Katalog

£Qimarlık ve kent Oİrar Nieriıeyer, Latln Amerlka Memoriaf'da KİtaphkM< ratek, PaoloJlki belonarme ayak arasındakl kirişe asılan »tonarma rmeyle sağlanan plastik etki. Ofimpfyattan Kapalı Spor Salonup asdı çatı (1964). Kanzo lange Fotoğraflar. DOĞAN HASOL Mimarlık ve teknoloji DOĞAN HASOL ski çaglardan bcri icknulojinin mimariıkta önemlı bir yırı olııuıştur Iki hin yıl önee, Romalı ıniınar Vitruviıift M Ue Ardıilcrlıırıı" aıllı kıtabında buşanlı bır mimarlık ıvm "Utllİtas, Flrmllas, Venustat" (kullamşiılık, saglaınlık. güzelliklctmenlcrinın gcrcklı okluguııu ilcri surınüşfü. Daha sonralan "Iflcv, Kıın*trStaiyan, Esteflk" olanık ö/cllcnen lormül hııgün dc büyüfc ölçikic gevcrhlifinı koı ıımuktadır. Her mimari üründc nslolnn. "amaca UYgunluktıır". Amaca ııygunlugun içindc bivim I Ibnnı cstctik). işlev vc konsirüksiyon ClekıuıKıjık ogcleı) vardır üncnılı ulaıı, bu ögclcrdcn bırının oukinc tisnlnlü^ü dcpil. bıınliinn aınaca uyguıı olarak uyumlu bülünlc>ıııcsidir lyi mimarlık örnckleri cn a/ından. i^lcv Mmınlarırıı vn/cıi. yaııi gercksınmclcrc iyi yanit vcrcn. csieiik dcgorlerv sahip sağlantsağlıklı yapılardır. IsUMik ıııımarlıjtın sanaisal bftiyııiıstltır Saülamlık vc sa^lık kııııulan iıe kullanılaıı tcknoloji vc nıal/cnıc> lc yakından ilgıliilir. Avuüturyulı finlü ınimar Olto \Vagnti rl X41 1918) M>eni konstrüksiyon, yrni mal/emcler ve hısanların yenl l*rn.kksinmdiTİ« biçimlerin lopluca jcnileanitfiiDİ zonınlu ktlnr" dcrken ickıııılojırım \c ışlevın. hıvıınlcri v«»k Ta/la eıkıletli^inı uırguiamaklaydı. l>^ruılur: Ycni iiriînlcr. ycni lüknoloiilcr yapılann vt'lırcsını hclirliyiH. Uu, her dftncnnk* hiîylc «lmu$!ur Yapılar biçimdcn, işicvdcn snyullaıuıııayacakKın gibi lcknolojıdeıı dc Miyuilanaıımorlar. Insam^lu ilk yapılanndan bıı^layanık striikıfır ve tktay vö/ıımlcriııdc günümu/c dck v^illı nıal/cmc. alcigcrL\ kullsınmışiır. Agaf dallan. ah^ap. ta^, pi>ını> ya da çig lopnık. demir, cam, çelik. bctonarmc. alüminyııııı. ptastiklcr vrdalia nicclcri... Bülün bu mal/cjııclcr vc kullanılan leknulojiler, (aglarınu daıngalamıı vuntıuşiur , yıfnıa tluvan; lugla. kenıcri. lonozu vc kubbcyt nt^ıir. l am, pencere boyuliannı hüyütınu*; bclonarınc. v^k kallı iskcltilı yapıyı gciirmiş, gcniş açtklıklann kolayca o^ılmasım safüamı^. btnalann boyullannı vc gorünfimünfi dcgi^tinniştir. Cdik vc asaasörteknolojısı. gökdclcnlen; y*>I göstcnni!», boylccc yapılann dcfışmcsiylc pck çok kcrnin ve uygulamalanyla 20. yüzyıl mimarlığına oncmli plastik dcğcrlcr kutmı$)ardır. Cjünömuz mimarlığııula gözdcn uzak tuiulnıanıası gcrckcn bir nokla da hiç kıışkıısıız, çevrc duyarlıhgıdır. Yapılann vevrcye duyarlı ^^ olmaları artık ün knşuldur. Ar cncrjı tükctcıı. ^ ^ H çcvrcyi kirlctmcycn, îçinde yaşayanlan *~"j zchırlcmcyen yapılar... Kullanılan tcknoloji vc ^ H mal/cmcnin bu kcrçullara ayak uydurması ^^ bcklcnîr. Makecmc ürctıcilcrinin dc çcvıvnın kmunınası knnusunda daha bîlinçli vc duyarlı olııuları Ivklcnincli. Yü/yıllar btiyıınca sürcn ahşap. iü>, lupla cgcıncnliği gidcrck ycrini ycni mal/cmc \c ıckniklcrc bınıkmışltr. Uünumu/de bir mal/cnıevcşıllîlı&î u hollııguyla kar^ı kur$ı> ayı/. Hugün binlcrcc mal/cmc anısıııdan Santiago Calatrava, Lizbon'da tren istasyonu. cn ııygtın olamııı scçnıck ııııııiaılara ve mühcndİKİcrc höyük sonımlııluklar yüklüyor. [)ı>g;ıl ki. hılgi ilctisiıninin yaygııılaşııiJisı tckııik atkınıların avaıılajidıı Olması gcrckcn. dognı mal/cmc vc tcknolojının dtıgru ularak uygıılanmasıdir. llıı da yinc biigi gcrckliligini ün 4 plana vıkarı>or kısacası. yapıtar hclkı Kı/ı 1 mal/cmclcr olmassı da yapılabilir ama hilgî i • » ' ' Jg ^ olmndan asla... teYeni mal/cme ve teknırfııjiler mimarlann onünîi ;içıııı>lır" dcucbilır: ancak onlann düşlcrinin dc mal/cmc vc lcknolojilcrin gcli^ıııcsindc payı ynk nuı? lcknolojık gcli$nıcrıin lcnıclindc dü^lcııick yaiar. Dojlaya tıytımu ılkc olarak kanimscycn. "ı«ı>'Ut ve /aıııan ölesi uu/ellîk aıılayı^ı vcıınc i>leu*dcRÎn lıir ınükemnıellik arajan" ünlu pnımar KL. Wri|*ht Peter Rice, Paris'te Le Grand' Arche binası bılc I mıh İ6İ0 m) yîîkscklı^indc bırgökdelcnt gMş saçagı. Asma germe sistemle 'bulut'. düîjlcyıp lasarlamaktan kciHİıni alaıııamıştir. Şiındı nnümü/dc ycni sarular var: Yakın gclccckfc gorünümfı dc hamKı^ka bir dıırııma gclmiştir. Yiııc çclığin vc bciıınanıtcnîn ycrini aiacak ycni hir nıal/cmc çclık vc i'aındaki gclışmclcr cski dötıcınlcrdc lıiv lüriî orluya ^ikınayacak mıdir? Ilu koııuda kchaııcttc gorulıncycn bîr giydirmc ccplıcyi oriaya kov'mujjiur. 20. bulunmak «>lanaksı/dır Oü^ünör Pierrc Cîaıolle'un yüzyılıla kabuklar, u/aysal slruktörlcr, *i$imic dcdıgı gıbi. "(iallup Knsiitüsü laş çağında var sis6temlcr« asmagcnnc sistcmlcr uımcftn. buyük obaydı. bi/ hâlâ magarıılarda «turuyor olucaklık**. açtklıklı asma kiîprülcr) önccki drtncmlcr ıçiıı bclki Taş çagından ^uıırakı çagları da göıdu^ümü/c görc kıyal bilc cJihncvcn ya da yalııı/ca JÜTJ dü/cyınde fimdilik y;ılni/ca ılü^ üriinü olan üiopik kcntlcriıu kalan uygulumalara yol açmışlardir. iilupik yapılann ılcridc ycni mııt/cmcler vc ycpycııi Kjsaca diyebîlın/ ki. 20. yfizyılın lcknulojısi lcknulojilerlc gicn;cklcstiriU'.hılcce{f.mi «ivylcn\ekle olmasaydı nc şclâlc evi, nc Vıila Sa\ınv. nc Petmnas yctinchîlirÛE. (iclccckçi vc ütopyacı dîi^iîncclcr bir Kulclcri, nc Hoga/ Köpriisiı. ııc Fraıık (iclıry'nin yaııdan lcknolojinin gclcccğinc bcl lxıf lurkcıı bır mü/clcri. ne dc akıllı binalar olabilirdi. yandan da lıcdcl'gtîstcrici olmakiadır. Yinc haşa 20. yü/yıhn urialannda Neni,Torroja, Candcla, döncrck ö/cllcrsck. hcr düncmin tıkruıkıjisi nıiınari BuckminMrr Fullrn lr KlcoUis. ln*i <hto. smiraları yapıla danıgasını vıırnuışiur. (iırvok ınimnri yapıı lıiç Petcr Rice vc Nanliaıs» ( alatnava gibi yaraucı ku^kusu/, estctik ve ı^levsc I micliklcrinin yaııi sıra strfiktür mîîhcndîslcri gcliştîrdiklcri strükıür tasanmlan dogru icknolojisini dc yansıtan yapıiiır. nfıi \ \»• 15