Catalog

18 Barış ADIBELLİ Akademisyen Yazar www.barisadibelli.com desteğini alan iktidardaki Demokratik İlerleme Çin’in, Rusya, Japonya ve Partisi koltuğunu Çin milliyetçi Partisine Kuşkusuz, AsyaPasifik bölgesinde Hindistan’la arayışları hız kazandı… kaptırmıştır. başlayan fay kırılmalarının etkisiyle Güney Kore C S TRATEJİ Ç in Devlet Başkanı 10 yıl aradan sonra 611 Mayıs tarihleri arasında Japonya’ya tarihi bir ziyaret gerçekleştirdi. Hu Jintao, beş gün süren ziyareti sırasında Japonya İmparatoru Akihito ve Başbakan Fukuda Yasuo'yla görüştü. Fukuda Yasuo'yla birlikte iki ülke arasında "ÇinJaponya Karşılıklı Yarara Dayalı İlişkilerin Kapsamlı Şekilde İlerletilmesine İlişkin Ortak Bildiri" başlıklı dördüncü siyasi belgeyi imzalayan Hu Jintao, Tokyo'daki Waseda Üniversitesi'nde verdiği konferansta, ÇinJaponya ilişkilerinin yeni ve tarihi bir başlangıç noktasında ve yeni gelişme imkânlarıyla karşı karşıya bulunduğunu kaydetti. Tokyo'nun ardından Yokohama, Kawasaki, Osaka ve Nara'yı da ziyaret eden Hu Jintao, bu ülkenin çeşitli çevreleriyle geniş temaslarda bulundu. Japonya'yı ziyaret eden Çin devlet başkanı Hu Jintao'nun 7 Mayıs günü Japonya Başbakanı Fukuda Yasuo'yla yaptığı görüşme ve iki lider arasında imzalanan "ÇinJaponya Karşılıklı Yarara Dayalı Stratejik İlişkilerin Kapsamlı Biçimde İlerletilmesine İlişkin Ortak Bildiri"nin iki ülkenin bakış açısının ikili dostluk ilişkilerinden uluslararası işlerdeki işbirliğine doğru genişletildiğini gösterdiği kaydedildi. Ortak Bildiri'de yer alan iki ülke arasında karşılıklı güvenin oluşturulması ve uluslararası yükümlülüklerin ortaklaşa üstlenilmesi şeklindeki ifadeler takdirle değerlendirildi. Ortak Bildiri'de iki ülkenin AsyaPasifik bölgesi ve tüm dünyaya karşı "önemli yükümlülüklerin altında oldukları"nın açık ifadelerle belirtilmesinin, uluslararası ortamdaki bütün değişimlere rağmen ikili ilişkilerin sürdürülmesi yönündeki kararlılığın bir göstergesi olduğu yorumları yapıldı. Asya’da yeni güç dengesi Kalkınmasını sorunsuz sürdürmek için tüm komşularla ‘sıfır sorun’ politikasını benimseyen Çin, Japonya ile son dönemde yakınlaşma sinyalleri ÜÇ BÜYÜK DENİZ HAVZASI Çin’in dünya politikası kapsamında hayata veriyor. Bu sinyaller Tokyo’dan da geçirmeye çalıştığı en önemli strateji üç büyük deniz havasıdır. Bu stratejiyle Çin, Akdeniz, Hint karşılık buluyor. Okyanusu ve Pasifik denizinde caydırıcı ve olacaktı. Şinzo Abe’nin beklenmedik gidişi Çin’i de harekete geçirdi. Zira Pekin’e göre bu durum ABD’nin bölgeye bir uyarısıydı ve esas büyük müdahalenin yakında olacağı sezilmişti. Gerçekten de ABD, Çin’in Japonya açılımına karşı yanıt vermekte gecikmemiş Çin’in bölgedeki en önemli müttefiki Myanmar’da Budist rahipler aracılığıyla renkli devrim girişiminde bulunmuştur. Bu gelişmeye daha önceden hazırlıklı olan Çin, ABD’ye Hindistan kartı ile cevap vermiştir. ABD’nin hiç beklemediği bir anda Hindistan ile savunma alanında işbirliği anlaşması imzalayarak, iki ülkenin kara kuvvetleri Çin topraklarında ortak bir askeri tatbikat gerçekleştirmiştir. Son bir yıldan beri Çin, Avrasya stratejisi kapsamında uzun süre ara verdiği Pasifik politikasına tekrar dönmüştür. Japonya ile çatışması beklenirken tam aksine ittifaka doğru giden bir sürecin başlaması ABD’deki silah lobilerini ve Çin karşıtı muhafazakârları çileden çıkarmıştır. ABD’nin Rusya ile yaşadığı füze kalkanı polemiği Washington’u giderek Avrupa’ya daha fazla angaje olmaya itmiştir. Bu durum da ABD’nin Pasifik bölgesindeki gelişmelere yabancılaşmasına neden olmuştur. ABD’nin son zamanlarda Avrupa merkezli ve Rusya tehdidi üzerine bir politika izlemeye başlaması ABD’nin en yakın müttefiki olan Tayvan’da Çin lehine bir iktidar değişimini zorunlu kılmıştır. ABD’nin yakın özellikle de Pasifik’te belirleyici güç olmak istemektedir. Bu nedenle donanma gücünü yenileyerek açık denizlerde görev yapacak şekilde teçhiz ediyor. Pekin, askerî güç kullanarak bu denizlerde söz sahibi olamayacağını biliyor. Binlerce yıldan beri Çin sarayı hemen her meselede diplomasinin en ince tekniklerini kullanarak sorunlarla baş etmişti. Çin imparatorluk tarihi Çinlilerin hiçbir askerî güç kullanmadan düşman devletleri nasıl ortadan kaldırdıklarıyla ilgili örneklerle doludur. Dolaysıyla, Çin, bugün de bu hedefe ulaşabilmek için diplomasiyi Sun Zu kıvraklıyla kullanıyor. Japon geleneğinde baharı simgeleyen kiraz ağaçlarının çiçek açmasına atfen Çinliler ılık bir bahar gezisi olarak adlandırdıkları bu gezide Hu Jintao, Japonya’da beklediğinin ötesinde büyük bir ilgiyle karşılandı. Başta Japon imparatoru olmak üzere Japonya Başbakanı ve Parlamento başkanıyla görüştü ve sıcak bir kabul ile karşılandı. Küreselleşmenin giderek arttığı ve buna bağlı olarak da ulus devlet yapılarının ve milliyetçiliğin güçlendiği şu günlerde Asya’da da bölgesel işbirlikleri hızlanmış durumdadır. Milliyetçiliğin Asya’da en hızlı yükseldiği iki ülke olan Çin ve Japonya bu dalgayı kendi ortak kaderlerini belirleme yönünde seferber etmek için ilk adımları attılar. Kuşkusuz bugüne kadar ABD’nin direktifleri ile kaderini tayin eden Japonya açısından önemli bir gelişme olmuştur. ve Japonya da ABD’ye temkinli yaklaşmaya başlamışlardır. Çin, son yıllarda Pasifik bölgesinde ya da bir başka deyişle arka bahçesindeki sorunları bire birer çözme yoluna gitmeye başladı. Hu Jintao’nun "komşularla sıfır sorun" politikası uyarınca bölgenin en önemli ülkeleri olan Hindistan ve Japonya ile ilişikler geliştirilmiştir. Çin’in bu stratejik hamleleri, Hürmüz Boğazından Japonya’ya kadar olan bir hat üzerinde ABD’nin etkinliğine büyük darbe vurmuştur. Tayvan’da Çin’le birleşmekten yana olan milliyetçilerin cumhurbaşkanlığını kazanmış olması Çin’i Tayvan konusunda daha rahat hareket etme imkanına kavuşturmuştur. YENİ GÜÇ DENGESİ Son birkaç yıldan beri Doğu Asya’da ilginç gelişmeler yaşanıyor. Maalesef bölgemizde farklı sorunlar nedeniyle bu bölgede ileride dünyayı etkileyebilecek gelişmelerden habersiz kalıyoruz. 2006’dan beri Çin’in girişimiyle özellikle de Başbakan Wen Cabao’nun kişisel gayretleriyle Japonya ile Çin birbirlerine yaklaşımlarında yeni bir aşamaya geçtiler. Japonya’nın yakın zamanda en milliyetçi başbakanı olarak adlandırılan Şinzo Abe’nin iktidara gelmesiyle Doğu Asya’da dengenin bozulacağı, Japonya’nın bölgede sadece ekonomik bir güç değil aynı zamanda askeri bir güç de olacağı değerlendirmeleri yapılmıştı. Şinzo Abe’nin iktidara gelmesi Pekin’i oldukça endişelendirmişti. Pekin endişeli bir şekilde gelişmeleri beklerken Şinzo Abe sürpriz bir şekilde Çin’i ziyaret ederek barış ve işbirliği mesajı verdi. Şinzo Abe’nin bu hareketi Çin’i memnun ederken ABD’yi hiç memnun etmedi. ABD’nin büyük umutlar bağladığı Şinzo Abe’nin Çin’le sıcak ilişkiler kurması Washington yönetimini kızdırdı. Zaten kısa bir süre sonra da bir iç propaganda ile başarısız hâle getirilen Şinzo Abe görevini bırakmak zorunda kaldı. Kuşkusuz bu gelişmede ABD’nin etkisi büyüktür. Eğer Şinzo Abe Jintao’nun Japonya göreve devam etseydi ÇinJapon ziyaretinden... ilişkileri farklı bir boyuta gelmiş ‘ASYA ASYALILARINDIR’ Çin’in efsanevi lideri ve Mao’dan sonra ikinci kurucu lider olarak anılan Deng Şaoping, "Asya Asyalılarındır. Asya’nın kaderini Asya halkları belirleyecektir" diyerek dış güçlerin müdahalesini sert bir şekilde eleştirmiştir. O günden itibaren bu değerlendirme Çin dış politikasının önemli ilkelerinden birisi hâline gelmiştir. Bu ilkeyi hayata geçirmek için Başbakan Wen Cabao 2007 yılında Japonya’yı ziyaret ederek yeni bir dönem başlatmıştır. Öteden beri Putin’in de yoğun ilgisini çeken Japonya hızla Rusya ve Çin’le yeni bir mihvere doğru gitmektedir. Rusya, ÇinJaponya ilişkilerinin gelişmesinden oldukça memnun bulunmaktadır. RusyaÇinHindistanJaponya mihveri ya da Çin’in dediği gibi "Asya Birliği" kurulabilirse ABD’nin dünyada işi oldukça zorlaşacaktır. ULUSAL ONUR Japonya, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD ve Sovyetler Birliği tarafından ulusal