Katalog

Topraksız tarımda ürün artıyor Doç. Dr. H. Yıldız DAŞGAN Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ü lkemizde örtü altı yetiştiriciliği bahçe bitkileri tarımı içinde önemli bir yere sahiptir. Örtü altı alanları son 25 yıl içerisinde 6 kat artarak, 2002 yılı itibarı ile 53.603 hektara ulaşmıştır. Bu alanın yüzde 43’ü (23.049 ha) alçak plastik tünel, yüzde 57’si (30.554 ha) ise sera alanlarından oluşmaktadır. Örtü altı yetiştiriciliği özellikle iklimin uygun olduğu sahil kuşağımızda gelişmiştir. Nitekim seraların yüzde 75’i ve alçak plastik tünel alanlarının yüzde 70.3’ü Akdeniz Bölgesinde yer almaktadır. Seralarda yetiştirilen ürünlerin yüzde 96’sını sebze türleri, yüzde 3’ünü kesme çiçek ve iç mekan bitkileri ve yüzde1’ini de meyve türleri oluşturmaktadır. Seralarda üretimi yapılan sebze türleri içerisinde yüzde 47’lik üretim payı ile domates ilk sırayı almakta; bunu hıyar (yüzde 32), biber (yüzde 9), patlıcan (yüzde 7) izlemektedir. Fasulye, marul, kavun, kabak gibi diğer sebze türlerinin üretimdeki payları ise yüzde 5’dir. Topraksız tarım, seralarda gerçekleştirilen bir yetiştiricilik biçimi veya bir teknolojidir. Bitki yaşamı için gerekli olan su ve besin elementlerinin gereken miktarlarda kök ortamına verilmesi esasına dayalı olup su kültürü ve substrat kültürü (ortam kültürü) şeklinde iki farklı teknikle yapılabilmektedir. Ülkemizde yapılan topraksız yetiştiricilikte "ortam kültürü" kullanılmaktadır. Toprak yerine alternatif olan perlit, Hindistan cevizi lifi, pomza, bazaltik tüf, kaya yünü, torf gibi katı ortamlar saksı, torba veya kanalet gibi farklı taşıyıcılara doldurularak yetiştiricilik yapılmaktadır. Ülkemizdeki sera işletmelerinin genellikle küçük ölçekli oluşu ve aile işletmeciliği şeklinde faaliyet göstermesi teknoloji kullanımını sınırlamaktadır. Sera ürünlerinde verim ve kalitenin artırılması, seraların yapısal özelliklerinde ve yetiştirme tekniklerinde ileri teknoloji kullanımını gerektirmektedir. 1970’li yıllardan beri "topraksız tarım" teknikleri yurtdışındaki seralarda kullanılmaktadır. Ülkemizdeki seraların, ticari anlamda "topraksız yetiştiricilik" yapmaları 90’lı yıllarda başlamış ve yavaş bir ivmeyle artarak toplam sera alanının yüzde1’i kadar sınırlı bir alanda devam etmektedir. Ülkemiz seralarında bu bitki yetiştirme tekniğinin yaygınlaşmamasının en önemli nedenleri olarak, sistemin ilk kuruluş maliyetinin yüksek olması ve bu teknikle bitkilerin yetiştiriciliği konusunda ve özellikle de bitkilerin beslenmesi alanında bilgi eksikliğidir. Sera yetiştiriciliğinde toprağın getirdi bazı dezavantajları ortadan kaldırmak, üründe verim ve kaliteyi artırmak amacıyla "topraksız tarım" teknikleri uygulanmaktadır. Topraksız yetiştiriciliğin amaç ve hedefleri ana hatlarıyla şunlardır: a) "topraksız yetiştirme" teknikleri uygulanan seralarda genellikle teknoloji kullanıldığı için iklimlendirme; ısıtma, soğutma, nemlendirme, CO2 yorgunluğu" ve aynı gübre programlarının üst üstüne kullanılması nedenleriyle, zaman içerisinde sera topraklarında ortaya çıkabilecek olan "tuzlanma" problemlerini ortadan kaldırmak, e) toprak hazırlığı, işlenmesi, yabancı ot mücadelesi, çapalama vb işlemleri ortadan kaldırarak zaman, işçilik ve paradan tasarruf sağlamak, f) topraksız yetiştirme teknikleri uygulanan modern seralarda "İyi Tarım Uygulamaları" (GAP, Good Agricultural Practises) benimsendiği için tüm dünyada olduğu gibi artık ülkemizde de hormonsuz, insan sağlığı bakımından en Topraksız tarım, seralarda az tehlikeli ilaçları kullagerçekleştirilen bir narak yetiştiricilik yapmak, yetiştiricilik biçimi... böylece ürün kalitesini artırarak dünya standartlarında sera sebzeleri yetiştirebilmek, g) topraksız yetiştirme teknikleri uygulanan seralarda teknoloji kullanmanın getirdiği bir avantaj olarak, bitkilerin su ve besin elementleri gereksinimleri çok daha hassas belirlenmekte, otomasyon ile uygulanmakta böylece gübre ve suyun en etkili kullanımı sağlanmaktadır, h) Çukurova Bölgesinde, seracılık için ekolojik faktörler ve fiziksel koşullar (geniş ve düz alanlar) oldukça uygundur. Son yıllarda bu bölgede yatırımcılar modern ve büyük sera işletmeleri kurmaya başlamışlardır. olmak, işletme bütçesinde toprak dezenfeksiyonu Bu işletmelerde "topraksız yetiştirme" teknikleri kulgiderlerinden tasarruf sağlamak, lanılmaktadır. Potansiyelin oldukça yüksek olduğu c) Toprak özellikleri bitki yetiştirmeye uygun Çukurova’da gelecekte bu şekildeki sera iletolmayan, taşlık, kayalık, kumluk, tuzlu, kireçli vb. melerinin artacağı düşünülmektedir. alanların bu teknik kullanılarak çok iyi ı) Seralarda topraksız teknikler kullanılarak "yükdeğerlendirilmesi, sek kaliteli" yetiştirilen üründe "marka" oluşturmak, d) monokültür (aynı ürünün her yıl aynı toprakta üreticiye "bilinçli tüketim" mesajını vermek ve sera yetiştirilmesi) yetiştiriciliğin getirdiği "toprak sebzelerinde, kalitesinin güvence altına alındığı "marka" kavramını yerleştirmektir. Topraksız Yetiştiriciliğin üstünlükleri ve zayıflıkları, avantaj ve dezavantajları nelerdir? Üstünlükler ve Avantajlar a) İleri teknoloji kullanılarak "topraksız yetiştirme" tekniklerinin uygulandığı modern seralar, bacasız birer fabrika gibi üretim yapmakta doğal ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Baharın gelmevsiminin dışında kaliteli, yüksek verimli mesiyle birlikte bahçe sahiplerini tatlı bir telaş sebzelerin elde edilmesini sağlamaktadır. "Kaliteli sardı. Otlar temizleniyor, fidanlar dikiliyor, çevre sera sebzeleri" iç ve dış pazarlarda tüketici düzenleme faaliyetleri hız kazanıyor. Bu nedenle, tarafından artan oranlarda ve "iyi fiyatlarla" talep içinde bulunduğumuz dönem, fidancılık ve çevre görmekte, bu durum da girişimcinin gelir düzeyini düzenleme sektörünün en canlı dönemini oluştuartırmaktadır, ruyor. b) "iyi tarım uygulamaları" (GAP) ile yetiştirilen Türkiye Ziraatçılar Derneği, son yıllarda, sosyal temiz, kaliteli ve "markalı" sera ürünleri ile ülkemve mesleki faaliyetlerinin yanı sıra fidancılık ve izde de insan sağlığına verilen değer gösterilmiş olaçevre düzenleme alanında da faaliyetlerini yocaktır. Tüketicide sera ürünlerine karşı son zamanğunlaştıran sivil toplum kuruluşlarından biri. larda azalan "güven" yeniden sağlanarak Dernek, yılların çalışma tecrübesi, deneyimli artırılacaktır, kadrosu ve geniş makine parkıyla, meyve bahçec) buğday, mısır, pamuk vb tarla bitkileri, meyvesi tesisi, peyzaj uygulamaları, budama ve ilaçlacilik ve açıkta sebze yetiştiriciliği gibi diğer bitkisel ma alanlarında Başkent ve çevre illerde hizmet üretim dallarına göre "birim alandan" sağlanan gelir veriyor. çok daha yüksek olduğu için, tarım alanı geniş Ziraatçılar Derneği’nin Gölbaşı Haymana Yolu olmayan veya toprak özellikleri bitki yetiştiriciliği 10. km’deki fidan tesislerinden temin edilebileiçin uygun olmayan alanların, seralarda topraksız cek fidanlar arasında her çeşit meyve fidanının yetiştiricilik yapılarak değerlendirilmesi gelir artırıcı yanı sıra asma fidanları da bulunuyor. olacaktır. gübrelemesi, sulama ve beslenme işlemleri tamamen kontrol altında tutulabilmekte ve bitkilerin istekleri biyolojik optimumlarda sağlanabilmektedir. Bu durum da topraklı yetiştirmeye göre daha yüksek verim ve kalite getirmektedir, b) topraktan kaynaklanan hastalık (Fusarium, verticillium vb. ) ve zararlılardan (nematodlar, tel kurtları vb.) korunmak, böylece toprak dezenfeksiyonuna gereksinimi ortadan kaldırmak, bu amaçla ilaç kullanmamak, insan sağlığı ve çevreye duyarlı TZD, fidan satışlarına başladı 7