Katalog

CUMHURIYET DE 0» geye ilişkin bütün tarihi öykülerdc Fırat ve Dicle mutlaka yer alır. Bu iki nehrin suladığı Mezopotamya, dünyada ilk uygarlıklann kurulduğu, tektanrı 1 dinlerin insanlığa merhaba de1 diği yerolarak bilinir. Babil'den, Mekke'ye uzanan dinler ve kutsal kitaplar zincjrinin içinde hepFırat'ınsulannınöyküsünerastlarız. Gaziantep'in Yavuzeliilçesinebağlı Kasaba • köyü, Fırat'ınhemenyanıbaşında. Merzimcn çayı burada Fırat'la birleyir. Mcrzimen'le Fıral'ınarasındakiüçgenintepesindedünyanınen ilgınç kalmtılarından birisi bütün haşmctiyle ayakta. Antik kitaplarda Hromgla diyc geçen Rumkale, Hristiyanlık açısından önemli bir merkez. I Iz.lsa'nın 12 havarisinden olan vedört InciI 'den birini kaleme alan Aziz Johannes(Sen Yuhanna), Roma Imparatorluğu döneminde Rumkalcyikendisıne merkezedinnıişti. Gözden ve ıılaşımdan uzak olan bu kale Isa'dan önce 840yılıcivarındainşaedilmişti.SenYohanna, rivaycte göre kendi Incil'ini burada kaleme almış ve çoğaltmıştı. Gaziantep ve yöresinde Hristiyanlıgın yayılma merkezi Rumkale idi. tkinehırarasındabırtepedeyeraldığı için çok uzun yıllar Roma Imparatorluğu'nun saldırılarındanu/akkalmıştı. Therasa'nın külleri Gcnç arkeolog Therasa Goel, Nemrut dağındaki kazılara ı Ik kez geldiğinde yıl 1953 'tü. Alman ProfesörKarl Dörncr'in yanındaçalışmayabaşladı. Therasa'nın Ncmrut'agelişi, uzun bir kazı serüveninin de başlangıcıy dı. Therasa, 1985 'e kadar tam 32 y ılını Nemrut ve çevresinde geçirdi. ABD'dcn her yıl kazı mevsıminde Nemrut'a geldi. Kski Kahta'nınbirköyevi32 yıl boyuncaonun mekanı oldu. Nemrut' a tırmanmak içi n bi r geceyan sı Adıyaman 'dakı otelden yola çıktık. Önce Kahta'ya geldık, oradan minibüslerebindik. Ortalık alacakaranlıktı.2000metreyüksekliğeminibüslcrle çıktık. Oradan ötesi ısc, 800 metrelik dik biryokuştu. Kommagene Kralı I.Antiochosanne tarafından Makedonya hükümdan Büyük Iskcndcr'e, baba tarafından Pers Kralı Darius'a akraba oluyordu. Bu nedenle krallığının adı genlerin birliği anlamına gelen Kommagenc'ydı.Nermutdağı,Adıyamanovasınahakim en yüksek tepeydi. I. Antiochos, tepeyi 150 melrelikbırtümülüsleiyiceyükselttı. Butepe onun anıt mezarı olarak ınşa edildi. Bütün bölgeyehakim Kommagene krallığının ihtişamını anlatmak amacıyla kücük taş parçacıklanndan inşa edilen bu tepe, I. Antıochos'un tann krallığının görkemini göstermeyi amaçlıyordu. Yapay tepenin iki yanına Kommagene tannlarının dev heykclleri yapıldı. Bu heykellerin ortasınadatannkral Antiochos'undevbirheykeli yerleştinldi. DoğuTerası adı verilenbölüm güneşin doğduğu yöne bakıyordu, Batı Terası isebattığı yöne. 20metreyiiksekliğindekı koltuklarda oturan tannlartam 2000 yıldır, güneşin doğuşunu ve batışını bu iki tcrastan izliyorlar. Romalılar, genlerin birliğinden pek hoşlanmadılar. Bu nedenle Kommagene Krallığına son verip, yakıp yıktı lar. Tannlar ise dağın tepesindekaldı. Kimsebirdahaonlardaııhaberalanıadı, ta ki Profesör Dörner ve Therasa ortaya çıkıncaya kadar. Therasa bayrağı Dörner'den devraldı. Therasa, burayla öylesine özdeşleşmişti ki kendisıni Kommageneli sayıyordu. Kahta'lılan da Kommagene'lerin torunları. Kommagene'yi yeniden yaratmaya çalışıyordu. Yazlan kazılarda ortaya çıkardıklarını müzeleregönderiyor,kışlan ise ABD'de Kommagene'yi Amerikalılaravedünyayatanıtıyordu. Bu arada bütün sıkıntılara ortak oluyor, bölge halkına destek sağlayabilmek için ABD'de kampanyalar açıyor, ilaç sıkıntısı çeken Adıyaman ve yöresine kolilerle ilaç getirtiyordu. En büyük rüyası Karakuij tepesindeki Anıt mezann ve Nemrut dağındaki Kral Antıochos'un gizcmlimezannınaçılmasıydı.Karakuştepesini kazabilmek için 1968 yılına kadar bürokratik engellerle boğuştu. Kuzeydoğu terasmdaki anıt mezann duvarlarınaulaştığında büyük bir heyecana kapıldı. Bir bakır levha üzerine buraya geldiğini yazıp, mezarı kapattı. "Yüzyıl sonra burayı açacak arkeologlar, benim buraya ulaştığımıbulevhadananlayacaklar."diyordu Therasa, Nemrut dağının tepcsine yaptığı beş saatlikkatıryolculuklanndaneşsizbirzevkduyuyordu. Kahta'lı Delı Mıço (Deli Mustafa)'nundaanasıgibiydi. Onu bütün kazılarda yanında götürür, katır sırtında Nemrut dağına tırmanırken,antık Arsemia'daküçükküçük kalıntılan ortaya çıkarırken yanından ayırmazdı. "Kommagene ülkesinde böyle özgürcc at sırtında gezinmek, bana mutluluk veriyor. O dönemdeyaşamayı çok isterdim. Çünkü Kommagene'lilerçokhümanistbirtoplumdu."Köylülerle bütünleşen Therasa, yaz mevsimini Nemrut dağındaçadırlardageçiriyordu. Kommageneliler'in dev heykellerınden kopan parçaları bir araya getirmek en büyük mutluluğuydu. "Hertaşparçası benim çocuğum. Benim çocuğumolmadı.Bunlarbenimçocuklarım. Ikibin yıl önce burada insanlarbarış içinde yasadılar. Kendileriniinançlarınave insanlığa adadılar," diyordu. Therasa Goel, Nemrut dağının tepesinde güne^in doğuşunu herkesten çok seyretmişti. Bizler de bir gündoğumunda, Kommagene tann lanylabırlikteTherasa'yıandık.Güneştannlann yüzüne vurdukça, kızıldan beyaza dönen bir renk cümbüşü yaşanıyordu. Tannlar, güneşi kucaklıyorlardı. Batı terasında ise, tanrılargüneşin batışının pe^indeydiler. 2000 yıl sonra bir rüyada gibi battaniyelere sanlmış, tanrılarla bir Keldani Kilisesi'ndeki Isa Peygamber ikonası ikibinli yülara çıkantayacak gibi. Sokullu Mehmet Paşa KülliyesiHatay likte güneşin doğuşunu seyrediyorduk, tıpkı Therasa gibi. Therasa, 1985 yılına kadar Nemrut dağında durmadan çalıştı. Sarı saçları ağarmıştı, artık kazı yapmaya gücü yetmiyordu. 1985 sonbaharında Nerm ut' a son kez ç ıktı vc tann larl a güneşin son kez doğuşunu scyrctti. Dağdan indi, oğlu gibi koruyupkolladığı Deli Mıço'yı kucakladı, ömrünü harcadığı dağlara, tepelere son kez baktı. Artık Amerika'yadönüyordu. Nemrut'a olan özlemi hiç bitmeyecekti. Külleri getirildi Therasa bir daha Nemrut'a gelemedi, ta ki 1988 yılına kadar. 1988yılındaKahta'yagelen birotobüstenyaşlıbirkadın indi.Elindeküçük birkutuvardı.Kahta'lılaronuilkkezgörüyorlardı. Therasa'nın kardeşi olduğunu da bilmiyorlardı. Nemrut Semp<izyumu için bir grup bılim adamı ile birlikte gelmişti. Adı Kermit'ti. Grupla birlikte gündoğumundan önce tepeye tırmandı. Nemrut tannlarınınönüne geldi. Yüzünü doğan güneşe döndürdü, elindeki kutuyu açtı, içindeki külleri havaya savurdu. Kermit, Therasa'nın kızkardeşiydi. Onun vasiyetine uyarak, ölünce cesedini yaktırmış ve küllerini savurmaküzereNemrut'agetirmişti. Diyarbakır'daki Keldani Kilisesi'nin 1520 kişilik hir cemaati kalmış...