Katalog

Ali KÜLEBİ TUSAM Ulusal Güvenlik Stratejileri Araştırma Merkezi Başkanvekili [email protected] Kuralsız savaşa karşı başarı tartışmaları… C S TRATEJİ bunları yerinde kullanan ordulara avantaj sağlamaktadır. Bu noktada asimetrinin, görünmeyen, yeri belli olmayan tarafa karşı oluşan avantajları teknolojinin getirdiği yenilikleri ve eğitimli, modern silah gücünü yerinde kullanarak alt etmenin söz konusu olduğu söylenebilir. 15 oğuk Savaş süresince küresel güçlerin simetrik olarak oluşan askeri kuvvet ve teknolojileri bir dünya savaşının, bir topyekun savaşın çıkmasını engelledi. 1945–1990 yılları arası iki küresel gücün birbirlerinin savaş gücünü ve teknolojisini sınadığı düşük yoğunluklu savaşlarda ise günümüzün yaygınlaşmaya başlayan bir savaş boyutu alabildiğine kullanıldı. Vietnam’da ABD’nin, Afganistan’da Sovyetler Birliği’nin yenilgisiyle sonuçlanan bu savaşların özelliği, bu iki küresel gücün yenilgilerinin asimetrik savaşa ister istemez mecbur kalmalarıyla ortaya çıkmasıydı. İnsanlığın yazılı tarihiyle başladığı söylenebilecek gayrınizami birliklerin asimetrik koşulları değerlendirme yöntemi, işte bu iki savaş alanında alabildiğine kullanılmış ve bugünkü tek büyük küresel gücün bile içinden çıkamayacağı önlenemez boyutlarına erişmiştir. Yine her geçen gün teknolojinin de yardımlarıyla geliştirilen gayrınizami savaş yöntemlerinin, İsrail gibi güçlü bir orduya, mükemmel istihbarata ve teknolojik donanımına sahip olduğu iddia edilen bir ülkeyi bile çaresiz bıraktığına yakın geçmiş tanıklık eder. Neredeyse her konuda bir asimetrinin görüldüğü Vietnam ve Afganistan gibi iki mücadele alanında, Sovyetler Birliği ve ABD düzenli ve sayıları çok büyük olan birlikleriyle, Afgan ve Vietnam halklarına karşı savaşa girişmeyi bu ülkeleri kontrol altına almak amacıyla başlattılar. Ellerinde modern teknolojinin her tür silahı vardı. Sayıca çok güçlüydüler. Ne var ki karşılarında asimetrik olarak çok zayıf bir güç bulunuyordu. Silahları ya toplamaydı veya bu savaşta rakip gücün yardım adı altında verdiği düzeydeydi. Bu ülkelerin gayrı nizami olarak örgütlenen birliklerinin yerleri belli değildi. Yeri belli olmayan düşmana ilişkin doğru istihbarat almak da zordu. Ancak gayrı nizami olarak oluşan birlikler, nizami güçlere ait ortada olan her tür bilgiyi kolaylıkla elde edip kullanabiliyorlardı ve bu durumda da yine asimetrik bir eşitsizlik ortaya çıkıyordu. Günümüzde, küresel güçlerce tohumları atılan ve yine bir bumerang gibi küresel güçleri çeşitli bölgelerde sıkıntıya sokan asimetrik savaşın terörist güçlerce tercih edilen bir mücadele yöntemi olması bunla muhatap olacak olan ülkelerin de yeni askeri taktikler geliştirmesini, ordularını buna göre düzenlemesini zorunlu hale getirmektedir. Bu bağlamda, askerlik bilimi modası geçtiği söylenen tankların gayrı nizami birliklere karşı savaşta etkili olabileceği yöntemler geliştirmiş ve uygulanan operasyonlarda tankların özellikle terörist kamplarına karşı etkili olabileceği, alan savunması konseptini destekleyebileceği ortaya çıktı. Yine helikopterin nakliye aracı özelliğinin ötesinde çok etkili bir saldırı aracı olarak kullanılabileceği de yine özellikle Afganistan ve Vietnam’da ortaya çıktı. Bu bağlamda, asimetrik savaşa tamamen odaklanarak zırhlı savaş gücünü ihmal eden orduların başına neler gelebileceğine, tamamen, gayrı Irak’taki terör nizami Vietkong birliklerine saldırılarından... S Stratejik öngörü gerekli karşı örgütlenen ve zırhlı güce önem vermeyen Güney Vietnam Ordusu’nun, Kuzey Vietnam’ın zırhlı ve topçu birliklerinin ani saldırısıyla düştüğü durum iyi bir örnek oluşturur. Bu örnek, asimetrinin olmayan dengesinde düzenli birliklerin her konuda belli bir örgütlenme içinde olması gerektiğini vurgular. Günümüzde artan asimetrik savaş tehdidine karşı örgütlenmede daha küçük ve intikal yeteneği olan özel birlikler oluşturma önemliyse de, konvansiyonel savaş gücünü, oluşabilecek topyekun veya düşük yoğunluklu savaş olasılıklarına hazırlamak da önemlidir. Ayrıca yine günümüzde şehir çatışmaları için yalnız özel birliklerin yeterli olmadığı açıktır. Bu bağlamda yine şehirlerde alan hâkimiyetini ve kontrolü sağlamak ve bunu sağlarken piyade birliklerinin canlarını korumak için özel geliştirilmiş tank ve hafif zırhlı araçlarla robot benzeri öteki teknolojik araç ve gereçler de önem kazanmakta ve ASİMETRİK SAVAŞIN UNSURLARI Gayrı nizami birliklere karşı yapılan savaşta, günümüzde önemli olan konuların başında, lojistik, bölge, iklim koşulları, ulaştırma olanakları gibi unsurlar gelse de karşılaşılan her özel koşul için anında yeni taktikler geliştirmek ve bunda da teknolojinin olanaklarından alabildiğine yararlanmak da önemlidir. Ortaya çıkan asimetrik savaş tehdidinde, bulunulan bölgenin sosyal, psikolojik, tarihsel açılardan arz ettiği koşullar, başarıya ulaşmak yolunda izlenecek mücadelenin doğası, yoğunluğu ve sürekliliği açısından fikir verebilir. Bu noktada bilinmesi gereken şu öteki unsurlar da önemlidir; İstihbaratın ortam ve koşul değişikliğine hazırlık, Harekât alanına uyum koşulu, Politik coğrafyadaki değişiklikler, Kültürel ve fiziki düzey, Çevrenin ekolojik koşulları, Tarihsel geçmiş, Etnik ve dini faktörlerdir. İstihbarat konusu genelde, simetrik, yeri belli güçlere göre hazırlıklı ve örgütlü olduğundan, klasik istihbarat hazırlık ve yöntemlerinin yeni ortaya çıkan koşullardaki başarı şansı düşüktür. Asimetrik terör güçlerine yukarıda sayılan öteki unsurların da eklenmesiyle daha büyük güçlükler de söz konusu olur. Özellikle, eğer yabancı bir bölge söz konusuysa bu, iklim, coğrafi koşullar, etnik ve dini özellikler ve politik gerçekler açısından hazırlıklı olmayı ve çözüm bulmayı gerektirir. Özellikle Ortadoğu gibi aşiretlerin yoğun olduğu ve ilişkilerin belli temellere dayandığı bölgelerde, belli bir ülkeyi bile tanımanın ötesinde, o ülkenin çeşitli yörelerini ayrıntılarıyla analiz etme, toplumsal ilişkileri değerlendirme önemlidir. Yine böyle bir politik coğrafyada değerlendirme yapabilmek için, aileler, aşiretler, dinler arası ilişkileri özümlemek ve ekonomik, askeri ilişkilerin bunlara uygun olarak gelişebileceğini, matematiksel bir yaklaşım yanlışına düşmeden ele almak gerekir. Kültürel faktörlerin yukarıda belirtilen unsurlarla beraber her bölgeye ve etnik gruba göre ayrı ayrı ele alınması da bir koşuldur. Yine genelde, teröre karşı yürütülen asimetrik savaşların çoğunlukla, engebeli, uzak ve coğrafi açıdan zorluklarla dolu yörelerde söz konusu olduğu düşünülürse modern orduların bu tür coğrafyalarda hareket yeteneğinin sınırlı olacağı ve birçok teknolojik avantajın kullanılamayacağı açıktır. Bu bakımdan teçhizat ve personel açısından gereken uygun önlemler alınmalıdır. Yerleşik ve belirli doktrinlere göre yapılanan ordular karşısında hiçbir kurala uymadan örgütlenen, saklanan ve savaşan asimetrik tehdit unsurlarına karşı etkili önlem arayışları, güncel tartışmaların başında geliyor. YENİDEN YAPILANMA Özellikle Türkiye’nin de bizzat karşı karşıya kaldığı ve yine yoğunlukla da içinde bulunduğu Ortadoğu bölgesinin birçok yerinde ortaya çıkan terör olgusu, silahlı kuvvetleri de uygun şekilde önlemler almaya ve yapılanmaya zorluyor. Bu konuda en önemli unsur, teröristlere ve asimetrik