Katalog

CUMHURIYET DERGİ malann yerini, jeolojik vejeofızik incelemelerin alacağını savunan uzmanlar, bu gerçeklehareketedilmesi gerektiğini vurgulayarak, "Buanlamdakı araştırmalarda vazgeçilemeyecek sahalardan birisi de denizlerdir. Dolayısıyladenizlerdeincelemelerdebulunacak altyapıy ı bir an önce kurmalıyız" diyorlar. Izmir'deki DBTE Türkiye'nin bu anlamdaki açığını kapamak için yıllardır kısıtlı olanaklarla da olsa denizlerdeki seferini sürdürüyor. Enstitünün merkezinde uygulama, araştırma ve öğretiın olmak üzerc üç temel bölüm bulunuyor. Yapılan araştırmalar sonucu elde edilen verilerin incelenmesi Inciraltı'ndaki merke/de gerçekleştiriliyor. DBTE,Türkiye Bilimsel veTeknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Ycr Bilimleri, Deniz Bilimleri, Atmosfer Bilimleri veÇevre Araştırma Grubu'nda (YDABÇ AG) temsil ediliyor. Ayrıca ABD, Kanada, Japonya, Fransa, lngiltere, Norveç, Hollanda, Rusya, Ukrayna, Yunanistan, Bulgaristan, Cezayir'deki üniversiteler ve araştırma kuruluşlarıyla ortak çalışmalar da y ürütüyor. Gözdeleri Piri Reis DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü'nün araştırmalarında en vazgeçilmez unsurun Piri Reis Araştırma Gemisi olduğu tüm cnstitü görevlileri tarafından dile getiriliyor. Türk ve dünya deniz tarihindc saygın biryeri olan Kaptanı Derya Pin Reis'in adını tajjiyan araştırma gemisi, Haziran 1978 tarihindc Batı Almanya Schiffvverft Diedrich Oldesrum tersanesinde yapılarak, Türkiye'nin bilimsel araştırmalan için buanlamda sahip olduğu ilk gemi kimliğini kazanmış. Herhangibirlimanlamayagereksinim göstermeden 1520 gün seyir ve deniz çalışması yapma yeteneğine sahip gemi, Türkiye'nin karasularında 21 yıldır araştırmalar yürütüyor. DBTE'nin başkanlığını yapan Prof. Dr. Orhan Uslu, enstitünün elinde bulunan Piri Reis Gemisi 'nin Türkiye'deki en eskı araştırma gemisi olduğunusöylüyor. Ülkedeki dört araştırmagemisinden birisi olan Piri Reis'in diğerlerinden ayrılan cn önemlı özelliği, tamamen araştırma gemisi olarak tasarlanması. Uslu, geminin üzerindeki donanımmgemiden dahapahalı olduğunu vurguluyor. Türkiye'deki araştırma gemileri arasında OrtadoğuTeknikÜniversitesi'nin(ODTÜ), Istanbul Teknik Üniversitesi'nin (İTÜ) ve Maden Tctkik Arama'nın (MTA) Sismik1 adlı gemileri bulunuyor. Ancak herüç geminin deyapılışamaçlannındenizlerüzerindc bilimsel araştırmalar yapmak olmadığı ve yapılışamacındanfarklı olarak yıllarsonra araştırma gemisine dönüştürüldüğü biliniyor. Prof. Dr. Orhan Uslu, bu liderkonumlarına karşın bir gerçeğin de altını çiziyor: "Ne var ki donanımımız eksik. Sisniik1' in üzerinde çok iy i donanım var ama her an batabilir. 5 rrtilyon dolaryatınm yapıldı. Yani 10 yı I önce müze yapmak üzere talepte bulunulan gemiye, 5 milyon dolar harcandı. Oysa Piri Reis'le, 500700 bin dolarla ekipmanını yenilemek şartıyla çok güzel jeofizik araştırmalar yapılabilirdi. Yani 20 milyon dolar vcrıp yeni gemi almak yerıne, mevcut gemilerinekipmanınınyenilenmesidahaiyi olurdu. Sonra, kaldı ki, gemi pahalı bir olay, gemilerin büyük çoğunluğu üniversitelerimizdc vc üniversitelerimiz maddi anlamda zorlanıyor." Enstitünün başkanı Prof. Dr. Usluellenndekickipmanla,özclliklcTürkiyesınırlarındakikıyıyayakınbölgelcrınjeof izik incelemeleri ve fay hatlarının ayrıntılıbirşekildcyüzdeyüzanlamıylaincelenemediğini vurgulayarak "Birkaçyü/mctrede ne var ne yok ona bakıyoruz. Örncğın Marmara Bölgesi'ndc denız tabanı yapısı, tabakalaşmaanlamındabırçokhizmetlerverdık. 1994 yılında Marmara Denizi'nde Piri Reis ile gerçekleştirilen araştırma sırasında binlerce yıl öncesinin fay hattı ortaya çıkarümıştL Piri Reis'e ne oldu? Marmara Denizi'nde, Sismik1'in deprem sonrasında yürüttüğü araştırmanın sonuçlannı îstanbullular heyecanla bekliyor. Bir başka denizaltı araştırma gemisi Piri Reis ise 199O'lı yıllann başından bu yana Marmara ve Ege Denizi'nde 3350 km. yol kat etti. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri Teknolojisi ve Enstitüsü'nün Başkanı Prof. Orhan Uslu, "Marmara depremi öncesinin yeraltı bilgileri sadece bizim elimizde. Ama bu veriler için bize başvuran olmadı. DBTE, elindeki bilgiyi paylaşmaya hazır" diyor. OZAN YAYMAN kdeniz'de korsanlık yapan amcasının yanında yetişen ve gerek fetihleri, gerekse döneminin denizleri ve luyılannı yansıtan harita çizimleriyleadıdenizciliktarihiylebiranılan Piri Reis,gynümüzdededenizbilimiylcilgili akademisyenlerin kılavuzluğunu yapıyor. Piri Reis'in 1500'lüyıllardadenizler üzerindegerçekleştirdiğivebugünlere bilimsel bircr kaynak olarak kalan maceralan, deniz bilimiyle ilgili bilimadamlarınaheyecanveriyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri Teknolojisi ve Enstitüsü'nün (DBTE) akademisyenleri, Piri Reis adını verdikleri araştırma gemisiyle kılavuzlarmdan 5 asır sonrayaptıklanaraştırmalandünyabilimtarihinebırakmakiçinyoğunçabaharcıyorlar. Marmara depremine ilişkin önceye dairellerinde veri sahibi tek kurum olmalanna karşın bu çalışmalardan dışlansalar da.... lzmir'in tnciraltı semtinde bulunan DBTE'ninmerkczi,sessizdünyanınbirparçası. Enstitünün kendisineseçtiği "Deniz Ejdcri" ambleminin öyküsü de bir hayli ilginç. Selçuklulartarafından 10. yüzyıldan itibaren kcrvansaray, cami, saray gibi yapılarda çok yaygın olarak kullanılan Deniz Ejderi'nin Cizre Ulu Cami'de bulunan kapı tokmağı şeklindekigörünümü,DBTEakademi.syenlcrinirı dikkatini çekmiş ve enstitünün amblemı olmuij. Üç tarafı denizlcrle çevrili olan Türkiye'nin denizlerıneyeterinccilgigöstermcdiği yıllardır söylenirduıur. Ancak ılgıli kcsımin scblcıi duymazdan gclinir. Türkıye'de A bugün denizbilimlerine aynlan kaynakla ancak TerkosGölü'ndekiaraştırmalarınkarşılanabileccği gerçeği, gelişmiş ülkelerdeki örnekler incelendiğinde ortaya çıkıyor. Konuyla ilgili uzmanlar, Avrupa Birliği'ne aday olan Türkiye'nin bilimsel ürctiminin daha fazlaolması gerektiğini söylüyorlar. Deniz bilimleriyle ilgili kesim ise rekabet yaratacakdüzeydebiryapılanmanıngerekliliğine işaretcdiyor. Değişen reytlng alanları... ÖzellikJe Marmara deprcmindensonra bilimsel araştırmalann yoğunlaşması yönünde oluşan kamuoyunun görüşü, önümüzdeki yıllardaTürkiye'dejeolojivejeofiziğinreytinginin çok yüksek olacağını gösteriyor. Geçen yıllarda ilgi duyulan ekolojik araştır DBll 'ııın amhlcmi bir deniz ejderi...