Katalog

21ARAUK1992 PAZARTES1 CUMHURIYET SAYFA EKONOMI SPK'dan menkul kıymet kaydı • ANKARA (ANK A) - Sermaye Pıyasası Kurulu geçen hafta araknnda Yapı ve Kredi Bankasrnın varlığa dayalı menkul kıymetleri de bulunan 306 milyar lira lominal değerdeki menkul .ıymeti kurul kaydına aldı. SPK. Yapı ve Kredi Bankası'nın 235 milyar 430 milyon lirabk varlığa dayalı menkul kıymet ihraç etme isteğinı olumlu karşıladı, Yapı ve Kredi Bankası önümüzdeki günlerde halka arz edeceğı varlığa dayalı menkul kıymetlere karşılık olarak tüketıa, taşıt ve konut kredilenni gösterdi. Avrupa'da eto durgunluğu • LONDRA (AA) - Avnıpa ülkeleri ekonomilerini sarsan durgunluğun olumsuz etkisiyle otomotiv piyasasında saüşlar düşerken, otomotiv sanayinin dev fırmalannın kârlan gjderek eriyor, sektörde binlerce kışi de işini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. ABD'nın ünlü otomotiv fırması Ford, Avrupa'daki tesislerinde 1993 yılı nisan ayında 10 bın çahşanın ışine son vereceğini ve üretimı kısacağını bildirdi. 'Genel gpev gündeme gelehilip' • Ekonomi Servisi -Türk-tş Genel Sekreterlıği'ne seçilmesinin ardından dün Zonguldak'da bir basın toplantısı yapan Genel Maden-İş Sendıkası Başkanı Şemsi Denizer, kamu işyerlerindeçalışan 120bin şçinin ortak mücadeleye başlayacaklannı açıkladı. Denizer. "6 ay ıçinde bazı sorunlar çözümlenmezse genel grev gündeme gelebılir"dedı. Denızer, sözleşme görüşmelerı tıkanan ve grev aşamasına gelen sendika başkanlannın 23 aralıkta Ankara"da toplanacaklannı ve kamu işyerlerinde ortak mücadele takviıru çıkartılacağını söyledi. Programlar altûstoMu • ANKARA (ANKA)- Hükümetin iddialı hedefleri veyanlış politikalan, Merkez Bankası'nın ikinci, DYP-SHPkoalisyon hükümetınin ise ilk parasal proramınıaltüstetti. Yılınilk 11 ayında parasal programla öngörülen biıyüme hedeflerinin çok ûzerinde artışlaryaşandı. Hükümetin yılın ilk ayında Merkez Bankası kaynaklanna ağırlıklı olarak başvurması Merkez Bankası'run parasal programa koyduğu hedeflcrin kontrolünü imkansızlaşürdı. FAO'dan ppoje desteği • ANKARA (UBA)- Bırleşmiş Milletler Gıda ve Tanm Örgütü FAO, "ürkiye'nin başlattığı 'Çevfesel Etki Değerlendirmesi" projelerine 180 bın dolar destek sağladı. FAOtarafndan(ÇED)" projelerine sağlanan 180bin dolarlık destek Menemen sulama projesi, Boyabat Barajı Kızılırmak sulama ve drenaj projeleri, Aşağı Seyhan merhale sulama projesi ve Ayvalı Barajı su terminal projesinde kullanılacak. DShtenikibanti ihalesi • ANKARA (AA) - Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü Türkiye'nin gelecek yıllardaki elektrik ıhtıyacını karşılamak amacıyla iki yeni baraj ve hidroelektrik santrah projesini daha gerçekleştirecek. Geçen yıllarda programa alinan Kayraktepe ıle Boyabat Barajı ve hidroelektrik santrallanntn yapımı önümüzdeki yıl ihaleye çıkanlacak. ÇukobirHk'te alım pekonı • ADANA(AA)- Çukobirlik Genel Müdür ekili Vahap Çirkin, birliğin bu sezon 440 bin ton kütlü pamuk satın alarak kunıluşundan bu yana rekor alun yaptığını bildirdi. Çirkin, kütlü pamuk, soya ve yerfıstığ) alımlannın devam ettiğini belirterek "Kampanyanın başladığı günden bu yana Çukurova ve G.Doğu Anadolu Bölgesi üreticilerinden yaklaşık 2 trilyon 500 milyar lıra değerinde 440 bin ton kütlü pamuk satın aldık" dedi. Tekelciliğin bedeli 5 milyondan 5 milyara kadar para cezası Aııtikaıtel Yasası DemirePdeANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Sanayi ve Ticaret Bakanı Tahir Köse, hazırladıklan Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun Tasansı'nın iddia edüeninin aksine, sanayicinm aleyhine değil, lebinde bir oluşumu sağlayaca- ğını, tasannın asıl amacının Türkiye'de rekabet ortamını sağlamaya yönelik ol- duğunu söyledi. Köse, dün düzenlediği basın top- lantısında, kamuoyunda "AntiKartel" Yasası olarak bilinen Rekabetin Ko- runması Hakkındaki Kanun Tasansı'- nın, TBMM'ye sevk edılmek üzere bu- gün Başbakanlığa sunulacağmı belirtti. Bugüne kadar şirket kurma, tüketicinin korunması ve Sanayi ve Ticaret Ba- kanlsğı teşkilat ve yetkilerini genışletme- yi amaçlayan yasa tasanlannın TBMM'ye sevk edildiğini hatırlatan Köse, "Antikartel yasası, ekonomik de- mokratikleşme paketi olarak adlan- dırdığımız çahşmalanmızın en önemlı- sidir" dedi. 'Sadece bizde yok' OECD'ye üye ülkeler arasında. sade- ce Türkiye'de rekabet yasasınm bulun- madığını kaydeden Köse, bır gazeteci- nin "Bu yasa şu anda tekel durumunda bulunan güçlü kuruluşlar tarafından şiddetle eleştiriliyor. TBMM'de engel- lenmesi söz konusu olabilir mı" şeklın- deki sorusu üzerine, "Tasan haarlanır- • Sanayi ve Ticaret Bakanı Tahir Köse, maJve hizmet piyasalannda rekabeti engelîeyen, bozan veya kısıtlayan teşebbüsler arası aniaşmalan yasaklayan tasanda 15 kişilik bir rekabet kurulumm oluşturulmasmın da öngörüldüğünü açakladı. ken. ilgili bakanlıklann yanı sıra ilgjli kesimlerin de görüşü alınmışür. Tasan hükümet görüşü olarak Bakanlar Ku- rulu'na gitmektedir. Böyle bir engelle- meyle karşılaşılacağını sanmıyorum" yanıtını verdi. Tasanyla, bir rekabet ku- rulunun oluşturulmasmın öngörüldü- ğünü de kaydeden Bakan Köse daha sonra şunlan söyledi: •'Tasanyla, rekabet hukuku literatü- riinde kartel aniaşmalan olarak da ad- landınlan mal ve hizmet piyasalannda rekabeti engelîeyen, bozan veya kısıtla- yan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ile teşebbüs birlikleri- nin kararlan yasaklanmıştır. Ancak ban rekabeü kısıtlayıcı anlaşmalar, tek- nolojik yenileşme, saüş sonrası servıs hizmetleri, üreümin veya dağıtımın ras- yonelleşmesi veya tüketiciye yarar sağ- laması gibi nedenlerden dolayı yasak kapsamından kurulca cıkanlabılir. Ha- kim durum olarak nitelenen tekel veya oügopol durumunda bulunun teşebbüs- lerin rekabeti bozacak biçimde bu du- rumlannı kötüye kullanmalan yasak- lanmıştır. Ancak burada yasaİdanan hâkim durumun kendisi değil, bu duru- mun kötüye kullanılmasıdır.Piyasalar- da rekabeti önemli ölçüde azaltacak şe- kilde birleşme ve devralmalar yasak- lanmışür. Ancak bu yasaklama da mut- lak değildir. Rekabet kuruluna hangi tür birleşme veya devralmalann yasak kapsamında olacağı konusunda yetki verilmiştir." ' Bakan Köse, kurulun karar organı nıteliğınde 15 kişilik bir rekabet kurulu- nun oluşturulacağını, bu kurulun 5 üye- sinin siyasi otorite tarafından, geriye İca- lan 10 üyenin 6'sının, kurumun göstere- oeği adaylar arasından, 4 üyenin ise yüksek yargı organlan ile Üniversite- lerarası Kurul'un göstereceği adalar arasından Bakanlar Kurulu'nca seçile- ceğini bildirdi. Köse, kurul üyelerinin tamamının Bakanlar Kurulu'nca belir- lenmesinin eleştirilere neden olabıleceği yolundaki bir soruya ise "Kurul bağımsız olacak dedik. Ancak devletin etkisinin hiç olmaması da söz konusu olamaz tabiı. Bu kurul bir anlamda mahkeme niteliğindedir. Bu tür kurulla- ra üyelerin devlet tarafından atanması da kaçırulmazdır" şeklınde cevap verdı. Bakan Köse'nin verdiği bilgilere göre kanun, rekabeti engelleyici yönde hare- ket eden teşebbüs sahiplerine 2 türiü para cezasırun verilmesini öngörüyor. Buna göre, şekle ve usule ilişkin ihlaller- de teşebbüs sahiplerine 5-100 milyon arasında, kanunun özüne ilişkin ihlal- lerde ise 100 milyon ile 5 milyar arasın- da para cezası verilebilecek. Sağlanan merîfaatin, cezanın üst haddini aştığının belırlenmesinde ise ceza iki katından yirmi katına kadar artünlabilecek. Maliye ve Gümrük Bakanı Sümer Oral, temel gıdalar konusunda umut verdi 'KDV arbşındason sözüsöylemedik' NURSUN EREL ANKARA - Maliye ve Gümrük Bakanı Sümer Oral. temel gıda maddelerinde KDV oranının, yeni yılda yüzde 6- dan 8'e çıkanlmasının henüz kesinlik kazanmadığını söy- leyerek "Hükümetimızin karan esastır" dedi. Oral, Kurumlar Vergisi'nde asgan oran uy- gulamasından geriye dönüş olamayacağını da vurguladı ve "Kanunun yürürlük tarihı bellidir. Bundan vazgeçildiği nerede görülmüş" şeklinde konuştu. Sümer Oral. Cumhunyet'ın konuya ilişkin sorulanna şu karşıüklan verdi: - Temel gıda maddelerinde KDV oranı yüzde 6"dan 8'e çı- kacak mı? - Hayır henüz kesinlik yok. - Ama uygulama ertelenmezse, otomatik olarak yürürlüğe gi- recek bir kararname uyannca vergi artamayacak mı? • Kurumlar Vergisi'nde asgari oran uygulamasından geriye dönüşün söz konusu olmadığmı vurgulayan Sümer Oral, Temel gıdalarda KDV'nin yüzde 6'dan yûzde 8'e yükseltilmesi Bakanlar Kurulu'na götürülmüş değildir' dedi. - Henüz, konuyu Bakanlar Kurulu'na götürmüş değiliz. Sanıyorum, önümüzdeki hafta götüreceğız ve karar orada veri- lecek. Yanı otomalık yürürlüğe girecek diyorsunuz, ama son söz henüz söylenmedi. Son söz, Bakanlar Kurulu'nda. - Kurumlar Vergisi'nde 'as- gari oran uygulamasına ilişkin kanunun ertelenmesi için büyük baskılar olduğu izleni- yor. Ne olacak uygulama? - Kanunun yürürlük tarihi bellidir. Bundan vazgeçildiği nerede görülmüş? - Ama çeşitli lobilerin büyük çabalar harcadığı görülüyor. - Biz, lobilerin görüşleri doğ- rultusunda hareket etme- yiz. Gereken ne ise, o yapılacak. Maliye ve Gümrük Bakanbğı yetkilileri de KDV artışı ko- nusunda kamuoyunun bazı yanlış anlamalara iüldığıni sa- vunarak şunlan söylediler "Kamuoyu yanlış yönlendi- riliyor. Bunun sonucu olarak da sanılıyor ki halkın ekmeğine, tuzuna göz dıkildi. Yani temel gıda maddelerinde yapılacak yüzde 2'lik bir artışla, büyük vergi gelin sağlayacak devlet... Oysa iş böyle değil. Dikkat ederseniz, bu sebeple büyük vergi kayıplan cereyan ediyor. örneğin, süpermârkete gittiğinizde dikkat edin; deter- jan da alsanız, mercimek de alsanız kasiyerin bastığı vergi oranı aynıdır. Yüzde 6. Siz de buna hiç dikkat etmeden, verir parayı, çıkarsınız. Oysa deterjanın tabi olduğu KDV yüzde 12'dir. Süpermarket sa- hıbi, KDV'nin fıyat içınde ol- ması ilkesinin yardımı ile sizden kestiği verginin yansmı cebine atar. Dolayısıyla, temel gıda maddelerinde bir vergi artışı yapılacak olursa, burada esas geîir, temel gıda maddelerinden değil, daha yüksek oranlı vergj- ye tabi kalemlerden elde edile- cektir. Bunun altını çizmek lazım." Türkiye'de dergieiliğin sınırları değişiyor Hazineborçödeyince KüPdistan petpolünün İstanbıd macerası Kürt petrolleri satışa çıktı, Türkiye bütön pazarlıkların içinde. Uluslararası devlerden teklif: "Petrolü bize verin, dünya Kürdistan'ı tanısın..." • Polis taUaayı nasri vurdn? Seyyar sahcı Mehmet Aras'ı durup dururken öldüren polis memuru serbest bırakıldı. EP'nin kamuoyu araştrması Bütçe görüşmelerinde en yüksek not Mesut Yılmaz'ın. Izmir'de kendiliğinden oluşan "yurttaşlar hareketi": "Konak Meydanı'nı Çakmur'a kurban etmeyeceğiz." Meysu'nun satış hikayesi karıştı... KOl, yabancı sermaye, Yasar Holding ve Kayserili girişimciler... EP RBpUer'deyi Sedaf Aral, Filipinler'deki y/ çöp kenfi ve Tavao altın madeninin kölelerini EP için fotoğrafladı. • Türk - Iş'te şahinler mi kazandı saksafianlar mı? • Genel müdür kızmasın, TURBAN zarar ediyor • iz- mitli Nilay Modaevi'nin Avrupa şubeleri • Gömleğinize bakalım, kim olduğunuzu soyleyelım • Mehmet A- li Birand'ın gözüyle "meslek ahiakı" • Zzzt, bir ödul daha: Tokai reklamı • Clint Eastwood'dan "vahşi Ba- b" efsanesine iki ters bir düz • Can Kozanofllu nun Yetmiş Sekiz'inde: Fırlamalık bile parayla • Ragıp Du- ran'ın Mavi Daktilo sunda: Ben acaip bir gazeteciyim • Hasan TuQrul'un Medya Yılanı'nda: En büyük Za- fer • Refik Şentürk'ün Eksen'inde: Finans sisteminde örtülu devletçilık THE ECONOMIST TURKÇE : THE ECONOMIST'IN TELIF HAKLARI YALNIZ EP'DE ÖZEL EK: TASARRUF SAHİBİNİİLGİLENDİREN HERŞEY EP YATIRIM'DA BU PAZAR VE HER PAZAR BAYİNİZOE... ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK "Ooksan Beşe Doğra"Sanayinin önemi, dünya ekonomilerindeki son ge- lişmeler göz önüne alınırsa, giderek artıyor. Ancak söz konusu olan gecmişten çok farklı bir sanayileşme süre- cidir Bu konudaki üç öncü olarak adlandırılan ABO, Ja- ponya ve Avrupa Topluluğu ülkelerindeki gelişmeler çerçevesinde Türkiye'nin konumu büyük önem taşıyor. Avrupa Topluluğu Komisyonu'nun "1990ların Sanayi- leşme Politikası" başlıklı (1991 tarihli) yayını, OECDça- lışmaları ve bunlara dayalı bilimsel yaklaşımlar sanayi- leşmede yeni bir dönemin başladığını kanıtlıyor. Giril- mekte olan dönemin temel niteliği yeni rekabet koşullan olarak vurgulanıyor. Yeni rekabet koşullan olarak da uzmanlaşma, yeni ürün geliştirme, ürün tasarımı yeni- likleri ve kusursuz üretim alınıyor. Gerçekte, yeni reka- bet koşullan başlığı altında sıralanan öğelerin ortak özelliği ya da paydası, ileri teknoloji kullanımıdır, deni- lebilir. En ileri teknolojiye dayalı üretim ve özellikle yeni teknolojilerin üretiminde öncülük ABD, Japonya ve Av- rupa Topluluğu arasında bir büyük yarışa dönüşmüş bu- lunuyor. Sözü ediien ülkelerde teknoloji üretimi kamuoyunun egemen görüşü konumuna yükselmiştir. Eğitimden ve- rimliliğe, çevreden sağlığa ya da iş bulmaya dek her so- run bu eksende çözüme kavuşturulmak isteniyor. Top- lumların, sermaye, işgücü kesimlerine ek olarak özellik- le meslek oda ve birlikleriyle üniversiteleri bu amaçla işbirliği yapıyor. Burada bir noktanın alt özenle ve önemle çizilmelıdir. Yeni rekabet koşullarına yönelik uğraşlar, adı-geçen ül- kelerde hiçbir biçimde serbest piyasa koşullarına ya da deyişyerindeyse, olurunabırakılmıyor;gerçek anlamda ulusal bir politika konumunda tutuluyor. Bu ülkeler, artık serbest ticaretten değil, uygun ticaretten söz ediyor. Türkiye, 1995'in sonunda Avrupa Topluluğu ile güm- rük birliğini gerçekleştirecektir; günümüzde de dışsatı- mının yarısından çoğunu topluluğa yapıyor. Sayılabile- cek birçok önemli nedenin yanında bu nedenler de Tür- kiye'nin yeni sanayileşme çağı doğrultusunda çaba göstermesini gerekli kılıyor. Ancak bu yönde bir kımıldanma görülmüyor. Hükümetin 1993 bütçe tasarısı ile birlikte hazırtadığı belgeler, örneğin 1993 programı, imalatsanayii yatırım- larının bu yıl hemen hiç artmadığını gösteriyor. Sabit (1988) fiyatlarıyla alındığında 1991 de 5,2 trilyon TL olan sınai yatırımların 1992'de 5,3 trilyona ulaşacağı öngörü- lüyor. Daha da önemlisi, 1993 için sanayi yatırımlarının 5,4 trilyon olarak programlanmasıdır. Veriler, gelecek yılın da 1980 sonrası gibi sanayileşme açısından bir ka- yıp yıl olacağı sonucunu veriyor. Oysa sanayi dünyası, baş döndürücü bir hızla dönüyor. Türkiye sanayiinin yeni rekabet koşullan yönünde bi- çimlenmesine yönelik girişimler, öncelikle belirtilmeli- dir ki ekonomik olduğu kadar toplumsal öğeleri de içe- rir. Bu açıdan, öbür ülkelerde yapıldığı gibi konunun hü- kümetin eşgüdümunde yürütülmesi gerekir. Ülkenin sermaye ve işgücü kaynaklarının bu amaçla işbirliği yapmaları, degişik toplum kesimlerinin bu atılımı kendi yararlarına bulmalan ve belirleyici olarak benimseme- leri önemlidir. Türkiye, varolan olanaklarının dökümünü çıkarmalı ve ürü^n ve sektör düzeyinde, iç ve dış koşullan da göz önundetutarakyapılabilirlikçalışmalarınabaşlamahdır. Bu kapsamda, araştırmaya dayanmayan öneriler an- lamlı sayılamazsa da dünyadaki gelişmeler, elektronik, bilişim teknolojisi, biyokimya ya da genetik alanlannda seçilecek öncelikli ürünlerin bu yöndeki atılımın temelini oluşturmasını gerektiriyor. İleri teknoloji kullanımına dayalı üretim sürecleri, kuş- kusuz yalnız sanayi alanında değil, tüm tarım ve hizmet kesimlerinde de bir niteliksel sıçrama ve çekim gücü iş- levi görecektir. Türkiye sanayiinin gelişme düzeyi ve konumu bu tür bir yaklaşımı yalnız olanaklı kılmakla kalmıyor; zorunlu kılıyor. Türkiye'nin üretim yapısının yeni rekabet koşulları doğrultusunda yeniden biçimlenmesi, ülkede ekonomik istikrarın sağlanmasının ya da enflasyonun düşürül- mesinin sonrasına bırakılmayacak ölçüde önemli ve ya- şamsaldır. Asıl ekonomik ve toplumsal bunalım Tür- kiye'nin yeni sanayileşme trenini kaçırması olacaktr. Türkiye, 1980sonrasındasermayenin üretimden kaçı- şı sürecini yaşıyor; bu olgu tersine çevrilmelidir. Üreti- me yönelmeyen sermaye, kendini zararlı eğilimlere kaptrabilir; vergi vermek istemez; baskı aracı olabilir; yarım yüzyıllık ILO sözleşmelerine bile karşı çıkar; canı sıkılırsa yurtdışına kaçar. Sorun sermayenin yönünü üretime, özellikle sanayi üretimine döndürecek ışığı yakmaktır. Doksan Beşe Doğru, bildiğiniz gibi büyük ozan Tevfik Fikret'in bilgisizliğe ve baskıya karşı yazdığı bir şiirin başlığıdır; Fikret, özgürlüğü ve aydınlığı arıyordu; günü- müzde gerçek özgürlüğe giden yol beyin gücüne dayalı üretımden geçiyor. Bu konuya daha sonra yeniden deği- neceğiz. Hak-Iş'teNecatiÇelik yenidengenelbaşkan ANKARA (Cumhuriyet Bö- rosu) -Hak-İş 7. Olağan Genel Kurulu'nda Necati Çelik, 245 delegenin oyunu alarak, yeni- den Genel Başkan seçildi. Hü- seyin Tannverdi 211 oy alarak Genel Başkan Yardımcısı olur- ken, Metin Türker 200 oy ala- rak Genel Sekreter seçildi. Sa- lim Uslu, 22 oyla Genel Eğitim Sekreteri, Abıdın Özkaraaslan 201 oyla Genel Mali Sekreter, Yusuf Engin 202 oyla Genel Teşkilatlanma Sekreteri oldu. Hak-İş Genel Başkanı Ne- cati Çeük, seçim sonrasmda yaptığı konuşmada tüm işçi ku- ruluşlanna "ortak bir takvim" yapma çağnsında bulundu. Çe- lik, DİSK ve Türk-İş'e bu ko- nuda birlikte hareket etme öne- risini ileteceğini de aktararak. kamu çalışanlannın sendika- laşmasmda grev ve toplusözleş- me hakkı olmasının zorunlulu- ğuna dikkat cekti. Genel Kurul'da Genel Teş- kilatlanma Sekreteri Mehmet Aras ile Genel Mali Sekreter Abdülkadir İmamoğlu lişte dışında kaldı. Tüzük değişikliği yapılarak, Genel Mevzuat Sek- reterliği. Genel Başkan Yardımalığı'na dönüştürüldü. Genel Kurul'da, tşsizlik Si- gortası ve İş Güvencesi ya- sasının çıkması konusunda hü- kümete ve siyasi partile- re"baskı" uygulanması karar- laşünldı. Kararlar Komisyonu tarafından hazırlanan ve genel kurul tarahndan benımsenen kararlar arasında, sendıkal mü- cadelenin bütün alanlarda "daha etkin ve daha yaygın" olarak sürdürülmesi için, sendi- kalar arasında işbırliği ve da- yanışma sağlanması yer aldı Çalışma mevzuatının uluslara- rası standartlara uygun hale ge- tirilmesi için etkin mücadele yöntemleri geliştirilmesi gerek- tiğinin belirtildiği kararlarda, "Memurlar dahil tüm emek- çilerin grevli, toplusözleşmeli sendikal haklara kavuşması için yapılan çalışmalara daha aktif destek verilmesi", vurgu- landı. Daha demokratık, çağ- daş ve katıbmcı bir Anayasa yapılması isteminin de yer aldı- ğı genel kurul kararlan ara- sında, devletin her türlü ideolo- jik şartlandıraıadan anndın- lması, gjzii devlet birimlerinin dağıtılması de yer aldı. Uluslararası bir kuruluşun İstanbul Bürosu için METİN YAZARI aranıyor. 543 91 73 (3 hat) Kemal beyden randevu alınması rica olunur.