Catalog

12 C S TRATEJİ Başkanlık seçimi Türkiye ve tüm Ermenistan’da Doç. Dr. Mitat ÇELİKPALA TOBB Tek. ve Eko. Ünv. ürkiye’nin sınırının kapalı olduğu ve diplomatik ilişkilerinin bulunmadığı komşusu Ermenistan’da 19 Şubat 2008’de yapılacak Başkanlık seçimlerinin Ermenistan için yeni bir sayfa açıp açmayacağı merak konusu. Bu seçimler sonucunda iktidara kimin geleceği, ne türde politikalar izleyeceği ve dolayısıyla Ermenistan’ı nasıl bir geleceğe taşıyacağı gerek Türkiye ve gerekse diğer Kafkasya cumhuriyetleriyle ilişkilerin alacağı biçim ve bu bağlamda bölgesel istikrarın yeniden tesisi açısından çok önemli. Bu seçimler aynı zamanda, seçilen ismin Ermenistan’ın bağımsızlığını ilan ettiği tarihten bu yana şekillenen iç siyasi istikrar(sızlık), donmuş dış politik süreç ve ekonominin ulaştığı tıkanma noktasından Ermenistan’ı çıkarıp çıkaramayacağının da göstergesi olacak. Ermenistan’ın seçimleri uluslararası denetime sonuna kadar açma ve demokratik katılımcı seçimler yürütüldüğünü tüm dünyaya gösterme isteği ise seçilen başkanın meşruiyetinin gölgelenmemesi adına farklı bir önem arz etmekte. Özellikle seçilecek yeni Başkan’ın ülkeyi çevreleyen çetrefilli konuların çözümü adına yeni bir mücadeleye girişmek zorunluluğunun artık iyice aşikâr bir hal almasıyla, seçimlerin yürütülüş şekli dahi Ermenistan iç ve dış siyasetinin farklılaşacağının bir sinyali olarak algılanabilir. Bu yazıda, yukarıdaki perspektifle, Ermenistan Başkanlık seçimlerinin Ermenistan’a ve Ermenistan’ın çoğu ile sorunların hâkim olduğu komşularıyla ilişkilerine ne gibi açılımlar getirebileceği değerlendirilmeye çalışılacaktır. Türkiye bu değerlendirmede istesin ya da istemesin zorunlu biçimde merkezi bir konuma sahiptir ve bu bağlamda TürkiyeErmenistan ilişkilerinin nasıl bir seyir izleyebileceği konusuna da değinilmesi hedeflenmektedir. T Türkiye’yi hedef alan politikalarıyla kendisini de olabildiğince yıpratan Ermenistan, 19 Şubat’ta Başkanını seçecek. Doğu komşusundaki seçim Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor. Erivan’ın Ankara’yı karşısına almasının sonucu sokaklarda ‘yoğun bir bıkkınlık’ olarak kendini gösteriyor. Karabağ kökenli siyasetçilerin Ermenistan’daki etkinliği hızla arttı. Bu etkinlik kazanma mücadelesi zaman zaman kanlı meclis baskını gibi gruplar arası çatışmalara kadar ulaştı. Sarkisyan’ın Erivan kökenli eski başbakan Margaryan’ın ölümü sonrası bu göreve gelmesi Karabağ ekibinin tüm üst düzey görevleri ele geçirmesinin son noktası oldu. Bu grup bir yandan Karabağ meselesinin Karabağ’ın kendi işi olduğu, Ermenistan’ı bağlamadığı iddialarıyla politika yürütürken diğer yandan Karabağ’ı tarihi Ermenistan’ın ve Ermeni kimliğinin temel ayrılmaz parçasına çevirme politikasını eş zamanlı olarak yürüttü. Bu bağlamada Ermenistan bir anlamda Karabağ meselesiyle kendisini kilitlediği söylenebilir. 19 Şubat’ta yapılacak Başkanlık seçimleri bu iktidarın devam edip etmemesi bağlamında önemli bir aşama olarak görülmekte. Başkanlık seçimlerinin ülkenin iktidar yapılanmasında değişikliğe yol açıp açmayacağı sorusunun cevabı ise Ermenistan’ın önümüzdeki dönemde izleyeceği yol haritası bağlamında büyük önem arz etmekte. Anayasa’da yapılan değişiklikle Ermenistan’da Başkan ağırlıklı sistemden hükümetin ve dolayısıyla başbakanın etkinliğinin daha belirgin olacağı parlamenter sisteme geçilmesi seçimlerin sonucunu daha da önemli kılmakta. Bunun doğrudan sonuçlarının, muhtemel bir Başkan değişikliğinde, Parlamentohükümetbaşkan ilişkilerine yansımalarıyla ülkenin genel çizgisini etkileyeceği iddia edilebilir. Geghamyan, Vazgen Manukyan, Tigran Karapetyan, Armen Melikyan ve Aram Harutyunyan ise çok da şans verilmeyen isimler. Her ne kadar seçimlerde Sarkisyan favori olarak görülse ve gösterilse de genel beklenti, önceki dönemin seçimlerinden farklı olarak, seçimlerin ikinci tura kalması yönünde. 21 Ocak’ta başlayan propaganda dönemi bu nedenle büyük önem arz etmekte ve adayların titizlikle ve soğuğa rağmen yoğun biçimde kampanyalarını yürüttükleri görülmekte. Seçimlerin ikinci tura kalması durumunda tüm muhalefetin Sarkisyan karşısında birleşeceğinin sinyallerini vermesi durumu daha da hassas bir düzeye taşımakta. Böylesi bir ihtimal iktidarı korkutan, ciddi ve yoğun bir kampanya yürütmesine neden olan temel faktör. Bu durum şimdiki Başkan Robert Koçaryan’ın Başbakan olmasının da önünü kapatacak gelişme olarak görülmekte. Ermenistan siyasi çevrelerinde tartışılan Rusya’yı andıran biçimde formüle edilen Sarkisyan’ın başkanlığı ve Koçaryan’ın başbakanlığı, dolayısıyla hâlihazırdaki iktidarın devamı fikri bir anda darmadağın olabilir. Böylesi bir sonuç Ermenistan dış politikasında çok keskin olmasa da temel bir takım dönüşümlere neden olacaktır. Diğer yandan Sarkisyan seçilse bile eski tarz politikalarla iktidarını sürdüremeyecektir. Sarkisyanlı ya da Sarkisyansız bu türde yeni bir güç dengesi Ermenistan’ın önündeki yeni temel çizgi olarak durmaktadır. Batı dünyasının ilgi ve desteğine sahip olduğu varsayılan ilk başkan TerPetrosyan başkanlık döneminde halkın karşı karşıya kaldığı ekonomik sıkıntılar ile hala canlı olan dönemin bıkkınlık ve korku havasının yaratıcısı imaj ve suçlamalarıyla mücadele etmek zorunda. Bu eleştiriler TerPetrosyan için diğer rakiplerle mücadele etmekten daha öncelikle bir gündem oluşturuyor. Bu çerçevede Pertrosyan ekibinin soğuk havaya rağmen, kampanyanın ilk gününden itibaren başta başkent Erivan olmak üzere sokakları dolduracak gösteri ve toplantılar düzenleyerek yoğun bir faaliyet yürüttükleri görülmekte. Petrosyan’ı sınırlandıran diğer bir söylem ise Türkiye’nin desteğine sahip olduğu iddiası. Muhalefetin Türk medyasını da izleyerek işlediği bu tema ilginç bir çekişme olarak karşımıza çıkmakta. Petrosyan ise tüm bu "suçlamaları" reddederek şimdiki iktidarın yolsuzluklarını işlemeye çalışıyor. Kendi döneminin hataları için af dilemeyi de ihmal etmiyor. Petrosyan ekibinden isimlerin politikalarını liberal çerçevede görmeleri vatandaşlığın din ya da ırktan önce geldiğini söylemeleri ise Ermenistan gibi yapısını ve politikalarını bu iki temel yapı üzerine inşa eden bir devlettoplum için ilgi çekici olsa gerek. Sarkisyan ve iktidar partisi ise dünyanın geri kalanında gözlemlenebileceği üzere, parti binasında iktidar olmanın da avantajlarını kullanarak kampanya yürüttükleri görülüyor. Parti binasında seçmenlerden şikâyet ve isteklerini belirttikleri dilekçeleri toplayarak hızla cevaplama politikası yürütülmekte. İktidar partisinin hemen hükümet binasının arka sokağında yer KARABAĞ EKİBİ Bilindiği üzere 12 Mayıs 2007’de yapılan parlamento seçimleri sonrasında şu andaki Başkan Robert Koçaryan’a yakın, kimilerince klan ya da çete gibi değerlendirmelerle anılan Karabağ ekibine mensup Serj Sarkisyan yönetiminde muhafazakâr Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi Ermenistan’da iktidara gelmişti. Bu durum Ermenistan siyasetine hâkim olan Karabağ ekibinin başarısı olarak değerlendirilmişti. TerPetrosyan’ın iktidarına son verilmesi sonrası Ermenistan’da ağırlığını artıran Karabağ doğumlu ya da Ekonomideki çarpıklık, yan yana duran otomobillerden de gözlenebiliyor... 9 ADAYLI MÜCADELE Seçimlerde başkanlık için 9 aday yarışıyor. Şu anki Başkan Robert Koçaryan’ın üçüncü bir dönem için seçilme şansı olmadığı için iktidar partisince onun yerine aday gösterilen Başbakan Serj Sarkisyan, şu andaki Parlamento Başkan Yardımcısı ve Daşnak Partisinin adayı Vahan Hovanisyan ve bağımsız Ermenistan tarihinin en tartışmalı isimlerinden eski başkan Levon TerPetrosyan öne çıkan isimler. Diğer adaylar, parlamento başkanı Artur Bagdasaryan, Arteşes