Katalog

Yaln ızlığı n iktidarında iki kadın "Yönetilmesigereken zavallı köleler, apial kokıifmuş köleler... Toplumun onayını almak, kamuoyunu göz önünde hulundurmak... Herzaman herkesi memnun etmekzorunda ulan birine nasıl hükümdar denir? Beni bu suçu işlemeye yönelten erdemlerim. Ikimizin de kanı aynı, ikirniz de kadınız..." (Knıliçe 1. Elizabeth, 'Muria Stuart' adlı oyundan) Kadın vc iktidar. Birbirinden oldukça uzak aynı zamanda bir o kadar da yakın iki kavram. Bir kadın, iktidara geçtiğinde erkekler kadar zaliın,onlar kadar acımasızolabilir mi? İktidara tek başına sahiplenmek adınakcndikanındanbirhemcinsiniölüme gönderebilir mi'.' Tarih, kadın ve iktidar ilişkisinde hangi taraftan yana? Insanoğlunun varoluşundanbugüne.hemenhertoplumda vekültürdedeğişmeyentckbirolguvarbelki: Erk hırsı karşısında kadınıyla, crkeğiylc herkesinaynıölçüdetııtsaklaşması. "Mezartaşımaşöyleyazılmasınıisterim: Buradatngiltere'nintekbâkirekraliçesinin kemiklcri yatmaktadır." Tahtın tck başına sahibi olmak hırsıy la yalnız kalmay ı göze alan, Ingilterc Kraliçcsi I. Elizabeth'in sözlcrı bunlar...Kadınlarınevlilikveçocuktanbaşka bir şey düşünmediğine inanan, bu uğurda tutsaklığa ve sömürülmcyc doğru koşar adım gittiğini haykıran bir kraliçe. "Bütiin erkeklcr, bacaklarının arasında Allah veıgisi bir kılıçları olduğuna, bu sayede hemcn kral olacaklarına inanırlar" derken aslında aşkın özlemiylc yanıp tutuşuyor. En nı bclirtcnKutlarveTelırmak, "kadın sorunbüyük düşmanı ise hem iktidardan hem kaları konusunda geçmişlc bugün arasında dedınlığından vazgeçmeyen, ancak tutkuların ğışen bir şcyyok.Özclliklc iktidar ve kadın bcdelini yaşamıylaödeyen Iskoç Kraliçesi kavramları yan yana geldiğindc, kadın geçMaria Stuart. Aralarındaki kan bağı ile, nefmişte olduğu gibi bugün dc hep bir şeylerden retlerininönünegcçemiyor... vazgeçmek zorunda" diyorlar. Italyan feminist yazar Dacia Maraini 'nin iktidarın ve kadınlığının da sahibi olduğuSchiller'den uyarladığı aynı adlı tiyatro yapınu hiçbir zaman unutmayan Maria Stuart, Fitı "Maria Stuart", tarihe mal olmuş iki ünlü liz.Kutlar'ınidealindcki kadının bir simgesi kadının yaşamından dramatik bir kesiti sah adeta. "Kraliçe Hlizabcth, başlangıçtabiraşk neye taşıyor. Kasım ayında Italyan Kültür yaşamış ama hayal kınklığına uğramış. AijkMerkczi'nde tiyatrosevcrlcrlc buluijan "Mata kaybettiği için bu kez tüm tutkusunu işine ria Stuart", yazarı, yönctmcni vc oyuncuları yani kraliccliğine vermiş. 'Ben Ingiltere ile da dahil olmak üzere, tam anlaevliyioı. Kocam.herşeyimlnnııyla "kadın elinden" çıknıış Kadının tarih giltcrc' diyen bir kadın. Maria bir oyun. Tiyatro yaşamınıuzun Stuart ise kraliçe doğduğu için, bir süre Almanya'da sürdüren boyunca erkek daha kolay elde etmiş iktidarı. Özkan Schulze'nin sahneyc Üstclik Maria kadınlığını,dışikoyduğuoyundaŞehirTiyatro dünyasında liğini yaşamış; erkeklcrle daha ları 'nın dcncy imli oyuncusu Firahat ilişkilerkurabilcn birkraliz Kutlar( Maria Stuart) vc Ay yaşadığı sorunlar, liçe. Ancak ilgınçolan, kraliçe çaTelırmak(l. hlizabcth)oynude olsa nedime de olsa kadınlaşimdi de tiyatro yor. Kutlar veTclırmak,kraliçerın duygularının değişmiyor lerin nedimelerinı de dahil ol sahneslnde. oluşu. Kadın, herzaman herkomak iizere 4 ayrı kadın karakteşulda kadındır" diyor Kutlar ve ricanlandırıyorlarbuoyunda. Yazarı, yönetmeni ekliyor: "Insankendinebiryol seçebilmeli. Elizabeth için kra"Maria Stuart", iki kuzen kraliçe arasındaki iktidar savaşını ve oyuncularıyla, liçelik seçilmiş bir yol. Maria Stuart ise erkek egemen bir dögözler önüne seren, aynı za"kadın eli" ncmdc hem iktidarda kalmak manda kadının iktidarın baş akhemdeduygularınıyaşayabiltörü olrnası durumunda ya^adı değmlş bir oyun: mek için maalesef onların vc ğı çclişkilcri anlatan biryapıt. duygulannın kölesi olmuş." Esenngüncelbirdeğerta^ıdıgı "Maria Stuart" Filiz Kutlar kadının yaşadığı çelişkinin toplumun ona biçtiği rol ile yakından ilişkili olduğunu düşünüyor: "Toplıım kadına geleneksel rolleryüklüyor. Kadının başlıcagörevi annclik vc cşlik. Oysa kadının kendini geliştircbileceği pek çok seçenek var. Ben yalnız yaşıyorum. Tiyatro yaşamımı vekişisel hayatımı dengelemeye, dünyadan,çcvrcmdc olupbitendenhaberdarolmayaçalışıyorum. Kısacası,hayatıyakalamayaçalışıyorum." Kadın sorunlarıyla ilgili çalışmalarını akadcmik yaşama da taşıyan oyuncu Ayça Telırmak'a göre ise iktidar, kadını âşık olmaktan, tutkularıyla, zaatlarıyla yaşamaktan alıkoyuyor. Elizabeth'i son derece katı ama bir o kadar da zeki bir kadın olarak değerlendirenTelırmak,yaşadığımızçağdabile kadının, crkck dünyasında öne çıkmasının bir şekildeengellendiğinı; kadının kaçınılmaz olarak özverili davranmak zorunda kaldığını bcl irtiyor. "Topl umda kadın olarak tek başına varolabilmcsi genel olarak çok zor. Ya kocanızıneşiolacaksınızyadaannelikrolünü benimseyeceksiniz. İktidar hırsı, bu anlamda kadının toplumda bir ycr cdinebilmek, "bir şey" olabilmek için kaçınılmaz olarak içine düştüğü bir durum olabiliyor. Ancak, kadının, "birey" olarak yolunda çaba vermektcn vazgcçmemesi gerekiyor" di Not: "Maria Stuart" 23 Kasım'dalstanbul'da Italyan Kültür Merkezi'nde izlenebilir.