Katalog

B İ R D E N E M E K İ T A B I Birsel, denemeierinde, okuru kitaplar arasında dolaştırarak, onun, ayrı ayrı "insanlık durumian" üzerinde kafa yormasınt sağlar. Yelpazesini sürekli açarak, okurun aynntılar üzerinde yoğunlaşmasım gerçekleştiren Birsel, ona birey ve toplumun bir parçası olarak varlığmı kavratır. Birsel'in denemeleri ADNAN BtNYAZAR KEDİLER/Salâh Birsel/Bağlam Yfeyınları/204 s./Kod No: 154.011 zunlu kısalı da olsu, olayların dflkünıflnu yapmaya ya da düşünsel irdelcmclere dc yönelse, Rirsel'in dcnemeleriniıı anlatımsal bir yaraiı olaıak değcrlendirilmcsi /orunlu görünüyur baııa. Şu Miularda yuyımlanan Kcdller adlı kiıapta toplaııan denemeleri dc bu bağlanıda, Birsel dcnemecilieinııı bir parcası olarak defcrlerıdtrmeye çaltşacagmı. Birsel, dcııeinelerindc, okuru kitaplar arasında dolaştırarak, onun, ayrı ayrı "insanlık durumian" ü/erinde kal"a yormasını sağlar. Yelpazesini sürekli aearak, nkurun ayrıniılm u/.erindc yoğunluşmasını gerçekleştiren Hirsel, ona bırcy ve toplımnın bir parças: olarak varlığmı kavratır. Dcncmelcrindcki bu nıanııksal eksen, omın vurgıılamal. ısıcdiği insanlık dıııııml.ırının odak nokıasıdır. Olaylar kiıııi yıı lcrdr öylesine ince ayrıntılara bolünuı ki, bu bolüııılerde Birsel enlipüiu'iı •jcvlcr aıılalır gibidiı. lıiı'cliklcr u/.crindc dunııa alı>kaıılıgı kazaıımaını> okurların zmııaıı /.aıııaıı duygusul lepkisinc de yol aear bu. Oysa denetuclerin manıığı bu aynntılarla kurulur, begenisi bu kaynaktan heslenir. Birsel'in diilc aşırı oynamasıııı da onun bu ayrıntı ıı.stalığıııa bağtayabilirİ7ancak. Bu dilsel beğeni baglumırıda, sıradaıı bir olayı anlaıiığın&d ııuMİ eıkiliysı:, iıısanlığın gdeceğine ı;ık luııııui ya da gdecefiiııi kaıarımış bir olayı stTKİK'digindv de öyk'üinc etkilidir Birsel. "Olayları sergilcnıe" sövuııun altıııı çi/mfin, Hirsel'in, bir /er/evateıda t?fSrüldufıl gibi, hcr $t*yi gercegı, ı^ıği vc rengiyle vermesiyle ilpilidir. Ortük bir ya/ar ılefildiı Rirsel, açıktır. Av'ik olduğıı Iv'in de ütneıiH'lerinin kaynaŞı hiç tukeıınüyor. Her tlcııiTiiLsİLicle olaylar da dil do ayrı acılımlaı ka/anıyoı. Rirsel. bu eıkisini, ın cok Iariı>ılan. Iıalta kimileıinLf buruıı kıvınlan bir vöııüylc, yaııi koıuli ne O/gü siVcOkk'ri. deyiıııleri kuilaiuua hiv'imiyk'yaratıyor. Kcdilır'deki "l'oıncı Pornoya Karşı" ilc "lieninı Srt/vükicrim" ba$lıklı tjııernelcri bunu aıılaınamıza olanafc sağltyor. Yazarlık. bir bakıma, yazarın kcndiıit ö/gn bir hicrın (üslııp) peli$ıirmnidir. Ya/ai, o/e)likle bu yöndyle değerlcndırİİİIM, omın yazı enıcği de ^omutlanmı; olıır. Çıınkiı ya/arlık, sözcüklerle oynaııuı, unlara yeni boyutlar ka/andırnıa, oııluııtı artlam alanbrını f.cnişletnıe denK'Uıı. Ktı..ku>uz, Birsifl, birtakıuı garip'iklcri, luturlılıkiarı yada luiaısızlıkları, çclii.kilcıi dik geiiriıken de ilginctir, uına * "Imdi kulağımuı MUlcr'in dostu, cancigeri Alt'rcd Perle&'e yakla^iıralım. O, bizimkinin bir kudurgan gibi kiıap okuduğunu söylcyeccktir. Ycmek kiıaplarını bile kacırma/. Kimi sabah, Spcngler ya da Otto Rank'ın kalın bir kitabınu ıl atar, u^ karnına saallcrcc okur. Hem de tek satır allama/. Boyuna da not cıkarır." •"Miller'in tüm kitapları bir özyaşamöykilsüdür. O, ancak başından geçenleri anlaıır. Ona bir aın ya/an dcnilse de olur. Rinıbatıd'nun ya<jaınöyküsUnU yazarkert bile kendi ö/yasamOykUsüııü ya/miitır." * "Bııraya junu da kıstıralım ki, Miller'in diti yani sözcltk dağarcıği tanıdıgı ki$ilcrdcn danuıtığı cavala cuvala sCVlerdcn, çiğ ve actk sacık konu^malardan olujur. Ciendevlerde. boks »alonhırında, hapis damlarında gever akve olan fiskoslar da onu bcslcr. Kimileri de cilvesi ucuz duvar yazılarından dcvşjrilmiftir. Diyeceğim, argo Miller'in bir yan kurulujudur. Tümcelerindc en patavatsız, en deli pir! sftztılkleri kutlanır. Onları animayı, aklmdan nah şu kadarcık gccirmc/.. Ama yine de bu patkütlerden bir şiir cikarmasırıı bilir." I j Pai v» Puf / Ada Yaymlan i 001.003 Htclval Gunlüğü I Ada Yayınlen I 001.004 Yuafılık Oünlüğü / Ada Yayınları / 001.059 Bütun $llrtort/Ada Yaymlan / 001 060 Bir Ztnllt San At / Çağdaş Yaymlan I 027.041 Kunıtulmuş Fmltmtm Bmhçmtl/özgür Yaymlan I 090.018 Yaptştırma Bıyık / uzgür Yaymlan l 090.021 Hallay Klml Kurianr I Bağlam Yaymlan/ 154.012 Amerikah Tolttoy I Bağlam Yaymlan I 154.013 Kadller/ Bağlam Yaymlan / 154.011 U Salâh Birsel sö/cilkkri yerli yerine oturıması, dcyimlorc lakla ainrmasıyla dalıa da ilginetir. Sö/ıilklcrini bir inci arayicısı gibi arar bulur Birsel. Ycrine oıurırukıan sonra, iHrdeyie n srt/ctığtln scçeneği yok gibidiı. örnfğin, "Yemek ve hulaşık mekikeik'ri ive gea* yanlarına dejin iş gorür" liiDiL'Mİudeki "ıııekikv'ler*' s<>/oliğü ogiUıi) gcli>i aıılatına yüııündı'iı lam bir seçkıtılik ıa>ır. ÇUukii yazar, bir tek sözcukle, olayı en yoğuıı harckeilîliğiyle de yaıısıiıı. "NL ki, di/deriıı yinclcııntesine dc dayanıyor ki, bu, azbira/. $iirin şavk.nı kısıyor" (Unıccsindc t'.eçen "$avkmı kısıyar" deyimi dc, arıık iyice ba;.rnakalıplaşan "etkisini a7altıyor"a bir scvcnektiı. Öıııck ^iirden so/ edcrken, "Birincisiııin ilk Uuku/ dizısi oldukva çatapatlı" dıyor. Bıırada gcv'en "eaiapatlı" sOzcıiğü dc, cok yinelenen bir sözcügün karjıscy, bir durum sâzcUkle bctimlcnebilir yalmzca; bu yankaranlıklan cıkıyorum yola, cğcr sttylcmck istcdiğim $cyin (sflyletıiren, kendini anlattırmak istcyen şey eğer) yeterti gtice <>ahip<ie, lıemen swinR başlıyor, ilk adım Kop riımik salınımlar, beni yt)?eye çıkarıyorlar, her şeyi aydınlaiıyor, $u bulanık macldeyi, konııyıı kuruyur..." Moıııaigııe, deııeınelcrinüe hep kendini anlaıtığııu sıiyler. Heınen hcr dL'iıenıcci iv'in gcçerlidir bu yargı. Bilgileri gcncl buyutundan ö/.el boyutuna, neMicllıgındcn ftznelligine i.idirgcmek; kişinirı sürekli kendini araması bu türun gclencğidır. Monıaigne'in ba$lamği bu yaklaşım bugun de gtrçeıliğini koruyor. Montaigne, kiıııi uıılatıısu uulatMiı, hemen her denemciiıuic keııdi ki^iliği l>oy verınişıir. Salâh Birüct'dc vok belirgiııdir bu. Henry Miller'ın dünyuüina yapııgt geıi, Birsel'in dcncıneci kijiligine ışıklar &acıyor. örnegin, Miller'ın kijiliğine yönelltiği ju yargılar, gcrçekte Birsel'in yazarlık kijiİiğinin de bir yankıması değil midir? Rirscl'in, dencınelerini yaraıışı, Sek.wk roınanının ya/arı Jıılio Conâzar'ın dediği gibidir: "öncelikle karnıaşık, bulanık bir 18 ÇERÇEVE Ocak 1989