Katalog

M EKTUPLARDAN Osman Senemoğlu Burckhardfdan Hofmannsthal'e işgal İstanbulu'ndan^ Thrihçi Burckhardt ve ozan Hofmannstha hviçreli bir diplomctt, tarihçi ve deneme yazan olan Carl Jakob Burckhardt (18911974), Uluslararası Kızılhaç örgütü başkanlığı, tsviçre'nin Fransa büyükelçiliği ve 19371939 yıllarında da Nazi Almanyası ile Polonya arasındaki tampon bölgeyi oluşturan Danzig kentinde, Mılletler Cemiyeti'nin yüksek komiserliği görevinde bulundu. Zürih ve Cenevre üniversitelerinde tarih profesörlüğü de yapan Carl Jakob Burckhardt Burckhardt, yazar olarak insanı konu alan denemeleriyle ünlüdür. Uluslararası Kızılhaç örgütü 'nde görevliyken, 1923 yılının temmuz aymda, Yunanlı savaş tutsaklarının Anadolu'dan ülkelerıne geri gönderilme işlemlerini düzenlemek göreviyle Türkiye'ye birkaç haftalık bir gezi yapan Burckhardt bu geziyle ilgili anı ve izlenimlerini Kleinasiatische Reise (Kuçük Asya Gezisi) adlı kitabmda toplamıştır. Almanca yazınmm ünlü adlarından Avusturyalı yazar Hugo von Hofmannsthal'in yaktn dostu olan Burckhardt, bu arkadaşına Anadolu gezisinin başında ve bitiminde, "taraflı bir tarafsızhk" içinde Anadolu'nun genel koşullarını görmezden gelerek yalnızca Yunanlı tutsakların durumuna ilişkin izlenimlerini aktaran iki mektup yazmıştır. Bugünkü mektup, Burckhardt'ın Hofmannsthal'e yazdığı birinci mektuptur. Hugo von Hofmannsthal (18741929), biçimsel bir yetkinliğin egemen olduğu şiirleriyle genç yaşta herkesi şaşırtan A vusturyalı ünlü bir ozandır. Deneme yazılarında, özellikle simgeciliğin sorunlanndan yola çıkarak şiirde biçimin bir akımın kurallarıyla smırlandırılmamasını savunurken tiyatro oyunlarında da deneysel çalışmalara ağırlık verdi. Çoğu Richard Strauss tarafmdan bestelenen birçok opera librettosu da yazan sanatçı, ahlak sorunlarma ilişkin ve Avusturyalıları yeren güldürüleriyle ününü perçinledi. Gerçekçilik, zamanı aşma, insanın sınırlılığı, vb sorunları ele alan Hofmannsthal, ilk dönemlerindeki ustalığınt giderek geliştirmesine ve güzelduyu konusunda yetkinleşmesine karşın, XX. yüzyılın hızlı değişim sürecine, bir sanatçı olarak uyum sağlamakta çok büyük güçlükler çekmiştir. (I Pera Palas, tstanbul, Temmuz 1923 Azizim Bay von Hofmannsthal, Burası korkunç sıcak, aşılar nedeniyle biraz sarsıldım: Kolera, tifüs, lekeli humma, veba (...)• Şimdi otelde oturmuş, dikenli telin ardmdaki Kemalist Türkiye'ye girmenin mümkün olup olmadığmı öğrenmek için bekliyorum. Sonra Ankara'ya ve daha ileriye devam edeceğim. Dünyadaki bütün hayır kurumları içeri 2 girmeyi denediler ama olmadı. Hatta Amerikalılar, Nansen' ' bile başaramadı bunu. Şimdi bu güç görev için buradayım: Sayısız Yunanlı tutsağın yaşamı ve geleceği söz konusu (...) Bir zamanların muhteşem başkenti (Petersburg gibi) müttefiklerin işgali altında. Zaferin verdiği gurur, savaş gemileri, Waterloo'daki gibi balolar, kulaktan kulağa dedikodular ve saçmasapan casusluk fısıltıları. Tümü tam bir serüven bunların. Şimdiki kısıth konumunda, Ruslar dışmda Ankara'ya giriş izni alabilen ilk ve tek Avrupalı olabilmem bana tümüyle olanaksız gibi geliyor. Peki alsam ne olacak, ya 3 sonra? Dil yok; ülkeyi tanımıyorum! Ama yine de "vogue la galire"* '! Görev önemli, bilinmeyenin büyüsü etkisini gösteriyor; zorluklar, berbat iğnelerle koyulaşmış kanımı yeniden canlandıracak.(...) % Carl Jakob Burckhardt (1) Türkçesı: Yıldız Ecevit. (2) Frldtjof NANSEN (18611930): Norveçli kâşif ve devlet adamı. I. Dünya Savaşı sonrasında, Mılletler Cemıyetı adına savaş tutsaklarının ülkelerıne geri göndenlmesi sorunuyla ılgılendı. 1922'de Nobel Barış Ödülü'nü aldı. (3) "Ne olacaksa olsun" anlamına gelen Fransızca deyim.