Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİ-RÖPORTAJ 15 OCAK 1990 Gaziantep'in Nizip ilçesine bağlı köyde verem insanlara doymuyor Alahacılar a Allah acımaımş Güneydoğu'dan Sağlık Notları GÜNDÜZ İMŞİR CENGİZ PEKSOY Ç T JfsJT TÇ 12 Eylül yönetiminin, tıp kJ KJİ y C/jj» fakültesi mezunları için 25 Ağustos 1981 yıhnda getirdiğı mecburı hizmete yönelik 'Bazı Sağhk Personelinin Devlet Hizmetine Dair' adlı kanun, 8 yılı aşkırt suredır hâlâ tantşılagelmekte. Bır yanda Sağhk Bakanhğı 'mn mecburi hizmet yasasımn iyi uygulanabilirliği ve alınan diğer önlemlerle köyden kenıe ve buyük şehirlere hasta akımınm kısmen önlenmesi görtişu, diğer yanda Anadolu'ya sağhk hızmetı gitmedtği gıbi genç doktorlan meslekten soğutan, uzaklaştıran psikolojik sorunların doğmasma yol açtığt yolundakı göruş. Ancak her şeyden önemlisi kırsal kesimde özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayan yurttaşlanmıza sağhk hızmetı adı allında ne verildiği? Genel sağhk sigortasına geçılme planlannın yapıldığı * günümuzde, Doğu'daki sağhk hızmetleri pohtikadan ne kadar uzak düşünülüyor? Hangı hastahklar yaygınlaşmada, mecburi hizmet nasıl uygulanıyor, neler sağhyor? Bu ve benzerı sorulann cevaplarım bulmak ıçın çıkuk yola. Kalkınmada öncehkh ıller arasında yer alan Dıyarbakır başta olmak uzere Şanhurfa, Gaziantep ıllerinm yanı sıra, bu illere bağlı kasaba ve köylerde adım adtm dolaştık. Yonetıcılerle görüşüp hekimlerîn, hastaların sorunlarmı dinledik. 1990 başındaki Türkıye'nin bir sağhk panoromasını çizmeye çahştık. Alahacılar köyünde sağhk ocağı, terk edilmiş, yıkılmak üzere olan bir bina görüntüsünde. Doktor, mecburi hizmetini tamamlayıp gitmiş. Köyün 2 kilometre uzağındaki pınardan alınan suyun, tahlil sonucu içmeye elverişli olmadığı anlaşılmış. Köylüler, "Bu köyde tifo, kolera, verem olmasın da düğün bayram mı olsun" diyorlar. — 1 — Nizip'in Alaca Ovası'm gerinizde bırakıp eski An- tep yoluna girdiğinizde kayaların çizdüğı hat sizi yol- dan alıp yukaniara çeker. Burada toprağın ağardığı- nı, volkanik kayaların gri, yeşil ve boz çizgilerle ekim alanlannı yarıp attığını gönlrsunuz. Nizip'in yeşilini bi- len, fıstık ağaçlannın, zeytinlerinin zenginliğine tanık olanların içi 'cız' eder, çünkü bir cıgar-a içimi uzaklık- taki Alahacılar Köyü bu dolu, dopdolu Mezopotamya bereketınden nasiplenememiştir. tki asır önce kurulmuş olan bu köyun nasipleneme- diği tek jeyın Mezopotamya'nın unlü bereketi olma- dığını görmek günlerınizi almaz. Köye girerken solu- duğunuz hava, ğörüntü ve an be an yaşadıklarınızın 20'nci yüzyıla değil, geçmiş çağlara ilışkin olduğunu an- lamakta geçıkmezsiniz. Alahacılar Koyü'ne girdiğimiz- de gördüğumuz ılk köylüyle selamlaştık. Köylünün ta- rifine uygun olarak gıttiğimiz adreste yırtık ak kuma- şıyla kırmızı ayın simgelediğı sağlık ocağını görmekte gecikmedik. Sağhk ocağı terk edilmiş, yıkılmak üzere olan bir beton yığınını andınyordu. Giriş kapısı olabi- lecek ve içeride birini bulabıleceğitniz her kapıyı tık- lattık. Ancak cevap yoktu. Son anda içinden bebek ağ- lamalan gelen bir kapırun sessizce açıldığını gördük. Sağlık ocağında görevli olan ebenin kardeşi olduğunu öğrendiğımiz genç bayandan doktoru görmek ıstediğı- mizi belirttik. Ancak cevap net ve açıktı "Doktornmm yok. Hizmetini tamamlayıp gitti." Ebe ve hemşire rutin aşı gezilerıne çıkmıştı. Dokto- ru da bulunmadığından 'Poliklinigi kim yapıyor, has- tane sevkleri nasıl oluyor?' diye hayretle sonnak saf- dillik olacağından ocağı bırakıp muhtara gitmek, uy- gulamaları onun ve diğer köylülerin ağızlanndan din- lemeyi ıstedik. Verem köylüye doymuyor Günbaümı kerpiç evlerin kemerli avlusuna çökerken, Musa önumıiz sıra, dar, dolambaclı yollardan geçerek Törkiye genelinde 1983-89 arası planlanan ve faal durumda oian sağhk ocaklan Plaa.Sai.te4i 1 1 1986 1987 1388 1989 bizi muhtarın evine götüruyor. Tahin renkli avlu du- varlarıyla çevnh yapıdan girdığimızde, gelişimizi ha- ber almış muhtar bizi yolda karşılamak düşüncesiyle merdivenleri dörder dörder atlıyordu. Muhtanmız genç- ti, gözleri ardına değil, ileriye, ama her şeyden öte iç- tenliğe dönüktü. Kuyu gibi derin bir odaya alındık. Serin, belki de so- ğukça. Bir delikanlı ellerinde kurumuş zeytin dallarıy- la gelip sobanın atesini harladı, geldiği gibi sessizce çe- dire (biz ev sahibi, onlar konukmuş gibi) oturdular. Söyleşıye giriş tıimcesi muhtanndı. "Az once fotoğ- rafını aldıgınız kişi kardeşimdi, veremden öldiı" dedi. ölflm ve nakış birlikteliği ölen insanın suretı, kar- deşi, anası, köyü, gençliği ve bunlara benzer bir dolu unsur bu tüberkuloz olgusunu sayısal göstergelikten çı- karıyor, tüm dramatikliğiyle sizin bir parçanız duru- muna getiriyordu, ama Alahacılarda tüberkülozun iş- kildi sonra. Duvarlardaki nakışlara çevrildi gözlerimiz. tahı öylesine açıktı ki muhtar Salih Kılıç'ın deyişiyle Bilirsiniz yabancısı olduğunuz evın duvarlannı tarama- "Bir Recep'le doyacak göz yoktu onda." Köydeki tü- berkftlozun sayısırun ne olduğunu sorduğumuzda, "En az 15 en çok 20" yanıtıru aldık. Köyleri kaç haneliydi dan edemezsinız. Duvarda nakışlar ebruli dailar ve çı- çekler halinde isimleri ve sıfatlan kucaklamış. Nakış- lann göbeğinde bıçkın bir delikanlımn sureti var. " As- kcr olsa gerek" diye düşünürken muhtar, uç dört köy bilgesi ve sobavı dirilten delikanlı odaya girip karşı se- Muhur Salih Kıbç, "Az önce fotûgrafını aldıgınn ki- şi kardeşimdi. veremden öldii" diyor. Ko\luler öhimn gazelleştirerek gundelik yaşamlanna kalmışlar. du ya da gelinlik kızlar çeyizlerinin yanı sıra duvar bo- yu nakış işleyip ölümü güzelleyerek yaşamlanna katı- yorlardı. Muhtara "Doktornnuz yok mn?" diye sorduğumuz- da aldığımız yanıt ilkinden farklıydı. Mecburi hizme- tini tamamlayarak giden doktorun yerine gelen yenisı Nizip'ten yukan bırakılmamış. Nizip'telci 2 nolu sağ- lık ocağında görev yapıyormuş. Sonra demli çaylar, Halep işi sürahilerde sular gel- di: Çay acıydı, sular kekre... YILLAR İTİBARIYLA SAĞLIK OCAĞINA YMaı 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 DÜŞEN • saym 1 6 12 12 17 22 24 25 25 25 25 25 26 32 36 40 44 45 45 47 62 67 67 67 67 67 71 Not. 1983-1989 yıl ılavesı ORTALAMA NUFUS BMMI MftB 190100 1497330 3999720 4106460 5626570 7657940 8662790 9108700 9402900 9647800 9840902 9917585 11157590 13530860 15815310 18973990 21486406 22286140 23815032 26148832 35730601 50537797 50664458 50791119 50918097 51045392 51173005 Hizmt ItfM sa|.tc 19 163 416 416 541 758 828 851 851 851 872 872 995 1128 1395 1467 1467 1467 1890 1967 2525 2793 2887 3019 3084 3170 3267 rakamları binde 2 5'lık nüfus ıle elde edılmışbr Sai.Oc «Ş.ML •Mn 10010 9190 9610 9870 10400 10100 10400 10700 11050 11340 11285 11373 11680 12000 11340 12930 14646 15192 12600 13294 14151 18094 17549 16824 16510 16103 15664 artşının Muhtar Salih Kılıç, sulannı köyün 2 km uzağındaki pekı? "Köyumüz uç yıız hanelidir" dedi muhtar. Bu pınardan getirdiklerini söyledi. "VaBa biz suyu da demli sayısal verilere gore akrabahk, kirve ilişkilerınin son çgy gibi içeriz.Birazdan gidip göniruz, köylu tekmil su- — — — — — — derece yakın olduğu bu koyde günlerce ağıt yakılıyor- dan dönüyordur. Suyun içimi agırdır, tahlil sonucu içi- SÜRECEK me elverişli degildir şeklindedir. Ama ne yapmak ge- rek?" Muhtann kardeşi "Geregi ne olacak yav?" di- ye araya atılıyor, "Kaynağa bir zahmet bonı döşenip köye su akıtılacak, yazın içim bolluğnnda suya çocuk- lan salmıyorlar mı? Eee, onlar da pat diye esek terki- liginden dusup kollannı başlanm kınp yarmıyor mn? Hadi kınk için Nizipe. Nizip'te kınk doktoru yok ki? Hadi bu defa Antep'e ...Ne oldu? Eve bir satıl su gd- di: Kurtiu, kara su... Yav bu köyde tifo, kokra, ve- rem olmasın da düğün bayram mı olsun?" Yolcu yolunda gerek, ilçeye gidip kaymakam beyle göruşeceğiz daha. Garipler dostu Alahacüılara veda edip aşağılardaki ovaya dolana dolana iniyoruz. KTE4P/Y4YIN DEFTERK A S I M O C A K - 1 9 9 0 O N B Î R DtlİN YAIULIŞI Hulki Aktunç. ÇEVİRİHA- YATLAR Stella Ovadia, TÜKENEN TARtH Semra Somersan. ULAŞIM ARAÇLARI John Berger. BÎR KÜRT AYDINI: FAKÎH HÜ- SEYİN SAĞN1Ç Söyleşi: Nurdan Gürbüek, tskender Savaşır. AYNI RÜZGÂR ESEBÎLİR Ml? Ünal Temizyürek. TERMODlNAMlK, ISTATÎSTtK, ZAMAN Ahmet Omuıtag. PERDE KAPANMAZ Iskender Savaşır. ŞÎÎRLER: Mehmet Yaşın, Güven Turan, Roni Margulies, Cahit Koytak, Cüneyt Vardar. Defler yılda 5 sayı yayımlanır Aboo* v» Yauam adrt«l: Mels Yayınlan, Başmusahıp Sok. ZI2, Cağak3ğlu/ıstant>ul. Yıllık Aoone Bedeh 20 000 TL, Tak Sayr 5000 TLYurtdışı Abooe Beded 9C, 25 DU. ödemelor yurt-tçlnd* Yapı ve Kredı Bankaeı Çemberlrtaş Şb 2863-9 no.lu hesaha veya Posta Çekı Hesabıno 394041'e. yurtdiftnda se Akbank Nuruosmanıye Şb. 500002-1 nolu hesaba yapılmalıdır 11. SayıÇıktı Kış 1990 lO.Sayı Çıktı DGM BAŞSAVCISI NUSRET DEMİRAL ANKARA'NIN RAMBO'SUDcmiral çizmeyi aştı, hükümetin bile gündeminc girdi, Mcclis oturumunda durumu ele alındı. Onun için, "Böyle bir kabadayılık dünyanın hıçbir yerinde görülmemiştir" diyenler, yinc hükümet çevrelerindcn... HÜKÜMET İŞKENCEYİ ÖNLEMEK İSTİYORSA: Adımlar'ın bu sayısının ö.sayfasına bır göz atması gcrekiyor. Denizaşın bir ülködcn ona derslcr! ÇAĞIMIZINDEĞİŞİMDİNAMİĞİ Haydar Kuüu, "sınırları zorlayan, duvarları yıkan fırüna"yı çözümlcdı. ASKERİ MASALLARDAN GERÇEĞE Profcsyoncl orduya adım adım. Askcr sayısında vc harcamalarda indjrım gündcmdc. DOĞU'DAKİSAVAŞBİTMELİ! ĞİTİ ÜÜ 3 Marksisdcrin "Birlik" tartışması. Bırlığın engeli, dogmacılık. ü Çevrc açıklık istiyor. • Tevfık Çavdar'dan, ekonomıde acil program gcrcği. ^ Mütevclli hcyeücn ünivcrsileye musallat cdiliyor.Q Fransız komünistleri "karışık duygular" ıçırnde...J Onat Kutlar "altematif kültür odaklan" öneriyor.G Ayasofya sorunu 27.SAYI ÇIKTI EGITIM - KULTUR KAMPANYASI Özkaynak'jiî Kampanya Olanaklarmdan Yararlanm. AnaBritannica Dünyanın 1 numaralı ansiklopedisi Dünyanın en kapsamlı bilgi.hazinesi Türkiye'de. Türkçe! 1\ • ANSİKLOPEDİ DİLİ VE ÇEVİRİ ÜZERİNE SÛYLEŞİLER • ALEV ADİLOĞLU REID, TEOMAN AKTÛREL, RUTH CHRISTIE, MÜFİT ÛZDEŞ, SALİHA PAKER, TALÂT TEKlN'den Şiir Çeviriteri • KfTTY M. van LEUVEN-ZVVART: Çeviri Beömlemesinde Yöntem ve Uygulama • DİLEK DOLTAŞ: Akşit Göktûrfc'e Göfe Okuma Ecfmi • GÜLER GÜVEN: Hilmi 2ya Ûikenin Islim Medenyetinde Tercö- meler ve Tesu\ef\ U AYHAN AYKUT: Türkıye'de Ansiklopedıciliğin Doğuşu ve Geişmesi • GÜLTEKİN EMRE: Hamam • RAY BRAD- BURY, WOLFGANG BORCHERT, KAĞIRMES BORİSten Ûykûter • NOKTALAMA İMLERİ-I: Metis Çeviri Yayın Kurulu • BER- TOLT BRECHT: Dilenci ve ûlmüş Köpeği • VEYSEL ATAYMAN: Bir Çeviri Girişimi ve Çağrıştırdıkları • TURGAY KURULTAY: Georg Trakl: Akşam Vakti. Abont *• Yazısma adresl: Metis Yayınları, Başrtıusahip Sok. 3/2, Cağaloğkj/lstanbul Yıllık Abona Bedeli: 15 000 TL, Eski Sayılar: 5000 TLYurtdışı Abone Bedeli. 9£, 25 DM. ûdemeler yurtlçlnd» Yapı Kredı Bankası Çemberiüaş Şb. 2863-9 no.lu hesaba veya Posta Çekı Hesabı no. 394041'e, yurtdifinda ise Akbank Nuruosmaniye Şb. 500002-1 no.lu he- saba yapıbnalıdır. Birlikte Komünar Atıltm Öncü devrimin olmazsa olmazı Reform ve Devrim Cephesi Saflaşıyor Doöu Avrupa Kasırgosı ABD'nın Panama işgali Öğrenci Mücadelesinde Takfikler 8 ierin Çoğnsına Dair-1 Türkiye'nin Sosyo-Ekonomik Yapısı-2 Topal Osrnan Olayı Cinsellikte Halkçılık Daman Proletarya. Demokrasi ve Diktotörlük-3 BAYILERDE Bu sayıda: TUFAN ÖZGUR TALIP ARAT AHMET H.KIRIM İSMAİL ONUR ERTAN ILKER SIBELSEZER TEMEL DEMİRER TONGUÇ GÜLEÇ CEMALŞENER CEMILE ÇAKIR HUSEYIN ŞIMŞEK RAIF ZOR' $ ERDAL ATABEK INSAN SICAGI ÇAĞJAŞ YAYINLARI Türk Dcağı Cad 39-41 Cağ. lOğlu-ISTANBUL 5000 lira KDV çmie Odemelı gönderOmez