Katalog

imarlık ve kent 1882'de kuruian llk sfvH veformel mimarlık okulu olan Sanayli Neflse'nin (Güzef Sanatlar Akademlsi) mimarlık stüdyolanndan, 1937. (Sibel Bozdogan'm 'Modernizm ve Uluaun InşasT kitabından alınmıştir.) BİLCİ DACARCIMIZD BULUNSUN DİYE imarlar Odası'nın kuruluç yılı olan 1^54'ic, MimarlarOdası'na kaydolmak ü/crc toplaın *M 1 mimar ba^vurmu^ vc bu mimarlann 841 'i üyclık işlemlerinı latnamlamışhr. Bu uyelcrin 645M Islanhıl, 218*i Ankara, 78"i isc Izmir Şubcsi*nc kaydolmu^lur. 1^54'lc Istaııbul Şubcsi'uc kaydolan MS miniann 45 'i kadındır. KayıilarcMUi alındıgında; Odamıza ilk kaydolan kadın üyc. 7 sicil numamsı îlc mimarlık cgıtıınıni yuridışında lamamlamış ve u/uıı yıllar İTO Mimarlık Fakülicsi'nde hocamı/ olan Prof. l)r. Nedbe Çakıroftlu clur. Ancak stfzlü lanh çalnjmalan Hirasında dünyanın ilk kadın şdvalyesi unvamnı laşıyan 44>l »icil Nu'lu uyemiz scvgili C ahide Tamer gcçcn clli yılın ardından. "Bi/lcr hep birllktr kavdolduk ama crkeklrr ilk numaralan alda. aslında bcn de I aumaralı üyc olabilirdim'* dıycrck oldukca hoş vc nuı/îp bir ser/cnişlc hu sıralamaya ıtıra/cimeklcdir. ı Kurulıışundan lam clli yıl sonra Mimarlar Odası'na kayttlı Oyclcrimi/in ssıyısı ^0 bin 38'i bulmuşiıır. Üyclcrimi/in l*> hııı *»26M erkck (yîbdc 66.34)t 10 bin 112 si (yü/de 3 3.6"^) kadındır t\ hüyuk ilimi/iıı Oda kayıllarına görc bu dururn aşağıdakı gibidır. İKfanhul: foplam uyc sayısı 12427 (4MJ6 kadın. 7921 crkek) Ankara: l'oplanı üyc sayısı 7217 (2387 kadın. 4%4 crkckl Izmir: loplanı iive sayısı 3C>21 (1340 kadııı, 2581 crkek) ı Bu sayilar vc oranlar, bizc kaılınlanmızın mimarlık ıııcslck alanındaki ^sayısal1* görünürlügünün cîddı bir $ekıldcartmı$ oldugunu. yu/>'illardırcrkcklercÖ7giî kabul edilcn mimarlık ıncslcğmm bu aıılamda ciddi bir dünüşütıı gt\aırıııekie olduguııu I pöstcrmcktcdır Ancak şunu ıınuimamak gcnrkir. Sayıhın on hiıılcri bulan kadın meslckia^larınıı/ın çok büyük biı kısmı I mcslck yaşamlannı kamıı çaiışanı. Onıversitelcrimi/dc akadcmısycn, scrbcst ııııııı;u lık lıayatında isc gcncllikle miınar olan cşlcri ile hirliktc, bîr anlamda onların dcsicklcyicisi konumunda gcrçeklc^liınıckLcdirlcr. Bir ba$ka oncmli larihi saplama îse: 12 Eylfll Anayasasrnın 135. maddesinin dcgiştirilmcsi ilc luımuda çalı^ın miıııarlarm ()da*ya üycliklcrinin keyfi hak* gelirilmesi olmuştıır. Bu ncdcnlc wm yıllarda mcKİek (Hİalarınııı mcslcktsı^lan hakkında yaplıgı sicil ve özlük haklan ile ilgilî çalı^ntalarda ciddi bir kopuklıık mcydana gelmişlir. liu sııplamalar, ülkcım/dc M>n clli yıl içirıdc sayılan ^OOicrdcn 30 binlcre tılaşan mimarlann potaıısiycli ortada dıırurken ve ne yazık kî son yıllarda tla büyük bir kısmı iîjsizkcn kcntlerimizin yü/de yctmişinin niçin **mimarsLe" inşa cdildiğini anlamamıza yclmcmcktedir. M Kadın ve mimarlık MÜCELLA YAPICI B ilmcm hiç düşiintlünüz mü? Konııt ilc ev yu ıla yuva arasmdaki fark ncılir? Konutu miıiKirlütt!) lusurlar ve yupar ve hu nıimarlar gcneldc erkck olurlan yuvayı isc dişîler, halta ılalıa dcığnmı di$i kıışlar... IVkfıIâ; mckân aynı mckâıı «1», iHmmlaınalar arasındakı l'ark ııcdir? Ncdcıı Mlt0DUl"uıı kullsınışh. dayamklı. rantahl vc pnvaniahl olmasının Horumlııluğıı vc ha>ansı gcnelde tasarlayıcı ya da yapııncı kunuındaki erfccklmlirdc; içinin sıcak, dü/cııh, icmi/. *akin vc dinlcıulirici olnıasımn yükümlulüğü dişi olan cştcdir? Niçin ülkcmı/ık hîlinen vc laııınan oıı ıııimar ismi sayalım desck. yaplıgı restorasyoıı çalışmalanndan duluyı diînyada ilk kcz bir kadına verilen şovalyclik uııvanıııa salıip Cahidc Tamcr, Mııalla EyObofilu, Leman lonısu, Mfincvver Bvlcn, Nerîbi* (,'akır > a ılsı yan$nialanla çok öncınli ödüllcr alan Scvinç Kayııak, İlurika SSylememftlu, Mahhuhc Yazgan, Nursel Onat, CiüntT Acan Birsen Doruk, Şadment Arolat, Scvinç Elmas. Scvinç lladi. Filte Erkal Nuran Karaardan, Birsen Kürk<;üoglu, llande Suher, Afife Balur, Mlne Inrcoglu, Aytrn Çcllncr, Yunlanur Sepkln (vc bunula beııiın dc İKİııılcnııı aııaınadıgıııı dalıa nıcclcri) gibi mimarlanmr/ın isimleri aklıınıza gclme/7 Ncdcıı dünyadaki ya/ıh vc yapılı uygarhk larihinin işarct vc dönüşüm laşlan otarak kabul edıleıı tüm yoncfimscl. dinscl, linaasal vcşimdilerde akıllt nldııklnn da iddîa edilcn gökdclcn tipi yaşam alanlannın üKıicilcri vc lasarlayıcıları arasında kadınlar (îyi ki) yoktıır*^ Ncdcn doga ve toprak analık ilc, küllür vc dcvlcl isc babalık ile ını^elenmiiîtir? Vc dc larib hnyunca bu hcp bclylc mi olnıu$tur? Oyle olmadığı söylcnıyor Fricdrkh Enfirb vc Robcrt BriRiıoulff gibi iki fincınli dü^önfir, birbirlcrindcn 50 yıl arayla, lürümüzun bir milyon yılı kapsayan îtLsanla^ma vc UıpluııısaUa^ına scrfivcnindc oncülfigfi yapan cinsin kadın oldugu s«>nucuna vannış. Onlardon bir clli yı! stmnı da Evclyn Kecd gıbı bir insaııbilimci, düııyaınızdaki ilk mülıcndis vc mimarlann kadın nkiugu lumusunda fe/lcr ilcri sürınü^. Hvclyn Rccd'c göre crkek cinsi sürckli olarak avlanıp sava^nıakia ikcu kadın cinsi; digcr bülun görcvlcri üsilenip (kamıısal ya do özel olan diye ayınnadan), türümü/ü ayaklan üstünc kaldınp uygarlıga dognı yürüyüşc gcçirmiş. Bendenîz unlann yalancısıyıııı ama, yapılan son kazıbilimsct ve insanbilinıscl araştınna vc çalışmalar da bu lc/leri dofrular yöndc geli^iyor. Bu aıılamda, son yıllanla, kadın liarckciinin vc bilincinin gclijnuHunc paralcl olarak uygarlık larihinin bircbir yansıınası nl.nı mimarlık lariluni dc kadın lxıkış açısı ilc incclcycn \v irdelcycnçalı>malaryapılmı$iır Aııcak digcr bülüıı alaııluula oldugu gibi kadınların mimarlık mcslcğinin larıhiıulen dc dı$landıgı vc snn /anuınlunı kadar mimaridc cinsiycl rMİIcrinin ctkisi konusuıula ı;uk a/ ara^tırma yapddığı da yadsınanıa/ bir gcrçck olarak orlada durmakfadır. Ancak. hiçhinmiiein gönTiczdcn gclcmcycccjti bir başka gcıvcklik daha vardır ki. ı> da, suıı allı bin yıldtr hüküm sürmcktc olan aiaerkil lopltımlann ortaya çıkışı ilc kadııılanıı lasarlayıcı, öıgfillcyici. yaralıcı güvlcri vc ıhıyarlilıklannm. mahrcın olan ü/ri alana sıkışiınlını^ ve kürcltilnıcyc valısılmış nlması gcrgcgîdir. Hoş, özel ve ınahrem olanla ö/lc$tîrikn yuvanın. iç işlcyİ!>lc görevlcndirilmi^ olan kadın cmstnın kamusal alaıılarda sa^ultamadıjiı saııatsal yaratıcılığım hayaia gcçirebildigi cv dckorasyonuıuııı cn icnıcl ogclcri olan dantellcr vc cli^kri dc ııuıdcrn vc dcmokratik(!) toplıımlan yaralmaııın cv igiııiıı miHİcrıılc^ıncsindLn(!) gcçligıni dügünen sistcm lardljmüın vcyi/ Kaıulıklanna iadc cdilsc dc modcrnlcşınc vc dcmokratiklcşmc aılına kadınlar bn alaııı da gülc tiynaya ttrrk ciınışlcrdir. Bııratla "RÜIe «ynaya" sözcügünü hılcrek scçtim. Zira. Cumhurıyclın, nuıdcrnlc^mc hamlclcrinin bir geregi ya da göKlcrgcsî olanık (Avrupa vc Amcrikalı kadııılardaıı daha crkcn bir döncmdc) bi/lcnr hediyc ciiif i mimarlık diplomalannı. uygarlık Uırihinin bi/e bîçtiği cinsîyclçî mllcrin aşılınasında gcrcgi gibi dcğcrleiKİırcnıcdıgiınizin vc bu alunda yctcrlı savaşımı ViTiııodiğinıi/in de isicmcycrck ahını vi/mek zorundayim. Çok Ca/la ıı/alııudaıı vc dc kuııuya dagılınadan sıııısöz ycrinc aşagtdaki ııaci/anc soruyu sorarak, kadın erkck hcpiınizc yü/de yclmi^ bcşi mimarlık hi/mctı almadan gerçcklcşını^ bir kcnlin mimarlan olarak gcrçck mimarlıgm tanımına ulaşmış vc kuilamcısı ile tokalaşıuı nicc yü/yıllar diliyorum. Soru: Acaba gcrçck mimarlık, konııt ile yuva ardsındakî kavnımsal l'arkın gidcrilmcsinde ve gcrçcklen dcınokralik vc ınodcrn lopluınlanı ulaşmanın gizi, ; l rankfurt ınutrağının lasanınındii dcğîl dc kullanıcılan arasmdaki cinsîyctçi furkııı orladan kaldınlmasııula ıııı saklıdır? Sevgilerimle... 1 I 28