Katalog

14 Yrd. Doç. Dr. Sait YILMAZ Beykent Üniversitesi saityilmaz@beykent edu.tr 08 yılı uluslararası ilişkiler alanında çok önemli gelişmelerin evrilmekte olduğu bir dönemi işaretlemektedir. Bu gelişmeler televizyonlara yansıyan güler yüzlü el sıkışmaları ile değil jeopolitik kırılma noktalarında istihbarat dünyasının içindeki savaşlar ile şekillenmektedir. Üç önemli küresel gelişme 2008’in önemini özetlemektedir; 1 ABD’nin El Kaide ile savaşının yeni bir safhaya girmesi ve ABD seçimleri. 2 Rusya’nın yeniden doğuşu ve ABD’nin bölgesel etkisini dengelemeye başlaması. 3 Yüksek petrol fiyatları ve başta Çin olmak üzere Asya’nın artan ihracat kapasitesinin uluslararası finansal düzeni yeniden şekillendirmeye başlaması. İstihbarat savaşları ile kastettiğimiz açık savaş usülleri dışında yoğun olarak istihbarat örgütleri ve örtülü operasyon tekniklerinin kullanıldığı, dış politikada zorlayıcı yöntem olarak gerilla savaşına ve terör örgütlerine destek, finansal tuzaklar, şantaj, rüşvet, propaganda, psikolojik savaş veya hastalık yayma vb. yıkıcı faaliyetler gibi yöntemler ile sonuç almak üzere yürütülen kaynağı genellikle muğlak savaşlardır. Bu makalede istihbarat savaşları ile alakalı olarak 2008 yılının önemli jeopolitik gelişmelerini inceleyeceğiz. Ancak önce istihbarat dünyasında yaşanan gelişmeler ile ilgili kısa bir özet yapalım. Küresel hedefler doğrultusunda… C S TRATEJİ çalışanı olan BAH, 2006 içinde ABD hükümeti ile 3.7 miyar dolarlık iş yaptı ve CIA’nın iş yaptığı ana sözleşmeci şirketlerin en önünde gelmektedir. ABD Savunma Bakanlığı ile de çalışan BAH, terörle savaştan, kiriptoloji ve yeni teknoloji üretimine kadar pek çok alanda sözleşmeler yapmaktadır. Yaptığı son işlerden birisi ABD Ulusal İstihbarat Direktörü (DNI) için "Proteus USA" adı verilen yeni bir araştırma merkezi (think tank) kurmak oldu. ABD Dışişleri Bakanlığı önceliğini uluslararası ortamı daha iyi analiz etmek için yapılacak olan anket çalışmalarına vermektedir. Bu amaçla her yıl seçilen ülkelerde yaklaşık 250 kamuoyu yoklaması yapılarak ülke ile ilgili bilgilere derinlemesine nüfuz edilmekte ve pek azı basına açıklanmaktadır. Harvard Üniversitesi ve Rand Corporation’ın yardımı ile kurulan ve CIA’nın kolu olan Global Futures Partnership ise ülke analizi için 30 ülkeden uzmanların yer aldığı bir ağ kullanmaktadır. 20 İstihbarat savaşları Küresel güçlerin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla istihbarat kuruluşlarını sonuna kadar kullandıkları, son dönem kamuoyuna yansıyan gelişmelerle bir kez daha su ABD’NİN NEFES ALMA ŞANSI İstihbarat dünyası için en çarpıcı gelişme hiç yüzüne çıktı. ABD, Çin, Rusya, kuşkusuz ABD içinde neoconlara karşı eden tasfiye operasyonu. 2003 yılı Japonya ve Fransa’daki gelişmeler devam öncesinde Amerikan kamuoyunun ve Irak harekatına ikna edilmesi için 2008’deki beklentileri ortaya koyuyor. Kongre’nin Amerikanİsrail Kamu İşleri Komitesi oluşturmaktalar. 1984 yılında kurulan "İş İstihbaratı" (Safran grup) ise ülkenin en önemli kuruluşlarının bir araya geldiği paneller düzenlemektedir. Fransız Dış İstihbarat Teşkilatı DGSE’nin iki uzmanı Kuzey Afrika’da iş istihbaratı ve lobicilik yapan Amarante International şirketine yerleştirildiler. Halen Ortadoğu’da son derece aktif olan İngiliz lobicilik şirketi Bell Pottinger iş yapacak yeni hükümetler aramaktadır. Amerikalı ajanlar ise lobi firmaları içinde hukuk müşaviri ve halkla ilişkiler uzmanı sıfatında Irak hükümetinin her köşesinde cirit atmaktalar. Barbour Griffith & Rogers (BGR), Irak hükümeti için sözde Irak’ın haklarını korumak ve Allawi’nin partisini desteklemek üzere Irak’ta faaliyetlerine devam etmektedir. Kürtler, ağırlıklı olarak K Street, KBR gibi lobi şirketleri ile işbirliği yapmaktalar. J. C. Watts Companies ise Irak’ta Afrika hükümetlerinin çıkarlarını savunmaktadır. Amerikan istihbarat toplama kaynakları da para kazanmak için lobicilik firmalarına başvurmaktalar. 2008 Şubat’ında Infoterra tarafından işletilen TErraSARX uydusu tarafından sağlanan 1 metre çözünürlükteki görüntüler satışa sunulurken lobicilik gene öne çıktı. ABD Askeri İstihbarat Teşkilatı (DIA) da özel istihbarat şirketleri ile işbirliğine yoğun olarak devam ediyor. 2005 yılında yapılan bir çalışma bu şirketlerin yüzde 24’ünün çeşitli dış espiyonaj faaliyetlerine maruz kaldığını ortaya çıkardı.(1) ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) başta gelen görüntü sağlayıcılarından olan DigitalGlobe, New York borsasındaki hisselerini 250 milyon dolara çıkarmayı hedeflemektedir. Afganistan ve Irak’ta insansız hava araçlarına gittikçe daha bağımlı hale gelen Pentagon bu tür araçları kullanacak operatör sıkıntısı yaşamaktadır. ABD, Siber Komutanlığı kurmak için kolları sıvamış durumdadır. Amerikan istihbaratının karmaşık yapısının önemli bir örneğini de "Buzz Allen Hamilton (BAH)" isimli şirket oluşturmaktadır. BAH, Amerikan hükümeti istihbarat teşkillerinin en önemli teknoloji ve Rus istihbaratının devlet eleman tedarikçisi başkanlığı da yapan şirketlerden temsilcisi: Putin... biridir. 18.000 İSTİHBARAT DÜNYASINDAKİ GELİŞMELER İstihbarat servisleri ve özelde istihbarat şirketleri kendilerine iş dünyasında finans ve yatırım danışmanlığı işlerinden sonra yeni pazarlar bulmak ve görünümlerini kamufle etmek için lobicilik, güvenlik ve kriz yönetimi alanlarına da el attılar. Siemens firması telekomünikasyon bölümünün Alman dış istihbarat teşkilatı BND ile yakın ilişkileri Der Spiegel’e konu oldu. Fransa’da havacılık sektöründeki 40 kadar Fransız şirket ve kuruluşuna dağılmış 80 istihbaratçı bir kulüp kurarak üç ayda bir yaptıkları toplantılara akademik dünyadan kişileri de çağırarak konferanslar düzenlemekte, güncel konular ile ilgili 56 kişilik çalışma grupları (AIPAC) kilit bir rol üstlenmişti. Arkasında İran, İsrail ve İtalyan istihbaratının yer aldığı sahte istihbarat bilgileri ile çoğu Pentagon’da ve Dick Cheney’in ofisinde yer alan yeni muhafazakar kadro Irak Savaşı’nı başlatma konusunda istediklerini elde etmişti. Ancak, harekatın başlamasından hemen sonra söz konusu bilgilerin sahte olduğunun ortaya çıkması ile CIA ve Dışişleri Bakanlığı’nın yeni muhafazakarlara, AIPAC ve İsrail istihbaratına karşı başlattığı tasfiye operasyonu halen devam etmektedir.(2) Eski CIA Başkanı George Tenet ile başlayan süreçte öncelikle Richard Perle ve İ. Lewis Libby gibi hızlı ve Yahudi yeni muhafazakarlar pozisyonlarını kaybetti. Yahudi muhafazakar avı Tenet’i izleyen Porter Goos döneminde de devam etti ve bugünkü CIA Başkanı Michael Hayden ile de özellikle İsrail casusluk faaliyetlerinin izi sürülerek devam etmektedir. Yeni muhafazakârların seçimlerdeki umudu ise şüphesiz Cumhuriyetçi başkan adayı John McCain’dir. Bush yönetiminin 7 yıllık istihbarat fiyaskosu ABD istihbaratındaki reform arayışlarını devam ettirmektedir. ABD istihbarat reform tartışmalarının temelinde Kongre’nin özel (sözleşmeci) şirketlere aşırı para dağıtması, istihbarat teşkilleri arasında işbirliği ve paylaşım olmaması, özel operasyonlara artan ihtiyaç, başta insansız hava araçları olmak üzere teknolojinin artan masrafları gibi konular gelmektedir. Reform arayışları en çok istihbarat bütçesinin yüzde 80’ini kontrol eden Savunma Bakanlığı’nın gündemindedir.(3) 2006 yılında, Rumsfeld’den görevi devralan yeni Savunma Bakanı Robert Gates, CIA’dan tamamen bağımsız bir istihbarat yapılanmasını hedeflemektedir. Nitekim İran’ın nükleer niyetleri konusundaki son analiz farklılıkları CIA ile bağımsız hareket etmelerinin en son örneği kabul edilmektedir. Rumsfeld döneminde Savunma Bakanlığı ABD istihbarat teşkilleri içinde lider konuma geçmişti. ABD özel kuvvetlerini CIA’ya ve ABD elçiliklerine sormadan Filipinler’den Ekvator’a kadar pek çok ülkede örtülü operasyonlar için görevlendirmişti. Rumsfeld, 2002 yılında istihbarat işlerinden sorumlu bir bakan yardımcısı kadrosu oluşturarak üç önemli istihbarat toplam teşkili NGA, NSA ve NRO’yu kontrol etmekteydi. Ancak ABD istihbaratını askerlerden kurtarmak için CIA, Kongre’yi etkileme gayretinde başarılı oldu ve bu üç istihbarat toplama örgütü (ABD istihbaratının yüzde 75’ini sağladıkları değerlendirilmekte) doğrudan 2005 yılında kurulan