayıda oyunda başrol oynayan Penhan Doygun, geçen yıl Altın Koza Film Festıvali'nde en ıyi film ödülünü alan "Zıkkımın Kökü"nde de rol almıştı