Katalog

Prof. Dr. Igor TOMBERG Rusya Bilimler Akademisi usya, batısındaki güvenilmez komşuları Beyaz Rusya ve Ukrayna tarafından kıskaca alınmasının önüne geçecek bir yol buldu. Devlet .kontrollü gaz tekeli Gazprom ve İtalyan enerji devi Eni, Rusya’dan Avrupa Birliği’ne doğrudan yıllık 30 milyar metreküp gaz iletecek olan Güney Akım boru hattını inşa etme konusunda anlaştı. Eni, boru hattına Kazakistan’da ürettiği gazı verecek ve Gazprom Orta Asyalı üreticilerden satın aldığı rezervlerle katkıda bulunacak. Bu yeni projeyi ilan ederek Moskova, bazı başka bölgesel oyuncuları hayal kırıklığına uğratan bir gerçek olarak, Karadeniz işbirliği projelerinde hala üstünlüğü elinde tuttuğunu gösterdi. Türkiye, alternatif arayışları nedeniyle devre dışı kalabilir… C S TRATEJİ 17 yetkilisinin, Rusya’nın bu yıl önerdiği petrol ve gaz projelerinin Türkiye’nin de içinde bulunduğu projeleri etkileyeceğini söylediğini aktarıyor. Yeni gaz boru hattı projesi sadece Türkiye’nin çıkarlarını etkilemeyecek. Azerbaycan, Ankara ve Bakü arasındaki uzun süreli bir anlaşmazlıktan sonra, 10 Ağustostan itibaren Türkiye üzerinden Yunanistan’a gaz sağlayacağını duyurdu. Türkiye bu yıl Yunanistan’a 1.000 metre küpü 149 dolardan 800 milyon metreküp gaz vermeyi planlıyor. Ne var ki, Türkiye çok güvenilir bir geçiş ortağı değil. Bütün gaz tedarikçileri Avrupa'ya serbest ihracat hakkı istiyor, fakat Ankara bunların gazlarını geri satıyor ve bu düzeni reddetmeleri halinde geçiş miktarını kesme tehdidinde bulunuyor. Gaz ihracatçılarına baskı yapmak için, Türkiye Rusya’dan 21 milyar metreküp, Mısır’dan 210 milyar metreküp, İran’dan 810 milyar metreküp ve Azerbaycan’dan 0.8 milyar metreküp gaz satın almayı planlıyor. Azerbaycan’ın gaz tedarikçileri, Türkiye’nin beş yıl önceki bir sözleşme ile yapılandırılan satın alma fiyatlarını 1.000 metreküp başına 120 dolardan 200240 dolara çıkartmaya ve Azerbaycan’ın Yunanistan ve İtalya’ya serbest gaz ihracatı hakkını garanti etmeye zorluyor. R Rus gazı yeni yol buldu BELARUS VE UKRAYNA DEVRE DIŞI Yeni rota, gaz üreticilerinin iletim hatlarının geçtiği ülkelere bağımlılıklarını azaltacak. Bu yüzden Rus gazının büyük kısmını Avrupa’ya taşıyan Ukrayna ve Beyaz Rusya bu açıklamadan dolayı şaşkına dönmüş durumdalar. Yeni boru hattı bu ülkelerin geçiş gelirlerinde bir azalmaya yol açacak ve fiyat görüşmelerinde Rusya’ya ek bir pazarlık avantajı sağlayacak. Ayrıca, fiyat görüşmeleri çıkmaza girdiğinde komşularının geçtiğimiz iki yıl içinde yaptıkları gibi gaz çekmeye başlamaları halinde kendisine daha fazla seçenek sağlayacak. Dahası, Gazprom’un eski Sovyetler Birliği ülkelerine gaz tedarikindeki kademeli azalmaya bağlı olarak bu iki ülke üzerinden pompalanan gaz miktarında zaten bir azalma olacak. Rusya’nın bu ülkelere verdiği gaz miktarı 2000 İtalyan Eni firmasıyla anlaşan Gazprom Hazar üzerinden geçecek Güney Hattı ile Belarus ve Ukrayna’ya muhtaç olmadan gazı Avrupa’ya ulaştırmayı planlıyor. Bu yaklaşım Yunanistan’ı gaz terminali olarak öne çıkarabilir, Türkiye’yi devre dışı bırakabilir ve Rusya’nın da Karadeniz’deki mücadelede elini güçlendirebilir. MÜCADELE DENKLEMİ Rusya’daki doğalgaz tesisleri... Putin yılında 65 milyar metreküpten 2006 yılında 45 milyar metreküpün altına düştü. Gazprom’un Haziran sonlarına doğru yönetim kurulunca onaylanan yeni yatırım programına göre, bu tedarikler 2015 yılına kadar 10 milyar metreküpe kadar inmiş olacak. Güney Akım boru hattı, Rusya’dan Karadeniz üzerinden doğrudan Bulgaristan’a uzanacak. Rusya bir tek taşıma merkezine bağımlı kalmamak için gaz tedarik rotalarını çeşitlendiriyor. Belki de, Rusya’dan Karadeniz üzerinden Türkiye’ye uzanan mevcut Mavi Akım rotası boyunca yeni boru hattı inşası, deniz dibinden yeni bir rota oluşturulmasından daha ucuz olabilir. Fakat bu, iki akımın toplam kapasitesini yaklaşık 48 milyar metreküpe çıkartarak Türklere Rus kaynakları üzerinde büyük bir etkileme gücü sağlayacaktır. Rusya ve AB ülkeleri bunun olmasını istemiyorlar. Türkiye Bulgaristan, Romanya ve Macaristan üzerinden Rusya’yı devre dışı bırakarak Türkiye’den Avusturya’ya giden Hazar geçişli Nabucco gaz boru hattını destekliyor. Fakat Güney Akım bu boru hattını verimsizleştirecek ve Kazakistan gazının bir kısmının yönünü değiştirecek. Reuters, bir Türk enerji Başka bir ifadeyle, Bakü kendi gazının bir engelle karşılaşmadan Yunanistan’a ulaşacağından emin olamıyor. Ayrıca, tarafların üzerinde anlaştıkları fiyat –1.000 metreküp başına 149 dolar indirim oranıyla eşit değerde ve bu nedenle Azerbaycan’ın Gazprom’u Yunan pazarından çıkartmasına yardımcı olması mümkün değil. Diğer taraftan, eğer Güney Akım faaliyete geçerse, Bakü bunun sahipleriyle işbirliğine giderek fiyat mücadelesine girmekten daha fazla kazanım elde edecek. Gazprom’un Güney Akım’da, rakip boru hattı Nabucco hizmete girmeden önce işe girişmesi gerekiyor. Bu yarışta pek çok şey geçiş ve ithalatçı ülkelere bağlı, işte bu nedenle yeni projenin açılışı etkileyici bir politik turneyle başlatıldı. Anlaşma, Devlet Başkanı Vladimir Putin Zagreb’deki enerji zirvesine gitmeden bir gün önce imzalandı. Balkanlar üzerinden geçecek olan Güney Akım her bir geçiş ülkesinin ek gelirlerinde yıllık ortalama 300 milyar dolar vaat ediyor. Balkanlarda kaybedecek daha büyük çıkarlar var. Bulgaristan’da bulunan Burgaz’dan Dedeağaç’a uzanan petrol boru hattının yapımında yer alan Yunanistan, Güney Akım projesine katılmaya hazır olduğunu duyurdu. Bunun, ekonomik kar getirmek dışında, Yunanistan'ı Türkiye ile eşit değerde bir uluslararası enerji merkezi yapacak olması gibi bir anlamı var. Yeni gaz boru hattı ayrıca Moskova’nın Karadeniz bölgesi ve Balkanlardaki dayanaklarını güçlendirme niyetlerinin de bir kanıtı. Aslında, Putin yakın zamanda İstanbul'da yapılan bir toplantıda gazetecilere açıkça Güney Akım'ın, müşterilerine doğrudan erişimini sağlayarak Rusya'nın ulusal çıkarlarını desteklemek üzere planlandığını söyledi. Yeni proje, Rusya ile AB’nin Karadeniz’de sonu gelmeyen nüfuz sağlama savaşlarındaki son aşamadır. Yeni boru hattı projesini duyurarak Rusya, temel olarak enerji kaynakları sayesinde, bölgeyi kendi denetimi altında tuttuğunu göstermiştir.