Katalog

Kentlerimİze egemen olan "mimarisiz" yapılı çevre içincto, mimarianmızın her şeye rağmen gerçekleştirdikleri kimi özenle tasarlanmış binalar bite "farfcında olunulmayan" sanat yapıtlan olarak sadece meraklı gözlere hitap ediyor. Fotoğraflar, Sedad Hakkı Eldem'ln Zeyrek teki SSK Binası (yanda), Sevinç ve Şandor Hadi'nin Maçka'dakİ MHII Reasürans Binası... (altta) 50 yılın tanıklığı, 50 yılın direni OKTAY EKİNCİ Mimartar Odası Genel Başkanı imarlar Odasrmn 50. yılinı anlamlı kilan Nsiıtecc *"yanın yflzyılın" gcriüc kalması dcftil. Kugkusu/ boylosi Myflk vıMttnümleri bir hayka kullanıyt>rf bir haşka heyecan vcnyor; ama, geride kalan 50 yılın mıınar lık ve kcııllcşme •ürccinc hakıldığında, aynı hcyccamn ycrinı "larihsel bir sorumluluk" da alıyur. Bu sorumluluk isc yinc MıınarlarOdasuıın "meslekl yükümlülüklcrindcn" ve mimariıgın ılogasındaki "loplunual mi.syonundan" kaynaklamyor. Çünkü geridc kalan 50 yıl, "mfslcgin" görcecli olarak ik*rlcdigi. ama "minıarlık kültürünün" gidcrek gcrilcdigi ysı da geriletildiği bir yanm yü/yıl... Bcnzcr şckiklc vc buna bagiı olarak, aynı 50 yılın mınıarlık alanındaki karakteristiğini dc planlı ve "nıimarca" kcntleşmck ycrinc, geııel söylcnule dc yerini "çaıpık" yapıhışma olarak alan "kurahız ve spekülatirintar sflrocr oluşnıruyor. l^tc Mimurliir Odası. bir yandaıı ııııınarlığın varlıkv* vc "escnlik^ kuvgasımfisilenirkcnbir yandaıı da ıncslcf i dc tııtsuk alan plansı/ kcnllcşmcyc ve sudcce iınar mnlını cnğ^ıliıııuyı hcdullcycn M labrip cdici** uııar politikahınna kargı "dircnmc^nın kamusal kunınıu ohıuk hı 50 yılı ya^ndı. Uîîylcsı hir "zorunluluk" yü/ünden kavınılınaz<ılamk oriava Vikan Mkarqı kınucu*1, MekVin>'lH vc "sorgtılayıtr lavnm siırdürmek dunımuıubı kaklıgı ign dc ö/vllıklc ikiiiLırlunn ve ikıidar yanda^larımn .söykrıııinde M süırklî ve her feye nıuhalifM «fcklindc lanıınlandı... H dur durak bılmcycıı uyanlanyla bclki dc cıı u/un soltıklu **dimıişçisr... Uöylcsi biı "koaamun** da yiiklcdigi u kamu\al surunılulugun" gcıvğı olarak 50. yıl kuilaınalan içinde bu tanıklıgıtnızın "bdkginr ve hu *dimi>imixin n scmvcnini loplumlii ıbı payla$mak cıı üncpıli ycrı luiuyor. CECEKONDULAŞMADAN KAÇAK KENTLESMEVE MimarlarDdsısrmn kuruklugu 1954 yılı, Cıınılıuıiycl'in ilk 25 yılında ı/lcncn "drnj»cli 11 M w kalkınma ycrinc saılccc yaiırınıcılar için ca/jp balı bölgclcrinin gclişmcsini ycglcycn polilikaliimı da ctkisinı kurııııısalla^iınııaya başladıgı dnncmc rasllıyı>r. M Ma^lii Islanbul olıııuk ü/crc büyük kcntlcrc if ve a| göçünün" kitlescllc^iigı vc yönctinılcrin dc adcta "himaycsr allıııda yaygınlaşaıı yctckondıılav»ajıın M kcndinc özgü illcf>al yerhfmeler** yariilınaya ba9İadı{tı bnylc hir ilöncmde, mimarlann ve mfihcndîslcnn MörKfillenmeleriniw saglayan yasalann devreye girmcsi ^çelişkr olaruk göriılchilir. Ancak, yinc gecckondulaşmaya paralcl olarak, kcnllcrdcki larihî sivil mitnarinin Mapartmanlar4' için yikılmasını ba^lalan **yıkyap%al seklöriT'nün hökumel deslcğiylc yanılılınasında. koııtıl amavlı inşaat pazannın da güçlendirilip yaygınlaştmlma<ında, u mimariık ve mubendulik k a l k u r öncm kazaniyordu, Bu ıınlcıılc, bir yandan ülkenin ve kcntlcrin "mimari" degcrlcri ve kühürcl dokuLıı ı "kat karfilıgı inyıat mfileahhillifi^ni lcşvik dnıek üzcrc imar yıkıınıyla yok cdilirkcn öbür yandan Turk Mımar ve Muhcndis Odaları Birligi (TMMOB) ile baglı okırak Mimarlar Odası ve Inşaal Mühcndisleri Odası gibi H yapı «ekforünde gorekir mcslcklerin iirgiiflcnmcsinı saglayan kuruluşlann yaralılınası da uynı süreı^lc gerçcklcî>ti. Ne varki Mimarlar Odasrmn |M5iricrin ikinci yan.sına ail ar^ıvı, hu kı^tjilugaragnıcnvc jıdcla M inadına n bir dunışla. OıLi'nm hcm gecekondulaşmaya hcm dc cski binalan ortaılan katdıranrantapartmanlaşnıasıiKi kaı^ı. iktidann baskılanna da aldımiadan cn scrt içcnkli clcşlirileri yüneHıigini gAsfcrcn sayısı/ helgeylc dolu... Nilckim çok sayıda îmar alVımıı ardından IVKf) snnniNinın Mkaçak yapılan imar planlan ile korvına*1 polilikasıyla da Türkiyc'dc artık gclcııckscl ya da alı^ılagelmiş gccckondula^mu dcgil, *kaçak kentlcfme*1 döııcmi yaşamyor Böylcsî bir M w ıııiınariıiz yapılı vcvrc içinde, mimarlanmı/ın her ragıncn gcrvcklc^ıinlıklcri kimi o/Lnle binalar bilc Mfarkıuda olunulmayan** sanal yapıllan ularak sadccc nicraklı g«i/lcrc hilap 5 0 . YIL MİMARLIK BİLDİRCESİ Mimarlar Oda.su i$te hTıylcsi bir süariıı tanı^ı olanık kuiladığı 50. yaşında.Tfirkiye'nın nıimarlıklu ycnidcn buluşması gcrcktigini ammsatmak ü/crc Mimarhfta Saynı\ ürüyüşü" dO/enkdi. 2 tkiın 2<J041 unıancsi gi'ınü LsLınbul Uıiklal Caddcsi'ndc gervcklc^cn yürüyu^ön ardından ilaıı edilen M Mlmarlık Bildirg^siwndc isc dünya nygarlık lurılıiııiıı miınarlık vc kcnl.se! bc^iği olan ülkcnıi/in bu hazincsini kurtarmak ii/ere i/lcnmesi gcrckcn tulumlar bclirlcnıyur Unıan/. aynı hildirgcylc hırlikie bu yuyında dile gclırilcnlcr a ileilik a rln M ılgistnı sc Buna karşt scssi/ ya tta sııskun kalınması isc sadece miniarlığın dcgil onunla da bütüıılc^cn uygarlığin •*reddi" anlamına gelmiş olma/ mı7... Bu ncdcnle Mintarlar Odası içiıı 5(1. yıkla asıl yapılması ^cıckcn dc sınıdan bir a/cl kuilanuı dcgil, kuşkustı? nıuı da ivcrccck şckıldcTürkiyc'yc "yarıııı yüzyılın kenlleyme ve mimarlık*9 scriivcnini ycnidcn anımsalniak... Süregidon kcnlscl vc külliirvl oro/yonıı durdunnaya yönelik uıuuilau dacanlı lutarı, ycııi vc ahcrnntıFpolhikalann fiıtrftlehilmcsi îçîn dc aynı gcçmi$i tiını nalen vc scınuglanyla intclcmeyc. dcferlcndirıneyc kalknkı buluımıak... (,Tınkö Mimartar Odası. ülkenin çagdaş uygaırlik yürüyü$undcki oıı oııcnıli cngcllerin haşında gclcn u kentsel ya£ma n ve "inmr rmılı ekonnmUrnin bcnı 50 yillık "uzman lanığı w , lıcnı dc bu gidişc karşı 4