Katalog

'JJlimarlık ve ken Mimarlık şakaya gelmez İÜRHAN TÜMER ırsı/lık. dolundirıcılık. hayalı ihravaivılık, karahnrsaulık. iskcncceilik. cdlallık gibi kîtııi aykın ve ciluiu.su/ nrncklcr dışında, lorıuailıktaıı hekımlıge, ga/ctceilikten o£reinienlige. şoforlükten mühendıslîgc, hcr nu>lck insan ivin vardır. ınsatıa ynneliknr, insünın bir gervksinmesını karşılar, insuinın yaşuııııııı kniaylnştirmayı. onu kcndi çapinda. kcndi alanı kapNamıııda ınuilıı eimeyı amavlar Hu dıırıım. mımarlık sw ktfnıısıı nlduguıula da clbeiie kı gtv'rlıdır. Mımarlar, insanoglııntın lcmcl gcrcksınmelcıınderı hiri ol»ın baııııma gdvksinimmi k:u')ilayncak. oıuın hcnı hedemııı r.ıluıt clıirecek hem dc ruiıuuu okşayacak. cstciik duygtılanm taimin edecck açık ve kapalı mckunhır. binalar. avlıılsır. nıcydanlar lasarlarlaı \c in^a cdcrlcr İİLJ bııialar, bu mckânlar çok çc^ulıdır vünku bannma kavnımı vulnı/cu, ki^inin ha$ını stikahîlccegı hır e\. bir catı altı ilc sınırlı dc^iidir hîç ku^kusuz ve çok daha gcni^ kapsamlıdsr. İnsan. etkinliklerinin çok hfiyfık bir bolümünü, mtmari yapıllann içinde gcrçcklcştîrir. Beethmen in ünlü $. SenfoniUni bir fantezi olarak pilli radyonu/dan hirçuldc dîıılcyvbilirsîni/ aniii canlı bırorkesiranın vcrcccgi görkemli bir konser içın akusiık donanımı çok bagarılı bir saloıı gcrcklidir. Kfılfürcl mirasimı/ı oluşiumn çok degcrli belgcier. ancak müzelerde, arşivlcrdc kt>nınabilır. Çocuklan, egılimin bir parçası olarak dogaya vtkabiürsini/ ama onları .ınciik 1yi planlanmış okul bınalannda gcrcktigı gibi efiiiebilirsini/. LveL binakirdan yani mimari yapıtlardan. mimarlıktajı va^^evenıeyiz. Ünlar, ya^anıımı/m ınerke/ındcdirlcr < ienellikle, ya onlann içindeyi/dir ya da <mlatla çevrilmi$. nnlarla sınirlannıış olan dış mckanlardii, nnıegin. iki yaninda. dört yanmda binalann bulundıığu sııkaklarda, caddelcrdc, hulvarlarda, meydan larday ı/dır. Â/ellikle büyükkcnllenle. çogu binanın içine girnie olanagını hiv'bir zuman bulamayı/; onlan hcp dışsından algılan/. Kinıîlcnnin önünden hcr gün, belki hirkaç deta gevtnek zonında kalın/. IIclc yüksck binalar, kııİLİcr, gukdtilenler. kenlin her tarafından göriilürler, kendilcrinî mutlaka guhlcrirler. Hğer bu yapılarda si/c tcrs gelcn bir şcylcr varsa onlann gölgelerı. mullulugunu/un bir knşesini karamwr dcmeklîr Eyfel Kulesi'ni hıç sevmeyen, onun yapılıuaımısı ivin yayımlanan bildiriye im/asını koyan ünlü Fransız yazan liuy dc Maupahsani'ın. bir gün, ycmegini nedvn bu kulcnın restoranında yedigini sııranlanı. Ç ünkiî Parhtı bu kulenin M görünmcdlgi tek >cr buraNi diyc yanıt verdigi; Var$«>v:ı\la Stalin döncmınden kalma, hantal 1 1 hantal 11 gökdclcne bakmayan evlerin ve otcl odalarınm. ona bakanlardan daha pahalı uldugu sovlenir Mimari a^ıdan ha^ansı/ olan çcşilli r kusurlar içeren binalar, onlan yalnızca dışandan. uzaktan algılayanlar için degil orularda ya^ayan, onları kullatıan insanlar ıçin de bir nıutsu/luk kaynagı olabilirler. Bir hwamı/. köıii planlannıı^ bir evin. muilu bir kankocamn hoşunmasina yol avabıleccgıni söylcrdi. Bütün bu olumsuzluklann ortadan kalkabilmcsî için mimarlık küllüriînün gclişmtş olması vc hu gclı$nıcden. hem ııııınarların hem dc mal sahiplerinin. kullanıcılann, poylarıni yetcrince almi9 »Imalan gcrekir. Sn/ün burasında. gelîn ünlü bir ya/arnni/ın Ahmel Haşim'ın *» sfî/lennc kulak vcrelım: "Mimari escrlcr fazla garabete gelnıe/. (;ülüııç bir nısme hakmamak, fenn bir çiiri veya ahcnksiz bir nıusikiyi dinlcmemek »urctiyle, hunlann /anırlı tesirlcrinden ruhumu/u kuruyubiliri/ fakal fcna mimarın etkiıindcıı sakınmak kolay bir iş degildir. Aclı bir muhavyil^ faklr bir ruh. yol orlasinda dlkilmi^ laştan kota hir şckil halini alınca. bülön bir şchrin mıınevi sıhhaiini nmilletiv bu/nıak kudretinde bir lehlikc olur.w Burnya kadar snylediklcrimden ve Ahmel llaşim'in yukandaki Hivlcıırulcn yola vıkaıak gunlan cklenıek isiıyiitıım: Mimarlık şakaya z; onu t*hil ellenr hırakmak DOĞAN HASOL) 23 I •