Catalog

6 Nejat ESLEN Emekli Tuğgeneral BD’nin ünlü düşünce üretim merkezi CSIS, (Center for Strategic and Inernational Studies) Noaber Vakfı ile birlikte Emekli Orgeneral Klaus Nauman (Almanya eski Genelkurmay Başkanı ve eski NATO Askeri Komite Başkanı), Emekli Orgeneral John Shalikashvili (ABD eski Genelkurmay Başkanı ve eski NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Başkomutanı), Emekli Mareşal Lord İnge (Birleşik Krallık eski Genelkurmay Başkanı), Emekli Oramiral Jaques Lanxade (Fransa eski Genelkurmay Başkanı) ve Emekli Orgeneral Henk van den Breemen (Hollanda eski Genelkurmay Başkanı) tarafından hazırlanan "Belirsiz Bir Dünya İçin Büyük Stratejiye Doğru: Transatlantik Ortaklığını Yenilemek’’ (Towards a Grand Strategy for an Uncertain World: Renewing the Transatlantic Partnership) başlıklı raporu açıklarken ciddi bir inisiyatif başlattı. Batı için yeni büyük strateji… C S TRATEJİ vurgulanırken, kitle imha silahlarının kullanılmasını önlemek için nükleer silahların ilk kullanımının (first use), nihai araç olarak, tırmanmanın seçenekleri arasında bulundurulması gerektiği belirtiliyor. Meşruiyet ve kararlılık ise önerilen stratejinin diğer prensiplerini oluşturuyor. Çatışmaya neden olan sebeplerin azaltılması, proaktif kriz yönetimi, zorlama ve müdahale sonrası istikrar önerilen stratejinin uygulamadaki safhalarını oluşturuyor. Raporda, öngörülen stratejinin uygulama alanlarına dönüşümünde, NATO için jeostratejik anlamda, merkezde birleşen, ittifakı ve ortaklıkları temsil eden üç ayrı daire konseptinin ortaya çıktığı ifade ediliyor: Birinci, yani en içteki daire NATO antlaşması bölgesini veya "Kolektif Güvenlik Bölgesini’’; ikinci daire, daha geniş bir bölgedeki ortaklıkları kapsayan "Müşterek Güvenlik Bölgesini’’; üçüncü daire ise daha uzaktaki ortakları ve müttefikleri kapsayan "Dış İstikrar Bölgesini’’oluşturuyor. Beş seçkin emekli askerin hazırladığı raporun ses getirmesini, NATO’nun dönüştürülmesinde ve ABDAvrupa ilişkilerinin geliştirilmesinde zemin oluşturmasını beklemek gerek. A Yeni NATO’ya doğru Batılı emekli genelkurmay başkanlarının NATO’nun YENİDEN YAPILANDIRMA dönüştürülmesi ve Batı’nın YAYILMACI YENİ NATO Raporda, seçkin beş asker, asimetrik tehditlerin ve küresel meselelerin oluşturduğu çıkarlarını savunacak şekle Raporun, Soğuk Savaş dönemine benzemeyen belirsizliklere, giderek büyüyen karmaşık küresel güvenlik eğilimlerinin ve risklerinin egemen güvenlik sorunlarına ve bu sorunlara karşı getirilmesi konusunda hazırladıkları olduğu yeni ortamda, küresel jeopolitiğin ve koyması gereken uluslararası kurumların ekonominin ağırlık merkezi Atalantik’ten yetersizliklerine dikkatleri çekiyor; çözüm için rapor ‘yayılmacı’ bir amaç güdüyor. Pasifik’e kayarken, Batı’nın (ABD ve Avrupa) askeri ve askeri olmayan tedbirlerin daha iyi stratejik çıkarları için NATO’nun dönüşümünü, entegrasyonunu sağlayan yeni bir "Transatlantik Batı ile Doğu’nun ‘ara kesiti’nde yer örgütün Batı’nın "küresel amaçlarına’’ hizmet büyük stratejisine’’ olan ihtiyacı vurguluyor. eden bir örgüte dönüştürülmesini ve bu amaçla Raporda, yeniden yapılandırılacak ve AB ile sıkı alan Türkiye’nin gelişmeleri yeni bir stratejinin geliştirilerek uygulanmasını işbirliği yapacak NATO’nun, geleceğin güvenlik amaçladığı söylenebilir. Bir başka ifade ile, yapısının çekirdek unsuru olarak görev ciddiyetle değerlendirmesi gerekiyor. Avrasya’da Rusya, Çin ve Hindistan Batı’nın yapabileceği sonucuna varılıyor. olmasını öngörüyor. Tehditlere, risklere ve tehlikelere Raporu hazırlayan uzmanlar, küresel güvenlik karşı korunma yolu ile küresel sorunlara karşı sorunlarını karşılamak, NATO ile Transatlantik koymak, müttefik ülkelerin çevresinde ve stratejik ilgi arasındaki gayret birliğini artırmak için kısa, orta ve alanlarında güvenliği sağlamak, çoklu işbirlikleri ile uzun vadeli tedbirler öneriyor. Kısa vadede, istikrarlı bir uluslararası ortam için çaba göstermek Afganistan’da NATO’nun başarısı için alınması yeni büyük stratejinin hedeflerini oluşturuyor. gereken tedbirler sıralanıyor. Orta vadeli bir tedbir Doğasının ve kapsamının koruyuculuğa dayanması olarak, NATO için yeni bir stratejik konsept stratejinin ilk prensibini oluşturuyor; ancak, koruyucu geliştirilmesi, NATO ile Avrupa Birliği arasındaki olmak reaktif olmak anlamına gelmiyor. Stratejinin, rekabetin sona erdirilmesi; uzak vadeli tedbir olarak inisiyatifi ele geçirmesi ve koruması esas alınıyor. da ABDAvrupa ilişkilerindeki ikili yapı konseptinin, İnisiyatifin, vazgeçilmez bir prensip olan denge Finlandiya’dan Alaska’ya kadar uzanan yeni bir (proprtionality) ile uyumlu hale getirilmesi de demokrasi ittifakı ile değiştirilmesi; ABD, AB ve gerekiyor. Ancak, önerilen stratejiye göre, nükleer NATO arasındaki işbirliğinin daha iyi koordinasyonu silahların kullanılması gündemde olduğunda denge için bir direktörlük kurulması öneriliyor. prensibinin uygulanmasının ve tahribatın Demografik değişim, iklim değişikliği, sınırlandırılmasının kolay olmayabileceği raporda egemenliğin düşüşe geçmesi (ulus devletlerin ve uluslararası örgütlerin zayıflaması), Shalikashvili akılcılığın yok oluşu, savunma ve güvenlik sorunlarındaki ölçütün değişmesi ve bu sorunların daha karmaşık bir karakter kazanması raporda küresel eğilimler olarak belirtilirken; nükleer, biyolojik ve kimyasal silahların yayılması, kıt kaynaklar için yapılan mücadele, devlet dışı aktörler ve asimetrik savaş, finans kaldıracının kötü amaçlar için kullanılması küresel sorunlar; Asya’nın yükselişi, tehlikelerle dolu Ortadoğu, Afrika ve Afrika’daki devletlerin başarısızlığı, Rusya’nın yeniden ortaya çıkışı ise bölgesel sorunlar içinde sayılıyor. Rapora göre eğilimler, riskler ve tehditler küresel değerlendirmeleri, askeri yetenekler ile birlikte askeri olmayan yeteneklerin geliştirilmesini gerektiriyor. Rapor, Batı için yeni bir büyük strateji öneriyor ve stratejinin reaktif değil koruyucu (protective) ve proaktif çıkarları karşısında yükselirken, jeopolitik dengeler değişirken, tek kutuplu dünya düzeni yerini çok kutuplu düzene bırakırken ve ABD 11 Eylül sonrasında kendi imkanları ile başlattığı jeostratejik hamlelerinde yetersiz kalırken, NATO içindeki ABDAvrupa işbirliğinin müşterek bölgesel ve küresel çıkarlara göre etkinleştirilmesi ve NATO’nun yeni jeopolitik şartlara uyum sağlaması isteniyor. Yani rapor, yayılmacı "yeni NATO’yu’’ tanımlıyor ve yayılmacı yeni NATO için alt yapı oluşturmayı amaçlıyor. Nitekim, önerilen stratejide, Müşterek Güvenlik Bölgesi ve Dış İstikrar Bölgesi tanımlamaları ile Avrupa’ya ilave olarak Asya ve Afrika kıtaları da NATO’nun jeopolitik nüfuz alanının içine sokuluyor. Raporda, demografik değişim, iklim değişikliği ve küreselleşmenin olumsuz etkileri küresel güvenlik sorunları olarak vurgulanmasına rağmen, bu konularda Nauman alınması gereken tedbirlere yer verilmemesi; askeri olmayan araçların da kullanılacağı yeni büyük stratejiye olan ihtiyaç gündeme getirilirken, önerilen stratejik konseptte, nükleer silahların ilk kullanımı dahil olmak üzere askeri tedbirlerin ön plana çıkarılması dikkatleri çekiyor. NATO İttifakının üyesi olduğu halde, AB tarafından dışlanan; konumuyla Batı ile Doğu coğrafyalarının ve Batı ile Doğu arasında gelişmesi beklenen güç mücadelelerinin "ara kesitinde’’ yer alan Türkiye’nin, yayılmacı yeni NATO’nun kendisi için ne anlama geleceğini sorgulaması gerekiyor. Batı’nın seçkin emekli generallerinin, ülkelerinin ve Batı’nın çıkarları için ortaya koyduğu ve küresel boyutta etki oluşturan entelektüel çalışmalarının Türkiye’nin eski bürokratlarına örnek oluşturması da gerekiyor.