Catalog

Cumhunyet KITAP Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. OKUMA ÇOCUK-GENÇLİK On yazar bir kitap: "KLİK" ;-ı Mavisel YENER M i \ aggie ve Jason'ın ünlü bir fotoğraf- çı olan dedeleri çok uzun ve heyecanlı bir yaşam sürmüştür. öldü- ğünde Maggie'ye bir kutu deniz kabuğu, Ja- son'a ise fotoğraf ma- kinesi ile fotoğraflarını bırakır. Bu armağanlar iki genci düşündükle- rinden çok daha uzaklara götürür, şaşırtıcı sırlar açığa çıkar ve yaşamları değişir. ölmüş bir dededen gelen iletiler pek çok soruyu barındırır içinde. Dede George (Gee) Keane, foto muha- biri, serüvenci, gizemli bi- ridir. Gee'nin şaşırtıcı portresini ve ailesini farklı kalemlerden okuruz Klik'de. Neredeyse elli yıl boyunca fotoğraf çekerek bütün dünyayı dolaşmış- tır dede. Maggie'ye bı- raktığı bir kutu deniz kabuğu, her zaman yaptıkları "öykü de- ğiştokuşu" oyunu- nun devamıdır aslında. Maggie, dedesinin ölü- münden sonra, deniz kabukları ile buluştuğun- da kutunun içinde "hepsini geri at!" yazmaktadır. Kutu- daki bilmeceyi fark eden Maggie bunun çözümünün hiç de kolay olmadığını anlar. De- desinin ona bıraktığı kabuklar yepyeni bir serüveni çağırır. Jason'un roman bo- yunca peşine düştüğü fotoğraf kareleri de- desinin gizemli yanları- nı anlaması için iyi bi- rer araç olur. Fotoğ- rafların tanıklıklarını yorumlarken okur da, yavaşça mekân ve zaman değiştirir. Dondurulan "an"lara yüzeysel bakmak yerine görüntülerin ardındakileri yakalama oyununa başlarız. Fotoğraflardaki görüntüler ve gerçek arasındaki ürkütücü paralellik ilişkisi romana damgasını vurur. Jason, dedesinin geçmişini "saklayan" bu fotoğraflarla çıktığı yolculuklar- da farklı yaşantılara tanıklık eder. Dedenin torunları için bıraktığı fotoğraf ve deniz kabukları insanla yaşam arasında şaşır- tıcı ilişkiler kuran mektuplar gibidir. Klik, torun- ların, onların çocuklarının ve ailenin yeni birey- lerinin değişim ve gelişimini anlatırken sosyo- kültürel gelişim ve değişimi de anlatarak top- lumsal bir eleştiri koyar önümüze. Klik adlı kitabı on yazar kaleme almış. Nasıl bir çalışma yöntemi izledikleri kitapta anlatıl- mamış. Merak edip araştırdığımda kitabın gö- rünmez kahramanıyla da karşılaştım! Kitap, on yazarın sabtrlı çalışmasının ürünü. Hepsi de düş gücü zengin, kalemi kıvrak, çocuk-genç okuru iyi tanıyan, İyi edebiyatçının sahip olma- sı gereken özelliklere, içtenliğe sahip yazarlar. Kurgunun merakı sürekli ayakta tutması kita- bın hızla okunmasını sağlıyor. Belki de bu "hız" sırasında önemli ayrıntıları atlayabiliriz bile... Olsun, bu da yeniden okumayı çağıra- caktır, ne güzel! Kitaba imzasını atan on yazar da bol ödüllü, kitaplarıyla kendilerini kanıtlamış yazarlar. Ki- tabın görünmez kahramanından da söz etmek gerek: editör Arthur Levine. Scholastic-Arthur A. Levine Kitap 1997'de yayıncılığa başladı- ğından bu yana Levine editöryal başarısını ka- nıtlamış bir yönlendirici. Klik adlı yapıtta bir düzenleyici olarak görev yapmış, gençlik yazı- nı için kalıcı bir katkı sağlamış. Gençler onu "Harry Potter'ın Amerikalı editörü" olarak tanı- yor. Klik adlı kitabın oluşmasında ilk fikri ro- man yazarı, Booker ödüllü Roddy Doyle orta- ya atmış. Daha sonra editör Levine ve yayın- evindeki arkadaşları bu kavramı biçimlendir- mişler. Projeye katılması düşünülen, dünyanın farklı yerlerinden yazarlara yazılı olarak çağrı- da bulunmuşlar. Yazarların hepsi de bu çağrı- ya heyecanla yanıt vermiş. Editör, her bölümü farklı yazarın yazmasını istemiş, ilk bölüm Lin- da Sue Park'e verilmiş. Onun ne yazacağı hakkında kimsenin fikri yokmuş. Yazarlar ken- di bölümlerine sıra geldiğinde, özgür zaman diliminde ve özgür sayfa sayısında çalışmışlar, editör bu konuda bir sınır getirmemiş. Roddy Doyle, Eoin Colfer, David Almond, Nick Hornby, Margo Lanagan, Deborah Ellis, Gre- gory Maguire, Ruth Ozeki, Linda Sue Park ve Tim VVynne-Jones, yazacakları kitabın gelirinin Uluslararası Af örgütü'ne bağışlanacağını da- ha baştan söylemişler; neden bilmem, Türkçe baskısında böyle bir nota rastlamadım. Linda Sue Park, kitabın kurgusunda öncül oluşturma görevini üstlenmiş; bunun zorluğunu ve ona başlangıçta korkutucu geldiği- ni kabul ediyor. Fakat editörün ona verdiği yararlı ipuçlarının çok işe yaradığı- nı söylüyor. örneğin, ondan sonraki yazarlara zaman ve mekân olarak genişletilebilecek bir karakter bırakmasını önermiş. O da aralarında özel bir bağ olan dede ve torunlarla işe başla- mış. Fotoğraf makinesi ve deniz kabukları gibi nesneleri kullanma fikri de kurgunun geliştiri- lebilir olması açısından yararlı olmuş. Hangi yazarın hangi bölümü yazdığı kitapta belirtilmemiş ancâk dikkatli okur bunu ayırt et- mekte zorlanmayacak. örneğin, fantastik ya- zında çok başarılı olan Lanagan'ın yazdığı bö- lümde karşımıza çıkan "sihirli araç" kitaba al- ternatif bir bakış getirmeyi başarmış. On yazar birlikte başka ve yeni bir ses yaratmışlar an- cak her yazarın ayırt edici "ses"ini de duymak çok hoş. Bu yazarlardan bazılarını Türk çocuk okurlar iyi tanıyor. Örneğin, David Almond bunlardan biri. Dünya çocuk yazınında yenilik- çi yaklaşımıyla öne çıkan ve satışları bir milyo- nu geçmiş olan David Almond'un, Dünya Bü- yülü Bir Yer ve Garajdaki Giz adlı yapıtları Türkçeye Günışığı Yayınları tarafından kazan- dırılmıştı. Klik'in, Türk okurların tanıdığı bir başka yazarı da, Kanada doğumlu Deborah Ellis. Ellis etkin bir anti-savaş eylemci ve femi- nist bir yazar. Bunu yansıtan birçok çocuk- gençlik kitabı var. Parvana-Kâbil Sokaklarında Bir Kız, Çitlembik Yayınları tarafından Türkçe- ye çevrildi (Bu bir üçleme, diğer iki kitabın Türkçeleştirildiğini sanmıyorum). Parvana, Af- ganistan'da yaşayan on bir yaşında bir kız. Bir ablası, iki de küçük kardeşi var. Taliban, Afga- nistan'daki yönetimi ele geçirince, Parvana okulu bırakmak ve bacağını kaybeden babası- nın çalışmasına yardım etmek zorunda kalıyor. Klik'te, Ellis'in yazdığı sekizinci bölümde ço- cukların dedesi Gee'yi Amerikan askeri olarak görüyoruz. Hiroşima ve Nagazaki'de sakatlan- mış insanların fotoğraflarını çekiyor. Deborah Ellis'in, bu utanç fotoğraflarından yola çıkarak romana verdiği yön çok etkileyici. Kitabın ya- zarlarından Nick Homby'nin "Çat!" isimli gençlik romanı ve diğer yapıtla- rı Sel Yayıncılık tarafından Türk- çeye kazandırıl- mıştı. On başarılı çocuk-gençlik yazarının sürp- rizlerle dolu ola- ğanüstü bu ro- manın her bölü- mü bağımsız öykü gibi de de- ğerlendirilebilir. Klik'in on dört yaş üstü okurla- ra söyleyecekle- ri var. • *Klik/ Roddy Doyle, Eoin Colfer, David Al- mond, Nick Hornby, Margo Lanagan, Debo- rah Ellis, Gregory Maguire, Ruth Ozeki, Linda Sue Park, Tım Wynne-Jones/ Türkçeleştiren: Zeynep Seyhan, îş Bankası Kültür Yayınları, 244 s., 2009,14+ www. maviselyener.com SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1018