Katalog

Bakanlığı 13 Şubat günü Putin'in ABD'yi eleştiren sözlerini değerlendirerek, "fırsat ve sorunların bir arada bulunduğu uluslararası ortamda, tüm ülkelerin aralarındaki işbirliğini güçlendirerek, kalıcı barış ve ortak refaha dayalı uyumlu bir dünyanın oluşturulması için çaba harcaması gerektiği" yönünde bir açıklamada bulundu. Çin hükümeti, doğrudan Putin’in adını vermese de bu tür çıkışların dünya barışını tehdit ettiğinin altını çizerek, Rusya’nın tavırlarının anlamsız olduğunu vurguladı. Geleneksel olarak, Çin dış politikası tek kutuplu dünya düzenine karşı olduğunu hemen her fırsatta belirtmesine rağmen, Rusya’nın bu çıkışında Putin’i yalnız bırakmasının ardında başka nedenlerin olabileceğini düşündürüyor. Çinli uzmanlara göre, son zamanlarda Putin, tam bir çelişki içerisindedir. Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) 2005 yılında Astana zirvesinde Çin’in önderliğinde ABD’ye Orta Cintao Asya’daki askeri üslerini kapatması yönünde verdiği tarihi ültimatomuna ŞİÖ üyesi Rusya destek vermemişti. Üstüne üstlük, Putin, ABD’nin 4 Temmuz Bağımsızlık günü nedeniyle yayınladığı kutlama mesajında Rusya ve ABD’nin arasındaki kadim dostluktan bahsederek, bunun devam etmesi için ellerinden geleni yapacaklarını söylemişti. Kuşkusuz, Çinli uzmanları haklı çıkaracak bir gelişmede 16 Kasım 2006’da Bush’un Singapur, Vietnam ve Endonezya'yı kapsayan 8 günlük Asya ziyareti öncesinde yaşandı. Bush, yakıt ikmali için durduğu Moskova havaalanında, Putin ile yaklaşık bir saat süren bir görüşme yaptı. Beyaz Saray yetkilileri, yakıt ikmali sırasında bir saat kadar süren görüşmenin, iki dostun bir araya gelmesinden öte bir şey olmadığını söylerken, Kremlin sözcüsü Aleksey Gromov, iki liderin İran'ın nükleer programı, Ortadoğu'daki durum ve nükleer yayılmanın önlenmesi konularını görüştüklerini belirtti. Kapalı kapılar ardında konuşulan en önemli konu hiç kuşkusuz Çin tehdidi ve İran’ın durumuydu. Rusya’nın ABD ile işbirliği sözü karşılığında ABD de Dünya Ticaret Örgütü’ne Rusya’nın üyeliği konusunda desteğini iletti. Bu gelişme, Çin’de oldukça büyük tepkiye neden oldu. ŞİÖ mekanizmasının bizzat Rusya tarafından baltalandığı bile söylenmişti. Çinli yetkililer, Rusya’nın bu hareketi karşısında gerekirse Çin’in yola tek başına devam edebileceğini açıkladılar. Aslında, bu süreç Çin’in Rusya’ya karşı olan ve tarihten gelen güvenememe sendromunu yeniden tetiklemişti. 2005 yılında, Rusya’nın ŞİÖ dışında Çin ile ortak askeri tatbikat gerçekleştirmesi, Pasifik bölgesinde Rusya’nın yeniden etkinliğini kuracağının sinyalini vermekteydi. Uzun tartışmalar sonucu bu bölge özenle seçilmişti. Çin açısından tatbikat önemli olmakla birlikte Rusya’nın oynamak istediği oyunu da açıkça görmüştü. Rusya, hem Çin’e gelişmiş silahlarının bir gösterisini sunmuş, hem de ABD ve Japonya’ya gözdağı vermişti. Uzun süreden beri, Putin’in Pasifik filosunu yeniden oluşturarak Pasifik bölgesinde Rus etki sahası C S TRATEJİ 19 ‘SARI IRK KOALİSYONU’ Çin, bu olup bitenlere çok daha önceleri hazırlanmıştı. Bu nedenle bir takım yeni stratejiler oluşturdu. Artan Rusya tehdidine karşı bölge ülkeleriyle daha yakın ilişkiler kurmaya başladı. Japonya ve Çin arasında başlatılan stratejik diyalog süreci de bu kapsamdadır. Çin, Japonya ile arasındaki sorunları hallederek gelecekte olası bir Rus tehdidine karşı Doğu Çin Denizi’ni güvence altına almak istiyor. ABD de Çin’in bu yeni sürecine destek veriyor. Çin’le derin ekonomik ilişkileri bulunan ABD, işbirliği yaparak, daha az maliyetle Asya Pasifik bölgesinin güvenliğini sağlamış olacaktır. Tüm bu hengâmede ABD, Japonya’nın bölgede yeni bir askerî güç olması için el altından destek veriyor. Bu bağlamda, Japonya 2007’nin başında daha önce mevcut olamayan Savunma Bakanlığını kurdu. Böylece anayasanın 9. maddesinin de değişebileceği olasılığı belirdi. Çin, son zamanlarda, Japonya ve Kore ile omuz omuza verilerek yeni bir güç merkezinin oluşturulabileceğini düşünüyor. Buna Sarı Irk Koalisyonu deniliyor. Bu konuda en büyük engel Kore’nin bölünmüş durumudur. Fakat Altılı Görüşmelerin başarılı bir şekilde sonuçlanması ve Kuzey Kore’nin bölgeyle ve dünyayla daha bütünleşik bir politika izleyeceğinin sinyalini vermesi Pekin yönetimini rahatlattı. Kuşkusuz Altılı Görüşmeler ABDÇin ekseninin bir zaferidir. Bu durum, 1971’de Sovyetler Birliği’ne karşı oluşturulan ABDÇin ortaklığını anımsatıyor. Altılı Görüşmelerin başarıyla sonuçlanması Rusya’yı pek memnun etmedi. Ne de olsa, Kore sorunu Rusların tarihe bir armağanıydı. Uzun süreden beri Altılı Görüşmelerde bir türlü uzlaşmayı kabul etmeyen ABD’nin birden Kuzey Kore’nin bütün isteklerini kabul etmesi, aslında Putin’in çıkışına karşı stratejik bir yanıttı. Gerçekten de Soğuk Savaş’ın en önemli tetikleyici sorunlarından birisi olan Kuzey Kore’nin pes etmesi Soğuk Savaş’ın gerçek anlamda son erdiğini gösterdi. Enerji bağımlılığı nedeniyle Rusya ile ilişkilerde dengeyi gözeten Çin, Putin sonrası için senaryo geliştiriyor. Putin’in son çıkışı, Çinliler tarafından iktidarını sürdürme arayışı olarak yorumlanıyor. Bush RUSÇİN HATTINDA SIKINTI Gerçekten de BushPutin görüşmesinin sonuçları BM Güvenlik Konseyi’nin 23 Aralık 2006 tarihinde İran’a yaptırım öngören 1737 sayılı kararının geçmesinde görüldü. Pekin yönetimi, olup bitenleri yakından izlemekteydi. Zoraki bir dostluğa sahip olduğu Rusya ile ilişkiler güvenden çok geçici çıkarlara dayanmaktaydı. 1997’de Rusya’nın NATO ile Karşılıklı İşbirliği ve Güvenlik anlaşmasını imzalaması o dönemde Çin’de büyük tepki çekmişti. Putin, 2001 yılında da NATO ile ilişkilerin geliştirilmesi yönünde çağrıda bulunmuştu Ancak esas tepki, 2002 yılında NATO ile Rusya’nın ortak hareket etme ve ilişkilerin daha da ileriye götürülmesi için kurulan NATORusya Konseyi idi. oluşturmak istediği biliniyordu; ancak bu plana karşı en büyük engel Japonya ve Çin olarak görülüyordu. Rusya, Çin’in en büyük silah kaynağı konumunda. Yıllarca, Çin’e üretim lisanslarıyla beraber önemli silahlar sattı. Son yıllarda, bu satışların Rusya’nın güvenliğini tehdit eder hale geldiği ifade edilerek, sofistike silahların satışı durduruldu. Dahası, Çin’in uçak gemisi projesi kapsamında Rusya’dan üretim lisansını aldığı uçak gemisinin bitmiş halinin Rusya tarafından Hindistan’a satılması da ayrı bir gelişme. Rusya, Çin’in bölgedeki etkinliğini Hindistan’la dengelemek istiyor. Çin, bütün bu gelişmeler ışığı altında 2005 yılından itibaren politikalarını yeniden gözden geçirerek ikili ilişkilere ağırlık veriyor. Bu yeni tutum, RusÇin ekseninde de yavaş yavaş bir ayrışmanın da sinyalini vermeye başladı. Bu ayrışma, en iyi İran’ın nükleer programıyla ilgili yaşanan süreçte görüldü. Rusya, her defasında bir adım geriye çekilerek Çin ve ABD’yi karşı karşıya getirdi. Hemen belirtmek gerekir ki, Çin, bütün tepkilere rağmen Rusya ile olan ilişkilerine özen gösteriyor. Çünkü enerji açısından Rusya’ya ihtiyacı bulunuyor. Rusya, Avrupa’yı enerji silahıyla boyun eğdirmeye çalışırken, aynı silahı Pasifik bölgesinde Çin ve Japonya’ya karşı kullanıyor. Sibirya’dan Japonya ve Çin’e enerji sevkıyatı için düşünülen petrol boru hattı, şu günlerde Çin ve Japonya’nın gündeminin öncelikli başlığı konumunda. PUTİN VE RUSYA’NIN GELECEĞİ Son zamanlarda, Çin Dışişleri Bakanlığı ve Çinli akademisyenler, Putin sonrası Rusya’nın geleceği hakkında bir takım çalışmalarda bulunuyorlar. Bu çalışmaların vardığı genel sonuç Putin sonrası Rusya’da istikrarsızlığın hakim olacağı ve bunun da bölgeyi etkileyeceği şeklinde. Rusya’nın Yeltsin dönemini yeniden yaşayabileceğini, bu durumun geçici bile olsa Çin’in çok iyi bir şekilde hazır olması gerektiği belirtiliyor. Aynı sonuca Putin yönetimi de varıyor. Bu nedenle Çinli uzmanlar, Putin’in son açıklamasında olduğu gibi bu tip açıklamaları Rusya’yı Batı karşısında yalnızlaştırarak bir kriz sürecine sokacağını ve ardından da bir şekilde Putin’in görev süresini uzatmak için bir ortam hazırlandığını düşünüyorlar. Olağan durumda Putin’in göreve devam etmesine