Katalog

12 C S TRATEJİ İşgal edilen ama ele Afganistan’da asıl Cihangir DUMANLI [email protected] BD’nin 11 Eylül’den sonra ilan ettiği terörle savaşın ilk hedefi olan Afganistan, işgalin beşinci yılında ABD’nin istediği gibi şekillendirilemedi. Ülkenin güneyinde hakim olan Taliban işgale karşı direnişini sürdürüyor ve eylemlerini ülkenin diğer kesimlerine yayıyor. Bu yıl içerisinde terörist eylemlerde ölen sivillerin sayısı 150’yi geçti (1). Afganistan’ın Iraklaşmasından (Iraqization) bahsediliyor. A ABD, daha önce yasalaştırdığı İpekyolu Stratejisi kapsamında 11 Eylül saldırılarının ardından Afganistan’a harekat düzenledi. ABD daha sonra Irak’a yöneldi, Afganistan’daki terörle savaşı NATO’ya havale etti. İSAF güçleri tüm ülkeyi kontrol etmeyi hedeflerken, Afganistan’da zorlu savaş yeni başlıyor. önemli olaylardan birisidir. Sovyetler çekildikten sonra ülkede büyük bir kaos oluştu, bu ortamda Pakistan ve Suudi Arabistan’ın desteği ile genellikle Paştun’lardan oluşan Taliban güçlenerek 1996’da ülkenin büyük bir kısmına egemen oldu. 11 Eylül olayının arkasında Taliban’ın himayesindeki El Kaide örgütünün olduğunun anlaşılması üzerine, ABD 2001 yılında hava kuvvetleri ve özel kuvvetler ağırlıklı bir harekatla (Sürekli Özgürlük HarekatıOperation Enduring Freedom) Taliban rejimini devirdi. ABD bu harekatta Tacik, Hazara ve Özbeklerden oluşan ve Sovyet işgali sırasında Mücahittin’e karşı Sovyetlere yardımcı olan "Kuzey İttifakı"nı kullandı. Aralık 2001’de Afganistan’ın geleceği konusunda toplanan Bonn Konferansı’nda, Kabil ve çevresinin güvenliğinin sağlanması ve Hamid Karzai başkanlığında kurulan Afganistan Geçici Yönetimine yardımcı olmak amacıyla, İngiltere liderliğinde 18 ülkenin katılımı ile BM Güvenlik Konseyi tarafından "UluslarArası Güvenlik Yardım Kuvveti" (ISAF) oluşturuldu. ISAF ile güvenliğin sağlanmasında, hükümet otoritesinin tüm ülkeye yayılmasında, yeniden yapılandırma ve insani yardım faaliyetlerinin yerine getirilmesinde Afgan hükümetine yardımcı olunmaya çalışılıyor. ISAF, bu fonksiyonunu müttefik ülkelere tahsis edilen bölgelerde kurulan "Bölgesel İmar Timleri" (Provisional Reconstruction TeamPRT) aracılığıyla yerine getiriyor. 2004 yılında Hamid Karzai’nin kazandığı başkanlık seçimi ve 2005’de parlamento seçimi yapıldı. Ağustos 2003’de ISAF’ın komutasını NATO devraldı. NATO, Afganistan’daki harekatını beş safhada planladı: 1. Hazırlık ve Kabil’de harekat, 2. Coğrafi yayılma, 3. İstikrarın sağlanması, 4. Yeni düzene geçişin tamamlanması, 5. Çekilme. Halen ikinci safha harekatı icra ediliyor. Buna göre NATO’nun sorumluluk bölgesi aşamalı olarak Kabil’in dışına genişletiliyor. İlk iki aşamada Kuzey İttifakı’nın egemen olduğu Kuzey ve batı sektörlerine genişletilen NATO (ISAF) sorumluluğu, üçüncü aşamada (31 Temmuz 2006) Taliban’ın egemen olduğu güney Afganistan’a genişletildi. ISAF’ın ana görevi terörizmle savaş değil, Afgan Hükümet otoritesinin yayılmasına yardımcı olmaktır. Ancak sorumluluğun güneye genişletilmesi ile bölgesel imar timlerinin güvenliğini sağlamak amacıyla Taliban güçleri ile çatışma kaçınılmaz hale gelmiş durumda. 217 Eylül tarihleri arasında Kandahar bölgesinde yapılan "MEDUSA harekatı"nda ISAF (Kanada, Hollanda, Danimarka ve Afgan birlikleri) beklenmedik bir Taliban direnişi ile karşılaştı. Harekatta 200 Taliban militanı öldürüldüğü, 80 militanın ise sağ ele geçirildiği açıklandı. Güney Afganistan’daki harekat NATO’nun tarihindeki en yoğun çarpışmalardır. Güneyde beklenmedik direnişle karşılaşan NATO, üye ülkelerden daha çok asker talebinde bulundu. 2000 kişilik takviye talebi, Polonya, Romanya, İngiltere ve Kanada’nın ek katkıları ile zorlukla karşılanabildi. En son 28 Eylül 2006’da Slovenya’da yapılan NATO Savunma Bakanları toplantısında alınan kararla ISAF’ın görev bölgesi Pakistan sınırındaki doğu kesimini de kapsamına alındı. Böylece NATO (ISAF), tüm Afganistan’dan sorumlu hale gelmiş oldu. Aynı toplantıda ABD Sürekli Özgürlük Harekatındaki 12 000 askerini NATO komutasına vermeyi kabul etti. ABD NATO dışında 10 000 kişilik özel kuvvetlerini kendi komutasında tutmaya devam edecek. 12. 000 ABD askeri ile birlikte ISAF’ın gücü 32. 000’e çıkıyor. Bu güce 37 ülke katkıda bulunuyor (26 NATO üyesi, 11 NATO dışından). Ancak ülkelerin çoğu sembolik kuvvetlerle katılmakta ve kuvvetlerinin kullanılmasına pek çok çekinceler AFGANİSTAN’IN GEÇMİŞİ Türkiye’ye yakın yüzölçümü (648 000 kilometrekare) ve 31 milyon nüfusu olan Afganistan, 22 milyar dolar (kişi başına 800 dolar) yıllık GSMH ile feodal düzenin egemen olduğu ve nüfusun yüzde 80’i tarımda çalışan bir tarım toplumudur.(2) En önemli gelir kaynağı eroindir. Dünyadaki eroinin yüzde 90’ı bu ülkeden çıkıyor. Ülkede başlıca yedi etnik grup yaşıyor. (Paştun: yüzde 42, Tacik: yüzde 27, Hazara: yüzde 9, Özbek: yüzde 9, Aymak: yüzde 4, Türkmen: yüzde 3, Beluci: yüzde 2, Diğer: yüzde 4).(3) Tarih boyunca sömürgeci güçlerin işgaline uğrayan Afganistan, coğrafyanın verdiği olanaklardan da yararlanarak işgalci güçleri püskürttü. İngilizlerle üç kez savaştı (1838–1842, 1843–1880, 1919), bizim Kurtuluş Savaşı verdiğimiz yıllardaki son savaşta bağımsızlığını kazandı. Ülke 1979 yılında SSCB tarafından işgal edildi, Soğuk Savaş’ın çevreleme politikası gereği, işgale karşı direnen aşırı İslamcı örgütler ABD tarafından örgütledi ve desteklendi. Afgan direnişi SSCB’nin sonunu getiren 5 AŞAMALI NATO PLANI 2001 yılından bu yana Afganistan’da bir yandan ABD’nin Sürekli Özgürlük Harekatı ile Taliban ve El Kaide örgütleri etkisiz hale getirilmeye çalışılırken, diğer yandan Afganistan’da kimlik kontrolü...