Katalog

Aflatoksin belirlenmesinde başrol Türkiye’nin olmalı da fındıkta uluslararası ticarete konu olacak aflatoksin limitleridir. Dünya fındık üretiminin % 75’i Türkiye tarafından gerçekleştirilirken, ABD üretimde ikinci sırada yer almaktadır. AB ülkeleri ise fındık üreticisi olmayıp, net ithalatçı pozisyonundadır. Bu nedenle, fındıkta sağlık kriteri olarak uygulanan limitler AB mevzuatında son derece katı bir anlayışla, çok düşük düzeylerde tespit edilmekte ve bu limitlerin sağlanması talep edilmektedir. Avrupa Birliği fındıkta aflatoksin limitini kilogram başına 24 mikrogram (24 ppb) olarak belirlemiş ve direktif halinde yayımlamıştır. Oysa, JECFA'nın 49. toplantısında aflatoksinin 20 ppb'ye kadar kanser riski taşımadığı belirtilmiştir. JECFA, Dünya Sağlık Örgütü ile Gıda ve Tarım Örgütünün "Gıda Katkı Maddeleri ve Bulaşanlar" konusunda oluşturduğu uzman komitesidir. Aflatoksin de bir bulaşan olduğundan, JECFA kararları prensipte bağlayıcıdır. Bilindiği gibi, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kararlarına göre, bir mevzuatta bulaşanlara veya katkı maddelerine yönelik limitleri düşürmek için, gerekçeyi bu maddelerin insan sağlığına olumsuz etkileri olduğunu gösteren bilimsel raporlara dayandırmak gerekmektedir. Aksi halde bu limitin ticarete engel olduğu yönünde kaygılar gündeme gelir. Diğer yandan, bu limitlerin belirlenmesinde kısaca "ALARA" (As Low As Reasonably Achievable) olarak tanımlanan ve ulaşılabilecek en düşük değeri ifade eden prensibin uygulanması gerekmektedir. Bilimsel olarak hiçbir üründe sıfır bulaşan yoktur, bu nedenledir ki limit tespitinde ALARA prensibi uygulanır. ALARA prensibini de fındık üretimi ile hiç ilgisi olmayan ülkelerin işletmemesi gerektiği açıktır. Bu aşamada, aflatoksin limitlerini tespit etme çalışmalarını yürütmekte olan diğer bir komisyondan söz etmek yerinde olacaktır: Kodeks Alimentarius Komisyonu. Bu komisyon, gelinen ORDU (Cumhuriyet) Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü tarafından yapılan araştırmada, fındığın beslenme ve sağlık açısından büyük önem taşıyan 8 elementi bünyesinde taşıdığı belirlendi. Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Atilla Şimşek, araştırma kapsamında Türkiye'de yetiştirilen 16 fındık çeşidini incelediklerini ifade ederek, ''Araştırma sonuçlarına göre, fındığın beslenme ve sağlık açısından büyük önem taşıyan selenyum, krom, bakır, demir ve çinko açısından zengin, bor, kobalt ve nikel açısından ise yeterli besin kaynağı olduğu ortaya çıktı'' dedi. Fındıkta yaşlanma karşıtı, kanser savaşçısı ve kalp güçlendirici olarak bilinen selenyum, diyabetli hastalar için ensülinin etkinliğini artıran kromun olduğunu vurgulayan Şimşek, selenyumun bilinen en iyi kaynaklarının deniz ürünleri yanında Hindistan ve Brezilya cevizi olduğunu kaydederek, ''Bu besin maddelerinden sonra selenyumca zengin ve doğal kaynağın fındık olduğu görülmektedir. Dolayısıyla, Finlandiya, Yeni Zelanda, Mısır, İngiltere, Tayland noktada belki AB’den daha stratejik durumdadır. Komisyon bir anlamda DTÖ’nün organı olup, kararlarını 180 ülke ile değerlendirerek oluşturmaktadır. Aldığı kararlar, uluslararası gıda ticaretini bağladığı için ülkeler sundukları raporlarla kendi limitlerini kabul ettirmeye çalışmaktadır. Avrupa Birliği’nin aflatoksinin 24 ppb olmasını talep eden Birlik görüşüne karşılık Türkiye, işlenmemiş fındıkta 15 ppb’nin standart hale getirilmesi için görüş yazmıştır. Türkiye’nin elindeki tüm bilgi, belge ve dokümanları kullanması ve bu konuda yoğun bir biçimde kulis çalışması yapması fındık üreticisi ve ihracatçısı için hayati öneme sahiptir. AB’nin önerdiği limitlerin kabul edilmesi, bu limitlerin dünya ticaretine konu olması anlamını taşıyacaktır ki, bu fındık ihracatımız açısından son derece olumsuz bir sonuç olacaktır. Kodeks Alimentarius’un standart hazırlama çalışmaları 8 aşamadan oluşmakta olup, 8. aşamaya gelen taslaklar standart olarak yayımlanmaktadır. Fındıkta aflatoksin limitiyle ilgili Kodeks Alimentarius çalışmaları, işlenmiş fındıkta 8 ppb, işlenmemiş fındıkta ise 15 ppb ile 6. aşamaya gelmiştir ve artık limitin düşürülmesi konusunda çok fazla risk içermiyor gibi gözükmektedir. Ancak, genelde usul olarak 6. aşamadan sonra belirleyici limitler kesinlik kazanırken, bu kez 6. aşamaya gelinmiş olmasına karşılık toplantı raporunda bir sonraki toplantıda limitlerin tekrar değerlendirileceği vurgulanmıştır. Bu ifade henüz her şeyin bitmediğinin açık bir göstergesidir. Tüm aşamalar adım adım büyük bir hassasiyetle takip edilmelidir. Toplantıda tartışılan limitler bir yandan her ne kadar AB üretici değilse de AB ve ABD’nin kozlarını paylaşması olarak değerlendirileceğinden, konuya sadece gıda güvenliği gözüyle değil, aynı zamanda uluslararası politika gözü ile bakmak, bu biçimde sahiplenmek ve taktik belirlemek büyük önem taşımaktadır. ve özellikle Çin gibi ülkelerde selenyum eksikliğinden kaynaklanan bazı hastalıkların önlenmesinde fındık tüketilmesi etkili olabilir. Günlük 50 gram fındık, içerdiği kromla yetişkin bir insanın günlük krom gereksiniminin yüzde 75'ni sağlayabilmektedir. Bu özelliğiyle Türk fındık çeşitleri bu ülkelerde pazar imkanı bulabilir. Bu konuda ihracatçılarımız daha çok çalışmalar yapmalıdır'' diye konuştu. Fındığın sporcular için eşsiz bir gıda olduğunun da altını çizen Şimşek, "Son yıllarda yapılan çalışmalarda kromun, enerji ihtiyacı yüksek olan sporcular tarafından dışarıdan muhakkak alınması gerektiği ortaya çıktı. Sporcuların ayrıca kompleks karbonhidrat ve yağ içeriği yüksek besinlerle vücuda alınmasının daha faydalı olacağı ifade edilmektedir. Bu konular göz önüne alınarak fındık değerlendirildiğinde, fındığın sporcular için eşsiz bir gıda olduğu ortaya çıkmaktadır. Başka bir ifadeyle hem yüksek miktarda krom içerir hem de kromun elverişliliğini artıran yüksek karbonhidrat ve yağ içeriğine sahiptir'' dedi. Petek ATAMAN TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı F ındık, ülkemizin adı ile birlikte anılan geleneksel ürünlerimizden bir tanesidir. Bu nedenledir ki, uluslararası ticarete konu olmak üzere fındık fiyatının belirlenmesinden, fındıkta bulunabilecek toksin limitlerinin belirlenmesine kadar birçok konu bizlerin ilgi alanına girmektedir. Ayrıca bu konular hassasiyetle takip edilmesi gereken konulardır. Cumhuriyet Gazetesi’nin Tarım ve Hayvancılık Eki, bu anlamda daima görüşlerimizi yansıtmakta bizlere yardımcı olmuştur. Fındıkla ilgili olarak son dönemde yaşanan fiyat ve ödemelere dair sorunlar, Fiskobirlik ile ilgili sıkıntılar bu sayıda şüphesiz birçok kişi tarafından kaleme alınacaktır. Ancak, bu yoğun gündem arasında unutulmaması gereken ve vurgulanmasında büyük fayda olan bir başka konu Fındık kalp dostu 9