Katalog

24 HAZİRAN 1990 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/1S IRAN/DEPREM Ölü sayısı40binin üzerindeGilan bölgesi dün yine sallandı. Ölü sayısının artmasmdan endişe ediliyor. İran Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani, ABD'nin yardım önerisini kabul ederken, îsrail ve Mısır'ınkini geri çevirdi. Enkaz altından kurtarma çalışmalan, güç koşullarda sürdürülüyor. Dış Haberler Senisi — İran'ın kuzey ke- siminde çarşamba gecesi meydana gelen depremde ölenlerin sayısı 40 bini aştı. Gi- lan bölgesinde dün yeniden sarsıntılar ol- du. Deprem bölgelerinde kurtarma çakşma- ları sürerken yetkililer, çalışmalann guç ko- şullarda ilerlediğini ve enkaz altından çıkan ölü sayısının artuğını bildiriyorlar. İran hü- kümeti, ABD'den gelecek yardımı kabul edeceğini açıklarken, Îsrail ve Mısır'ın yar- dım önerilerini reddetti. İran'ın Birleşmiş Milletler'deki temsilci- liğinin ikinci sekreteri Huseyin Zeyneddin, dün yaptığı açıklamada, depremde ölenle- rin sayısının 40 bini aştığını söyledi. Tah- ran Radyosu'nda dün duyurulan hukümet açıklamasında da Gilan ve Zencan bölge- lerinden alınan son sayılara göre en az 40 bin ölü ve 100 bin yaralı bulunduğu, 500 bin kişinin de evsiz kaldığı bildirildi. tran haber ajansı IRNA, yalnızca Gilan bölge- sinde bulunan ceset sayısının, 26 bini bul- duğunu haber verdi. Çarşamba gecesi meydana gelen deprem- den en çok etkilenen Gilan bölgesinde dün yeniden sarsıntılar meydana geldi. Raşt kentinde önceki geceyarısı hissedilen dep- rem, halkın paniğe kapılmasına neden ol- du. IRNA'nın haberine göre şiddetli sarsın- tıdan Urken halk, korkuyla sokaklara fır- ladı. Raşt'taki depremden uç saat sonıa iki gün önce depremin yerle bir ettiği Rodbar kasabasında da Richter ölçeğiyle 4 şidde- tinde bir deprem oldu. IRNA, çarşamba ge- cesinden bu yana bölgede çeşitli şiddetler- de 200'den fazla deprem meydana gediğı- ni bildiriyor. Deprem bolgelerini zıyaret ederek ince- lemelerde bulunan İran Cumhurbaşkanı AU Ekber Haşimi Rafsancani, izlenimlerini, "Deprem geride hiçbır şey bırakmamış. Bölgede, her şeyi yeni baştan kurmak zorundayız" şeklinde dile getirdi. Bu arada kurtarma çalışmalan, Batılı ul- kelerin yardımlanyla suruyor. Reuter'in ha- berine göre şimdiye dek 18 ulkenin Kızıl- haç örgütü, yardım için girişimde bulundu. iran, Amerikan Kızılhaç ve özel yardım ku- ruluşlarının yardımlarını kabul edeceğini, açıklarken tsrail'in yardun önerisini reddet- ti. AA'ıun, AFP'ye dayanarak verdiği ha- bere göre tran hükümeti, ABD yönetimi- nin, insani yardımlarında aracıhk yapan özel kuruluşların, İran Kızılhaç örgütüyle temasa geçraesi gereküğini Washington'a iletti. Depremin meydana geldiği çarşamba ak- şamından beri, yabancı yardım ekiplerinin deprem bölgelerine girmesine izin vermeyen İran hükümetinin, ekiplerin ulkeye girme- sine izin verecekleri, ancak yalnızca 24 sa- atlik vize vereceği bildirildi. iran, ilaç ve ça- dır yardımı için uluslararası çağrıda bulun- muş, ülkeye gelen doktor ve enkaz kaldır- ma ekiplerinin, bölgeye sokultnayacağını açıklamıştı. HER YER YIKINTI — İran Cuınhıırbaskanı Haşimi Rafsancani, depremden en fazla etkilenen Gilan bölgesine gelerek incelemelerde bulundn. (Fotoğraf: Reuter) DEĞİŞENKOMŞU 1.5 milyon soydaşın gözü hâlâ 'anavatan'daZAFER ARAPKİRLt Bulgaristan'daki Türk azınlığın örgütlen- diği ve parlamentoya 23 milletvekili sokma- yı başaran Hak ve özgürlükler Hareketi li- deri Ahmet Dogan, "Çok yetismiş insan fitti" diyordu. "Onlara ihtiyacımız otacak. Ozellikle aydınlara, öğretmenlere..." Ahmet Doğan'ın, 1984 yılının aralık ayında kendisini mücadelenin ortasına at- masına yolaçan "Bulgarlaştırma kampanyası" ve isim değiştirme harekâtı, soydaşların anılannda hâlâ dün gibi tapta- ze. Türklerin yoğun olarak yaşadıklan ve olaylı yıllann en çok hatırlanan isimlerin- den Kırcaali kasabasında yaşayan öğretmen Kadir'in deyişiyle "çalmışlardı" insanla- nn en özel, en değerli varlıklarından biri- ni. Kadir'in en çok agrına giden de geçen yıl aralık ayında alınan bir kararla isimle- rin mahkeme yoluyla geri verilebileceği açıklamasıydı. "Benim olan ve çaldıklan bir şeyi almak için mahkemeye neden gideyim? Hırsızdan malını almak için mahkemenin karannı bckler mi insan? Nasıl, bir gecede degiştir- dilerse, ayoı öyle bir kararla versinler..." Kırcaalili Fatma teyzenin de bir türlü ak- lından çıkmıyor tanklarla, zırhh araçlarla evlerinin sarıldıgı, sabahlara kadar camla- rırun altında tüfekli Bulga* askerinin nö- bet tuttuğu ve yürüyüşlerde uzerlerine açı- lan yaylım ateşleri. "Haklanmızı, adlan- mıa istiyoruz" diyenlerin uzerlerine sürü- len tanklan unutamıyor ve "Bulgara güven olmaz. Yann yine aynısını yapar" diyen soydaşların yuzlerinden o günlerin acısı, korkusu ve nefreti hâlâ okunuyor. Bulgar'a güvensizlik "Bulgann insafa gelmeyecegine" öylesi- ne ınanmış ki soydaş, "Şimdiki rahatlığa aldanmayın" diyor, 8 bin nufuslu Koşuka- vaklı'dan Kerime, "Banlar adamın yüzü- ne bir sure gülerler, bir pundunu buldular mı yine saldmrlar. Jivkov'a mal etmeye ça- lışırlar butun zulümü, Onun adamlan yi- ne işbaşında. Geçen sene bnrada kırmadık kol bacak bırakmayan polis şefi bile bugün- lerde seiam verir. GuVervuzlü davranır. Za- T.C. BAŞBAKÂNLIK KAMU ORTAKLIĞIİDARESİ BAŞKANLIĞFNDAN DÖVİZE ENDEKSLİ VE HÎSSE SENEDİİLE DEĞİŞTİRİLEBİLİR PETKÎM (PETROKİMYA HOLDÎNG A.Ş.) TAHVİLLERİ HAKKINDA DUYURU T.C. Başbakanlık Toplu Komıt ve Kamu Ortaklığı îdaresi Başkanlığı'nca 29 Hazi- ran 1987 tarihinde PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. adına ihraç edilen, tamamı 29 milyon US $ ve 52 milyon DM değerinde olan Dövize Endeksli ve Hisse Sene- di ile Değiştirilebilir PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. Tahvilleri'nin vadesi, 30 Haziran 1990 tarihinde sona ermektedir. Sözkonusu tahvilleri elinde bulunduran tasarruf sahipleri, istedikleri takdirde bu tahvilleri 26 Haziran-2 Temmuz 1990 tarihleri arasında, Türkiye Iş Bankası'mn elektronik hizmet veren tüm şubelerinde, %10 iskontolu olarak 2.250 TL'den PET- KİM Petrokimya Holding A.Ş. hisse senetleri ile değiştirebileceklerdir. Bu değiş- me sırasında faiz bedelleri nakden ödenecektir. İstedikleri takdirde ise, ana para bedelini, son dönem faiz ödemeleri ile birlikte 2 Temmuz 1990 tarihinden itibaren yine Türkiye Iş Bankası'nın elektronik hizmet veren tüm şubelerinden tahsil edebileceklerdir. Her iki uygulamada da ana para ve faiz bedeli, 26-29 Haziran tarihleri arasındaki süre için işlem günündeki, 2 Temmuz ve daha sonraki tarihler için ise 30 Haziran 1990 tarihindeki T.C. Merkez Bankası efektif alış kuru üzerinden hesaplanacaktır. man degişir, yine. Nasıl ki önceden kapi- talizm vardı, sonra komünizm geldi, yine kapitalizme dönüyorlar. Yann ne olur, ga- rantisi var mı?" Bulgaristan'm kuzeyindeki Deliorman yöresinde Razgrad'a doğnı yol alırken oto- yolun kenanndaki bir tarlada çalışan soy- daşlarla konuşuyoruz. Ana, baba, oğullar, kızlar mısırlan çapalıyorlar. Daha tek ke- lime konuşmadan anlıyorlar Türk olduğu- muzu ve sıcak bir kucaklaşmadan sonra otomatik tüfek gibi anlatıyorlar. "Biz bıldır (geçen yıl) gidip döndük. Yi- ne yerimize geldik. Eker biçeriz. Bulgar fabrikadaki işimizi geri vermedi. Bnralan ekeriz" diyen Ayşe ana, oğlunu gösteriyor, "Güreş antrenörii idi. Ötede (Türkiye'de) de takım çalıştınrdı Abdi Ipekçi salonun- da. Dönende ise almadılar, burada bağ bahçe yetiştiririz beraber." Politikaya, dünyada olup bitene de son derece ilgili soydaşlar. Geçen 6 yü içinde kendilerine yapılanlara dair Turkiye'de ne dense, ne yapılsa dunyada neler konuşulsa satır satır, kelime kelime biliyorlar. Eski Dı- şişleri Bakanı Mesut Yılmaz "kahraman" düzeyinde seviliyor soydaşlar arasında. Bir de eski başbakanlardan Biilent Ecevit... Kıbns'ı hatırlatıyor ve "o olacakü, çözmüş- tü şimdi" diyorlar. Bulgaristan ile yapılan Belgrad protokolü, Ottawa'daki açık setna- lar toplantısında yapılan Türk Bulgar gö- rüşmesi, Kuveyt toplanuları, herbiri aynn- tısıyla izlenmiş Bulgaristan'daki Türkler ta- rafından. Seçimlerde Ahmet Doğan'ın önderliğin- deki Hak ve özgürlükler Hareketi'ne veri- len desteğe, başanlı bir kampanya dönemi- ne ve parlamentoya sokulan 23 milletveki- line karşın yine de bir "Bolgar'a güvensizlik" fobisi içindeki soydaşta bu gü- venin oluşmasım sağlamak oldukça uzun bir zaman istiyor. Geçen yılki toplu ve zorunlu göçle gelip dönenlerin anlatımlarına, dönüp de geride bulamadıklannın acısına ve sıkıntısına rağ- men var olan bu fobiyi gidermek hem Bul- gar hem de Türk halklannın önünde bir gö- rev olarak duruyor. SOVYETLER BtRLİĞt Şimdi de PolozkovRusya KP Birinci Sekreterliği'ne "Stalinist" Ivan Polozkov seçildi. Polozkov'un seçilmesinin SSCB Başkanı Mihail Gorbaçov için Boris Yeltsin'den sonra yeni bir 'dert' olduğu bildiriliyor. Gorbaçov kongrenin kapanış konuşmasında partideki görevinden ayrılmayacağını söyledi. Polozkov Dış Haberler Ser- visi — SSCB'nin en büyük cumhuriyeti Rusya Federasyo- nu, Başkan Mihail Sergeyeviç Gorba- çov için giderek bir çıkmaz haline geli- yor. Radikal re- formcu Boris Yelt- sin'in Rusya Devlet Başkanı seçilmesinden sonra yeni oluşturulan KP'nin birinci sek- reterliği görevine, "Stalinist" kanattan Ivan Polozkov getirildi. Polozkov, Gorbaçov'un desteklediği adaya karşın seçimi kazanıp, "Yeltsinie birlikte çalışacağız" dedi. Poloz- kov, Başkan Gorbaçov'un SBKP Genel Sek- reterliği görevini korumasımn gerektiğini, partinin perestroyka sürecinde ancak bu bi- çimde sesini duyurmaya devam edebilece- ğini belirtti. Gorbaçov da kongrenin ilk bö- lumunun kapanış konuşmasında, partide- ki görevinden aynlmayacağını açıkladı. Rusya Koraünist Partisi'nin 4 günlük konferansında önceki gece, parti birinci sekreterliği için yapılan ilk tur oylamada, hiçbir aday yeterli çoğunluğu sağlayama- dı. Ancak daha sonra yapılan ikinci tur oy- lamada, Gorbaçov'u, "Leninizmden sapraakla" suçlayan muhafazakâr eğilım- li Polozkov, 1396 oy alarak bu göreve se- çildi. SSCB başkanına yakınhğı ile tanınan ve Polozkov'un ikinci turdaki en büyük ra- kibi olan Oleg Lobov ise 1066 oy alabildi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin, Stalinist yöntemlerle iktidarını korumaya devam etmesini savunan Polozkov'un, Rus- ya Federasyonu Komünist Partisi birinci sekreterliğine seçilmesi, hem SSCB Başka- nı Gorbaçov, hem de Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin için zor gün- lerin başlangıcı olarak nitelendirildi. Polozkov'un da içinde bulunduğu muha- fazakâr grup, özelhkle Politbüro üyesi Igor Ligaçev'in kişiliğinde, uygulanan ekonomi politikayı ve radikal reformcu grubu eleş- tiriyor. Muhafazakârlar, Gorbaçov'un SBKP Genel Sekreterliği görevinden aynl- masını isterken Boris Yeltsin liderliğinde- ki reformculann da partiden tasfıyesi yo- lunda sert çıkışlar yapıyorlar. Gorbaçov için gelecekte "en büyük sonınlardan" biri olacağı belirtilen Poloz- kov, göreve seçüdikten sonra yaptığı konuş- mada "Boris Yeltsin'le birlikte çalışacagını" söyleyerek "sorunun" ilk işa- retini de vermiş oldu. Siyasi gözlemciler, Polozkov'un bu sözlerine karşın, Mihail Gorbaçov ile Boris Yeltsin'in kendi arala- nnda "Zorunlu bir ittifaka" yönelebilecek- lerini belirtiyorlar. Rusya Komünist Partisi birinci sekreter- liği görevine seçilmeden önce Karasnodar bölge sekreteri olarak reformculara ve özel mUIkiyete karşı açtığı savaşla tanınan ve meslekten ekonomist olan Polozkov, "gö- revi kabnl" konuşmasında ayrıca Yeltsin'in lideri olduğu Rusya Halk Temsilcileri Kongresi'nin şimdiye kadar aldığı kararla- n da olumlu bulduğunu bildirdi. Poloz- kov'un bu sözlerle, ilk aşamada herhangi bir çatışmaya girmek istemediği bildiriliyor. Gorbaçov dün parti kongresinin ilk aşa- masının kapanış konuşmasını yaparken, devlet başkanlıgının yanında genel sekreter- liğini koruyup korumayacağı yolundaki bir soruya, "Bu dönemde bugunkü durumu korumahyız" yanıtını verdi. Gorbaçov, an- cak parti başkanlığı görevinin yanı sıra ko- ruyacağı görevin "genel sekreteriik mi, baş- kanlık mı, başkan yardımcıbğı mı" olaca- ğının 28. kongrede ortaya çıkacağını belirtti. Sovyet lideri, partinin yalnızca demokratik yollardan yenileneceğini vurgulayarak, SSCB'de, Çin'deki gibi bir "kültür devrimi" olmayacağını bildirdi. TEKALMANYA'YA DOGRU Berlin'e 'yeni kimlik' umuduSSCB'nin sürpriz önerileri, "2 + 4" toplantısında geri çevrilmesine karşın, Berlin'in müttefiklerden anndınlması umudunu gündeme getirdi. Almanya'nın birleşmesi sorunu, 5-6 temmuzdaki NATO zirvesinde ele alınacak. Bu nedenle, "umut" Londra'da. DİLEK ZAFTÇIOCLU BERLİN — Sovyetler Birliği'nin yeni Al- manya planı Doğu Berlin'deki " 2 + 4 " top- lantısında reddedildikten sonra gozler tem- muz ayıda yapılacak NATO zirvesıne çev- rildi. Sovyet Dışişleri Bakaru Eduard Şe- vardnadze'nin Berlin için getirdiği öneriler ise kentteki işgal statüsunun yakında kal- kacağı yolunda umutlar uyandırdı. Federal Alman basını dün Sovyet öneri- sine geniş yer verdi. Alman televizyonunun birinci kanalında yapılan yorumda, "bu ka- dar delaylı bir öneriye Batılı müttefiklerin biraz daha sıcak bir yaklaşım göslermesi geregi"' üzerinde duruldu. Sovyet Dışişleri Bakanı Şevardnadze, Do- ğu Berlin'deki toplantıda kısaca şöyle bir plan ortaya koymuştu: "Almanya, birleştikten sonra 5 yıl sürey- le şimdiki ittifaklanndan aynlmasın. Müt- tefikler, birieşme tarihinden 6 ay sonra Ber- lin'den, en geç 5 yıl sonra da biitün Alman- ya'dan çekilsin. Birleşmeyi mıiteakip Al- manya silahlı kuvvetlerini 200-250 bine in- dirsin; nükleer. kimyasal ve biyolojik silah uretmesin ve yerleştirmesin." BerlinMn durumu ABD, tngiltere, Fransa ve Federal Alman- ya bu planı, "Almanya'nın birieşme ile oto- matikman kavuşması gereken ulusal ege- menliğini geciktirdigi" gerekçesıyle reddet- tiler. Bu arada Amerikan tarafının "NATO çatısı altında birieşme" formülunu kullan- maması dikkatı çekti. NVashington bir sü- redır "Hangi ittifaka girecegine Almanlar kendi karar verir" diyor. Bu, NATO üyeli- ği anlamına gelse de daha dikkatli bir for- mülasyon. Almanya'nın yeni başkenti olmaya nam- zet Berlin ise umulandan önce işgal statü- sünden kurtulma perspektifiyle karşı kar- şıya geldi. Berlin tkinci Dünya Savaşı'ndan beri ABD, SSCB, tngiltere ve Fransa'nın iş- gali altında sayılıyor. tşgal kuvvetleri huku- kuna göre Batı Berlin, her ne kadar Fede- ral Almanya'yla butunleşmiş olsa bile "iş- gal altında". 12 bin Amerikan, tngiliz ve Fransız askeri kentte bulunuyor. Bu statü- den ötürü Batı Berlin, Federal Almanya1 nın hukuki bir parcası değil. Örneğin Fe- deral Anayasa Mahkemesi'nin kararlan Batı Berlin'de uygulanamıyor. Müttefikler Batı Berlin'deki Alman mah- kemelerini istedikleri zaman "yetkislz" kı- labiliyorlar. Bonn'da çıkartılan yasaların Berlin'de uygulanabilmesi için Batı Berlin parlamentosunun bu yasalan yeniden onay- laması gerekiyor. Müttefiklerin meclisten geçen yasalara itiraz ve yasalan geçersiz kıl- ma hakları saklı. Bu yuzden Bonn'da çıkar- tılan yasalar Berlin'e getirilmeden önce müt- tefiklerin Bonn büyükelçUikleri tarafından gözden geçiriliyor. Sosyal demokratlardan öneri Demokratik Almanya'mn en güçlü par- tisi olan Sosyal Demokrat Parti, dün benim- sedikleri bir kararla, iki Almanya'da altı ay içerisinde ortak bir hükümet kurulmasını önerdi. Daha önce yaptığı açıklamalarda or- tak seçimlerin ve iki Almanya'nın birleşme- sinin gelecek yılın son dönemlerine kadar gerçekleşmemesi gerektiğini savunan Sos- yal Demokrat Parti, dünkü açıklamasında, Federal Almanya'da 2 aralıkta yapılacak olan seçimlerin yerine 16 aralıkta ortak bir seçim yapılmasını önerdi.