Katalog

Cumhuriyet Imtiyaz sahıbr Berin Nadi • Genel Yaym Yönetmeni Ozgen Vca. • Genel Yayın Koordinatoru- Hikmet Çetinkaya • Yazı Işlerı Muduru. Cdal BaşUagıç • Görse] Yönetmcn: Ali Acar • Duzenleme MuMsfa SaglanKr • Ankara Temsılcısr Cuneyt Arcayuırk Haber Muourlen Mnstafı Balhay, Işık Kınsu Izmır Temsılcı V Serdar Kızık Adana Temsılcısi: Çetiı Istanbul Haberlerı: Şenay Kaikan Dış Haberler: Ergun Balcı tş-Ekonomı: Şukran Kctenci Bastm: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazeıecılik T.A.Ş. • Yayımlayan: Yenı Gun Haber Yurt Haberleri. Mehmet Saraç Makaleler Sami Kanoren Spor:Abdulkadir Yucelman Dü- Ajansı Bas* ve Yayıncılık A Ş Turkocajı Cad 39/41 Cajalojlu 343J4 la. PK. 246 zeltme: Abdullak Yancı • Müessese Mudur V.. Erol Erkul • Koordınatör Ahmet Konılsaa • Muhasebe Büknt Yencr • tdare: Hüseyin Giirer • tşletme. Onder Çelik • Bilgı-tşlem: Naii tnal • Bilgısayar Sistem: Miıruvet Çiler • Reklarn: Reha Işıtman tstanbul. Te): 512 05 05 (20 hai). Telex: 22246, Fax: (1) 513 85 95 • Burolar Aakan: Z. Gökalp BIv lnkılap S. No: 19/4, Tel: 433 11 41-47, Telex: 42344, Fax. (4) 433 05 65 • tımin H. Ziya Blv. 1352 S. 2/3 Tel: 83 12 30, Telex: 52359, Fax: (51) 89 53 60 • Adaaa: Inönu Cad. 119 S. No: 1 Kat 1, Tel 59 37 52 (4 hat), Telex: 62155. Fax: (71) 59 25 78 TAKVİM: 8 ARALIK 1992 İmsak:5.37 Güneş: 7.09 Öğle: 12.01 İkindi: 14.21 Akşam: 16.42 Yatsı: 18.08 Fransızmutfağı • ANKARA (AA)-Pans Coğrafya Ensıitüsü Müdürü ve Pans Sorbpnne Ünı\ersitesı Öğretim üyesi Prof Dr. Jean Robert Pitte. "Fransız Muıfağı. Bir Tutkunun Doğuşu'"adlı konferans verecek. Ankara Fransız Kultür Merkezi Gösten Salonu'nda yann gerçekleşecek olan konferansta. Prof. Dr. Pitte. mutfak sanatı ve Fransız mutfağı hakkında bilgi verecek. Mutfak sanatını güzel sanallar ıçerisinde değerlendıren Prof. Dr. Pitte'nin "Fransız Paysajının Tanhı", "Castanide Topraklan". "Fransız Gastronomısr, 'Bır Tutkunun Doğuşu' adlı kitaplan da bulunuvor. Kalptenölüm • CENEVRE(ANKA)- Kalp-damar rahatsızlıklannınheryıl 12 milyon insanın ölümüne neden olduğu bıldınldi. Dünyada her yıl meydana gelen ölüm olaylannın yûzde 24'unün kalpdamar hastalıklanndan kaynaklandığı belirlendi. Merkezi Cenevre'de bulunan Dünya Sağlık Örgütü'nce (WHO)ya\ımlanan raporda kalp-damar hastalıklannın. başlıca ölüm nedenı olduğuna dıkkat çekiliyor. Neden canımıza kıyıyoruz • ADANA(AA)- Genellikle. cezalandırma ile 'başka dünyada sevilen bir kişiyle buluşma' fantazisine dayanan ıntiharda en yaygın yöntemin. iple veya kabloyla kendini bir yere asmak olduğu ve çoğunlukla ruh hekimlerinın, bihnçli olarak yaşamlanru sonlandırmaya karar verdikleri bildirildi. Adana'da gerçekleştırilen "Depresyonu Onleme ve Tedavj Semıneri'ne kaülan Gazi Ünıversitesi Tıp Fakültesi Psıkiyatri Anabılim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr İsmaıl Çifter. AA muhabınne. intihar sırasında Türk Silahlı Kuvvetlen(TSK) mensuplannın ateşli silahlan, klinik şizofrenlerin ise 'absürd' yöntemleri yeğlediğini söyledi. Besjn zehiptenmeteri • tZMİR(AA)-Yemek haarlarken. temizlik koşullanna mutlaka özen gösterilmesi ıstendı. Uzmanlar. zararlı etkenlerin bır kısmını yok eden pışirmenin, toksinlerin yol açtığızehirlenmeyi engellemede etkilı olmadığını belintıler. E.Ü. Tıp Fakültesi Klinik Baktenyolojı ve Enfeksiyon Ana Bılim Dalı Öğretim üyesi Prof. Dr. MünürBüke, konuyla ilgili . bir inceleme yazısında, sağbk için son derece yararlı ve gerekü olan besınlerin, temizlik konusunda gerekli özen gösterilmediğı takdirde hayatı tehlikeye sokabilen, bazen de ölümcül sonuçlar doğuran zehirlenmelere neden olabıleceğine dikkat çekti. İyot eksikliği • İZMİR (UBA) - Prof. Dr. Candeğer Yılmaz, iyot eksikliğinin yanı sıra yeni doğan bebeklerde zekâ geriliğine de neden olduğunu söyledi. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Candeğer Yılmaz, iyot eksikliğinin, insan yaşamında ömür boyu devam edebilecek sağlık sorunlanna yol açtığını belirterek her insanın bir günde 50-300 mikrogram iyot alması gerektiğini belirtti. Zekâgerilüi • tZMİR(AA)- Ülkemizdeki her 2500 çocuktan birinde zekâ geriliğine rastlandığı, bu oranın dünya ortalamasmda 10 binde bir olduğu belirtildi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sajlığı ve Hastalıklan Anabılim Dalı bünyesinde kurulan 'Beslenme, Metabolizma ve Gastroenteroloji Ünitesi" bugün düzenlenen törenle açıldı Daha önce sadece Hacettepe Üniversitesi tarafından 37 ilde yapılan taramaçalışmaları. bundan sonra İzmir veçevresinde, Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından gerçekleştirilecek. Ünıtede, yenı doğan bebeklerin üzerinde yapılacak taramalarla kalıtsal ve erken teşhis edilmediğı takdirde ileri derecede zekâ geriliğine yol açabilecek metabolik hastalıklann erken teşhis ve tedavisi yapılacak. Avanos'ta çamura yeni bir kimlik veren ellerdeki sihir nedir? Çamııru adaııı eden eller ZAFER AKNAR AVANOS- El; soyut aklın, somut nesne üzerinde şekillen- mesıne yardım eder. Ve eller öyle büyük işler için vardır kı, bazen onım yaratUğı bir kitapta ping-pong topu gibi gıder geli- riz. Bazen tuval üzennde yaratı- lan düş gücüyle büyüleniriz. Bazen de cansız bir madde ola- rak üzerine bastığımız çamura verdiği yaşamla ırkiliriz... Çamur... Parmaklarla şe- killenir, ellerle hayat bulur. Dö- ner taşta saf bir kütleyken, par- maklann girintiler ve çıkıntılar- daki valsiyle yeni bir kimliğe bürünür. Çamuru adam (!) eden ustalann büyüğü, harbisi. Avanos'tan çıkar. Çünkü onlar binlerce yıllık geleneğın temsil- cileridir. Atalan Hititlerdir Onlar çamurla tarih ya- ratmışür. Ne demiş Aşık Seyrani? "Kör de Bilir Avanos'un Yo- lunu / Testi-Çanak Kınğından Bellidir..." Seyrani yollann olmadığı, ulaşımın merkeple yapıldığı za- manı anlatmış. Merkeplerle ta- şınan çanak-çömlek yolda o kadar fire verirmiş ki, merkeze ulaşana kadar yansı kınlırmış. İşte Avanos'un yolu bu çanak- çömlek kınklannı takıp ederek bulunurmuş. Neyse biz, çanak çömlek kı- nklannı takıp ederek değjl de. karayollan oklanna bakarak Avanos'u bulduk. Güzel yol- lardan geçtik, asma köprüden sonra Avanos'ta bir meydan; meydanda çanak-çömleği tem- sil eden bir anıt. Yanda Kızılır- mak akar vaveylayla... Kızılırmak görklü. Irmağın başındaki "Kızıl" ın ideolojik bir yanı yoktur, vallahi yoktur. Kınl toprağın renginden gelir. Zaten çanak-cömleğin Ava- nos'ta ünlenmesi rastlanü de- ğildir. İşin sırn bu kızıl toprakta gizlidir. Sihirli ellerdeki ustalığı ve Kjahrmak'ın kınl toprağın- daki sırn öğrenmek için çanak çömlek atölyelerini gezmek ge- rekir. Atölyelerde loş ışık; ışığın çamurda ve parmak aralann- daki gezintisıni iztemek ise bü- yük keyiftir. Ahmet Taşkıran, 76 yaşmda. Yaşamının yandan sekız fazla- sını çamurla iç içe geçirmiş: "Bu toprak Kıabrmak yata- ğından gelir. Bu toprakla yapı- lan çanak-çömlek sağlam olur. Kışın sıcak, yazın soğuk tutar. Bu toprak yoğrulmak için ya- ratılmıştır. Islakken öyle yumu- şaktır ki, sanki bir pamuğa do- kunurmuş gibi hissedersiniz kendinizi..." -Ya eller...EUerdeki sihir ne- dir? "Bu tamamen alışkanlıktan kaynaklanır. Ben 46 yıldır bu işin içindeyım. Tenim bu top- Avanos'taki çömlek ustalan binlerce yıllık geleneğin temsilcileridir. (Fotograflar ZAFER AKNAR) Çamur, döner taşta saf bir kütleyken parmaklarda şekillenir. Bu eller çamurla tarih yararmtşlar. rakla öylesine arkadaşhk kur- muş ki. gözlerim kapalı onu ça- nak-çömleğe dönüştürürüm." Bunlar ustanın sözlen. ya çi- çeği bumundakiler? Galip Kö- rüklü, Avanos'ta bilinen adıyla Chez Galip. İlginç bir şahsiyet. akademisyen bir usta. Büyük kentte mürekkep yalamış, mut- lu olamamış; dönmüş Ava- nos'a hem de baba mesleğine. Çanak-çömlek dışında en bü- yük takıntısı saç koleksiyonu. 45 bine yakın insanın bir tutam saçı var atölyesinde. Sanki ası- mile olmuş bır Kızıldenlı. Söz geliyor çanak-çömleğe: " 12 yıllık ustayım. Baba mes- leğim. Zaten buradakı tüm us- talar babalan sayesinde bu işe bulaşmıştır Bizım çömleklenn en büyük özelliği sağ- lamlığıdır." Chez Galip ve Ahmet usta. yaşlısından gencıne uzanan çömlek ustalanndan sadece iki- si. Daha yüzlercesi var. Binlerce yıllık geleneği yaşatmaya çalışı- yor. Atalan gibi tarih yaratma ideallen yok. Çünkü bu büyük ideal yaşam kavgası içinde çok- tan yitıp gitmiş... Antmasız fabrikalar zehir saçıyor MarmaraDenizi ölüm döşeğinde •SıÜrMariFakütMiÖjrttüOyasiDr.totârfc mara Denizi'nde, sadece kirlenmeye ve oksijen azlığma. dayanıkh canlılarla baa balık türleri kaldı. • 20 yıl önce 70 metreye kadar oksijen bulunurken şimdi 30 metre- den sonra oksijen yok. • Denizin dibi kömür görünüm- lü balçıkla kaplı, bulanıklık 5.5 metreyi buluyor. •Dip taramalannda canlıya, bahk yumurtasına rastlanmıyor. İstanbul Haber Servisi - Türk ve Rus bilim adamlannın yaptığı araştırma sonuçlanna göre Marmara Denizi tehlike sinyalleri veriyor. Araştırma sonuçlan ışığında Marmara Denızı'ni korumak için hazır- lanan "Marmara Denizi Yö- netım Planı"nı da açıklayan grup. bu planın bir an önce yü- rürlüğe girmesi gerektiğini be- lirtiyor. İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesi ile Rus bilim adamlannın bir- likte yaptıklan, harcamalannı Ace çamaşır suyu fırmasırun üstlcndığı araştırma hakkında bilgı yeren Su Ürünleri Fakül- tesi öjgretim Üyesi Dr. Bay- ram Oziürk, Marmara De- nizi'nde sadece kirlenmeye ve oksijen azlığına dayanıkh can- lılarla bazı balık türlerinin kal- dığını söyledi. Öztürk, Mar- mara Denizi'nde 20 yıl önce 70 metreye kadar oksijen bulu- nurken şimdi 30 metreden son- ra oksijen kalmadığını belirtti. Öztürk, Marmara Denizi'nin dibinin kömür görünümlü bal- çıkla kaplı olduğunu, bulanık- bğm 5.5 metreyi bulduğunu ve dıp taramalannda canlıya, ba- lık yumurtasına rastlanmadı- ğıru sözlerine ekledi. Toplantıda, 35 kişilik ekiple bir ay süren araştırma süresin- ce, Argus araştırma denizaltı- sıyla Türkiye'de ilk kez 500 metrenın alüna dabş yapıldığı açıklandı ve Marmara Denizi'-^ nden toplanan örnekler göste-" rildi. Toplantıda bir konuşma ya-" pan İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesf Dekanı Prof. Dr. İsmet Baran, olayın sadece Marmara De- nizi'yle smırlı kalmaması ge-" rektiğini belirterek yapılan' araştiTma sonuçlanna göre örn" lem alınmazsa bütün bu çaba-" lann bir işe yaramayacağınâ dikkat çekti. Araştırmanın harcamalanni üstlenen Ace çamaşır suyunuri üreticisi Procter and Gamble'- ın Genel Müdür Yardımasî'' Nutki Aksoy da yaptığı ko- nuşmada şunlan söyledi: "Bu araştırmaya sponsor olurken diğer büyük kunıluşlara ömek_ olmayı amaçladık. Ancak böylesine kapsamlı bir araştır- manın bütçesinin de çok bu- yük olacağı malumdur. O nedenle çevre konusuna önem veren her kuruluşun bu bütçe- ye katkıda bulunması gere- kir". Bu arada TMMOB Kimya Mühendisleri Odası İs- tanbul Şubesi'nin düzenledıği bir toplanuda da antma tesisi obnayan işletmelerin çeyre- verdikleri zarar dile getirilc- Şube Başkanı Mürşit Pekin, "Antma sistemlerinin, bilinçli bir teknolojik secim, uygulama ve işletmeyle tüm kuruluşlann, tesislerin doğal bir parçaa ol- ması gerekiyor" dedi. Hazır çorbaalar kazandı. Ambalajlara konulmak istenen'çocuklara önerilmez' uyansı kaldınldı Operanın iyisini seyredip çorbayı da en çok onlar içiyo1 SERPtLGÜNDÜZ WELS/VtYANA - Türkler mi daha çok çorba içiyor yoksa Avusturyalılar mı? Sorunun yanıünı Viyana'da öğrendik. 7.5 milyonluk Avus- turya'da yılda 120 milyon adet hazır çorba tüketiliyordu. Ya- pılan araştırmalara göre de Türkiye'de bu yıl tüketılecek hazır çorba miktannın yaklaşık 85 milyon litre (1 litre = 1 po- şet) olacağı tahmin ediliyordu. Yani Türkiye'de kişi başına yaklaşık 2 paket hazır çorba düşüyordu. Avusturyalılar çorbayı çok içiyorlardı ama operamn da en iyisini seyrediyorlardı. Operadaki Hayalet Türkiyeli bir grup gazeteciyle birlikte Besanın üriinü Knorr'- un Avusturya'nm Wels şehrin- deki fabrikasını gezdik. Dünya gıda sektörünün 10 firmasın- dan biri olan CPC'nin (Corn Product Company) Ortadoğu ve Afrika ülkelerinden sonımlu Franz Schneider'in konuğu olarak Viyana'da da"Operada- ki Hayalef'i izledik. Dünyamn şu andaki en gözde operasını iz- lerken gördüğümüz teknoloji karşısında sahneyle birlikte biz de hop oturup hop kalktık. Wels'te Knorr caddesini izle- yerek kapısında "alamet- i fari- kası" "horoz" olan fabnka kapısından içeri gjriyoruz. Bi- raz sonra Isveçli aşçının yemek gösterisıni yapacağı Koch Stu- dio'da Knorr'un yetkililerini dinleyeceğiz. 150 yıl önce bır Alman aile tarafından Wels'- tekı bir değirmenle işe başlan- mış. Knorr, Amerikan CPC fır- _ ğlık Bakanlığı Türkiye'de 6 yıldan beri tartışılan bir konuya biz oradayken nokta koydu. Prof. Ayşe Baysal ve Prof. Orhan Köksal hazır çorba, bulyon, aromah süt, içecek tozlan için ambalajlanna '0-3 yaş arasındaki çocuklara önerilmez'' uyansı konmasım istiyordu. Ancak Sağlık Bakanhğı bu isteğj reddetti. Franz Schneider, "Bir sermayenin kaderi tartışıldı. Biz bu ibareyi koyarsak, bu ürün büyükler için de iyi değildir demek zorundaydık" diyor. İsveçli aşçı Koch stüdvosundayemek gösterisine başlamak üzere. ması tarafından 1950'lerde sa- tın alınır. 55 ulkede üretım ya- pan CPC'nin toplam cirosu 6.3 milyar dolar Ürün çeşidi ise 2 bın. 35 bın çalışanı var. Wels'teki fabnkada çorba. mayonez, bulyon. mısırözü ya- ğı, puding olmak üzere 500 çeşıt ürünü var Üretım yaptığı ülkelerde da- mak tadına uygun mal üretilı- yor. Orada sarmısak çorbasını tattıktan sonra 'Türkiye'de olsa Fabnkada patatesleri ayıklama işi eDe yapılıyor. hiç fena olmaz' dıye geçiyor in- sanın ıçınden. Sağlık Bakanlığı Türkiye'de 6 yıldan ben tartışılan bır konu- ya biz oradayken nokta koydu. Prof. Ayşe Baysal ve Prof Or- han Köksal hazır çorba, bul- yon. aromah süt. içecek tozlan için amabalajlanna "0-3 yaş arasın-dakı çocuklara önenl- mez' uyansıkonmasının istiyor- du. Ancak Sağlık Bakanlığı bu ısteği reddetti. Franz Schneıder. "Bır serma- yenin kaden tartışıldı. Biz bu ibareyi koyarsak. bu urün bü- yükler için de iyı değildir demek zorundayız" diyor. Katkı maddesiz hayat yok "Uyan zorunluluğu sadece Türkiye ıçındi" dıyen Schneider FAO ve NVHO'nıin gıda ve kat- kı maddeleri uzmanlar komite- sı JECFA' nın bu konuda karar verdığinı ve bütün dünyanın bu listelere göre katkı maddesı kul- landığına dikkaı çekti. Schneı- der'e göre. "katkı maddesiz ha- yat yok " Ölaya konu olan katkı mad- desı. Mono Sodyum Glutamat. Bır çeşit tuz ve kullanıldığı ürünlerde mevcut tadı daha da belirginleştiriyor. Schneıder AT Gıda Yönetmelıği'nin özel- likle katkı maddeleri ile ilgili kuralların benımsenerek Tür- kiye'de uygulanmasını istiyor. Karar çıkmasaydı bile bu uyanyı kullanmayacaklannı ısrarla söylüyor. 14 yıldır Türkiye'de yaşayan Schneider Türkiyeli olmuş. Bağh olduğu firma CPC, önü- müzdeki yıllarda Türkiye'de ilk aşamada 1.5 milyon dolarlık yatınm yapacak. Helva ve be- yaz çikolata üretmeyı düşünü- yorlar. Wels'ten sonraki durağımız Viyana. Kentin merkezinde ün- lü Stephan Klisesi'nin çevresin- dekı ahşvenş merkezinde yeni yıl vitrinleri gözalıyor. Viyana'- da şarap mahzenlerinin bulun- duğu Grezing Viyana'nın cn gözde semtlerinden sayıhyor. Akşamlan Viyanalılann "Ber- muda Şeytan Üçgeni" diye ad- landırdıklan Lubec Meydanı ve çevresinde kafe ve barlarda oldukça genç bir nüfus eğleni- yor. Viyana'da nüfusun olduk- ça yaşh olduğunu söylüyör Franz Schneider, gündüz ünlü Viyana kafelerinde -gördüğü- müz şapkalı 70 yaşın üzerindeki şık hanımlara gece kafelerinde rastlamak mümkün değil. En çok tüketilen içkı şarap. Viya- nalı çıftçiler yerel giysileriyte ürettikleri şaraplarla kafa çeki- yorlar. ;_ Ayn kafeler • Hala sosyalistlerin de kafeleri var Viyana'da. İtalyan sosya- listlerinin ayn, anarşistlerin fci ayn. Entamasyonal'i dinleyen- ler de var, Mozart'ı da. Komü- nizmin ölmediğini söylüyorlaf. Şimdi savunulan Avrupa sos- yalizmi. Türkiye'den gitmjş "mültecilere" de rastlayabilirsi- niz o kafelerde. .] Viyana'yı alamadık diye' lesi giden Merzifonlu K^a Mustafa Paşa geldi akhmıza. Bir başka arkadaşımız Tuna boylannda yedikleri üzümün karşılığı olarak bağlara alün sikkeler bağlayan atalanmızı anlattı. Şimdi orada yaşayan insanlann yüzlerine baktık. Yüzlerinde 'yann ne olacağım endişesi' yoktu. Mutluydu yüz- leri. Yorgun. bitkin. çaresiz de- ğillerdi. Ne de olsa 'refah toplu- mu'nda yaşıyorlardı. Çorbayı da en çok onlar ıçiyordu... I