Katalog

Yunanistan'da iç savaş yarası kabuk bağlıyor Kırk yıl sonra buzlar çözülürken Bu yıl, Yunanistan 'm sağ eğilimli Yeni Demokrasi Partisi, komünistleri dahi şaşırtan bir gihşimde bulundu: İç savaşta öldürülenlerin anısına yapılacak törenlerde "sağcısolcu" ayrımı güdülmeyecekti... STELYO BERBERAKtS • Atina giliz generali Scobie'nin komutasına verilmek istenmesi, özellikle sol eğilimli ulusal dııxnı> ordusu "ELAS"ın isyanına yol açmışıı. ELAS, bağımsız bir Yunanistan ve ordu istiyordu. Oysa Ingilızlerin denetimindeki Yunan hükumeti, ordu için alman kararında ısrarlıydı. Hukümeı içindeki, ELAS'ın siyasi partisi (EAM) temsilcisı hükümetten istifa etti. Ingilizlerin örgütlemeye başladığı Yunan ordusu ile direnişçilerin arasında ikilik çıktı. Atina'nın Makrıyanni semtindeki jandarma alayı, "yasadışı" olarak nitelenmeye başlanan EI.AS militanları tarafından kuşatıldı. Ama lngiliz ordusunun ELAS militanlarını bastırmaya teşebbus etmesi, Yunanistan'da ilk iç savaşın başlamasına neden oldu. 1944 yılının aralık ayında meydana gelen bu kanlı olaylar "Aralık Olaylan" olarak anılıyor. Sağ eğilimli partiler, günümuze kadar arahğın bu ilk günlerinde Makriyanni semtine giderler ve öldürulen "sag"cılar için torenler düzenlerler. Solcular bu törenlere katılmazlar. Aynı şekilde, havaya uçurulan Gorgopotamos Köprusü için gunümüze dek düzenlenen törenlere yalnız sol eğilimliler katılır. Sağcılar katılmaz. Çünkü, iç savaşın bitiminden (1949), 1981 yılına dek iktidara gelen hükumetler, Almanlara karşı verilen mücadeleyi esas alarak sol eğilimliler yurüttuğü için "Ulusal Direniş Ordusu (ELAS)"ı resmen tanımamıştı. Dolayısıyla, Gorgopotamos Köprüsü'nün havaya uçurulması da sağ eğilimliler için söz konusu olamazdı. Ancak 1981 yılında iktidara gelen Panhellenik Sosyalist Hareketi (PASOK).lkinci Dünya Savaşı'nda verilen tüm ulusal direniş mücadelelerini resmen tanımış ve 40 yıldan bu yana rollerinin kabulü için mücadelelerini sürduren sol eğilimlilerin desteğini kazanmıştı. PASOK daha da ileriye giderek, iç savaştan sonra sürgune gönderilen solcuları ve SSCB'de, Bulgaristan'da, Romanya ve diğer sosyalist ülkelerde doğan çocuklarının da yeniden Yunanistan'a dönebileceklerini duyurmuştu. Çünkü 1981 yılına dek, 1949'larda sürgune gönderilen solcuların ne kendilerine ne de çocuiclarına Yunanistan'a giriş izni veriliyordu. "Aralık Olaylan" ile başlayan birinci iç savaşta ELAS, Atina dışında kalan tüm Yunan kentlerini ele geçirmişti. Dağlardan kentlere inen direnişçiler neredeyse Atina'yı da ele geçirmeye hazırlanıyordu. Atina'da kent içi savaşlar başlamış, barikatlar kurulmuş, solcu Yunanlılar, tngilizlerle işbirliği yapan sağcı Yunanlılarla amansız bir savaşa girişmişti. Aynı yılın aralık ayında Unlü "Varkiza Anlaşması" imzalandı. Solculara güvence verilmiş, ülke yönetimi için "ulusal birlik hükUmetinin" kurulacağı vaat edilmişti. Solcular, tngiliz denetimindeki sağ yönetimin verdiği "giivenceler" Y unanistan, 1821'de, Osmanlı lmparatorluğu'na karşı ayaklanarak bağımsızlığını kazanmıştı. Ancak, yakın tarihinde de Balkan, Birinci Dünya ve Ikinci Dünya Savaşlan'nda yer almıştı. Yunanistan sırasıyla, Turklerle, Bulgarlarla, Italyanlarla, Almanlarla birer kez savaşmış, ayrıca kendi topraklarında iki iç savaşa tanık olmuştur. İç savaşın bıraktığı yaralar ise gunümu/e kadar sürüyordu. lkinci Dünya Savaşı'nda Almanların işgaline uğrayan Yunan halkı, ulusal direnış orduları örgütlemiş ve dağlarda Alman i$galine karşı savaşmıştı. Bu direniş ordularının büyük bir bölümünu ise sonradan Konıünist Partisi'nin çizdiği yolu yeğleyenler oluşturuyordu. Alman işgaline karşı savaşan yalnız sol eğilimliler değildi. EDES adını taşıyan direniş örgütü sağ eğilimliydi, ama amaçları aynıydı: "Alman işgaline son vermek". Sol eğilimli ulusal direniş ordusu ELAS ile sağ eğilimli ordu EDES, Almanlar Yunanistan'ı terk edene kadar ayrı ayrı cephelerde kıyasıya savaşmış, nitekim Yunanistan'ı özgürluğe kavuşturmak için önemli faaliyetler göstermişlerdi. ELAS ile EDES orduları lkinci Dünya Savaşı boyunca yalnız bir kez "işbirliği" yapmıştı. Alman ordularının Tesalya bölgesinde kullandıkları dev demiryolu köprüsünü ortaklaşa havaya uçurmuşlar ve Almanların Yunanistan içindeki faaliyetlerini a? da olsa önlemişlerdi. Bu köprunun uçurulması, Yunanistan tarihine "Gorgopotamos Köpriisıı Ola>ı" olarak geçti. Sa\aş bitmiş, Yunanistan özgürluğe kavuşmuştu. Ancak Yunanistan'ın resmi hükümetleri lkinci Dunya Savaşı'ndan dolayı sürgündc olduğu ıçin, ulke yönetimi adeta direnişçilerc destek olan lngilizlere kalmıştı. Sürgündekı Yunan hukumeti, yurtdışından Yunanistan'a döner dönmez, direniş ordularının, tn 1944 yılında başlayan olaylar (Aralık Olaylan) Yunan iç savaşmın başlamasına neden oldu. İç savaşın taraftarlan yukardaki ajite edici fotoğraflarla taraftar toplamaya çalıştılar. Ancak "legal" Yunan ordusu da Ingilizlerden gördüğü destekle, solcuları gördüğü yerde asıyor, kurşuna diziyordu. Bu "kardeşin, kardeşi öldürme" mücadelesi 1949 yılına dek sürdü. Yunan halkı çok politize bir halk. Yunanistan'ın her köşesinde "yüksek duzeyde" siyasi konuşmalar dinlemek mümkün.. Her bir kişinin dedesinden, babasından kalan anıları belleklere yerleşmiş. Babası ya da dedesi komünist ise kendisi de komünistliği, bilemediniz solculuğu benimsemeyi kendisine borç biliyor. Sağcılar da öyle. Dolayısıyla, Yunanistan'da iç savaştan kalma ya da Alman işgaline karşı gösterilen direnişlerden kalma torenler, bu yıla kadar ayrı ayrı gruplar tarafından düzenleniyor. Solcular sağcılara, sağcılar da solculara yanaşmıyordu.. Bu yıl, sağ eğilimli Yeni Demokrasi Partisi (YDP) bu konuda 180 derecelik bir dönüş yaparak, komunistleri dahi şaşırtan bir girişimde bulundu. Yeni Demokrasi Partisi, Konstanlin Mitsotakis başkanlığında, liberal bir siyaset uygulamaya çalışıyor. Bu çerçevede, 1973 yılından bu yana her yılın 17 kasım gunu duzenlenen kanlı Politeknik olaylan törenlerine ilk kez çelenk koydu. Ve Albaylar Cuntası'na karşı verilen öğrencı savaşımlarının tüm Yunan halkını temsil ettiğini ilk kez kabul eden bir açıklama yaptı. YDP'nin açıklamasında, bu yıl yapılacak "Gorgopotamos Köprüsii" törenlerine YDP'nin de katılacağı belirtildi. Gorgopotamos Köprusu'nün havaya uçuruluşunun yıldönumü geçen pazar kutlandı.. Ve YDP tarihinde ilk kez bu törenlere katıldı. Bu arada yalnız sağcılara mahsus olan Makriyannis törenlerinin yapılacağı 4 aralık gunünde ise, bu kez yalnız öldürulen sağcılar için değıl, öldürülen solcular için de mevlit okunacağını açıkladı. Bu kararlar YDP için bir "dönüm noktası" olarak nitelendi. Ancak bu yalnız YDP için değil bugüne dek yaralarının kabuk tutmadığı gözlenen Yunan halkının her bir kesimi için "bir dönüm ndktası" niteliğınde... 7\ ok politik bir Yunan halkı. Her köşede "yüksek düzeyde" siyasi konuşmalar dinlemek mümkün. Her kişinin dedesinden, babasından kalma anıları belleklere yerleşmiş. üzerine Atina'nın banliyö semti Varkiza'da duzenlenen törenlere, Almanlara karşı kullandıkları silahlannı teslim ederek katılmışlardı. Yunanistan'ın yakın tarihine "Varkiza Anlaşması" olarak geçen bu anlaşmanın sonradan "yapay" olduğu ortaya çıktı. Solcular, silahlannı teslim eder etmez, ulusal birlik hükümeti kurulacağı yerde, iş başındaki sağ iktidar tarafından kovalandılar. Tüm Yunanistan'da bucak bucak aranan solcular, "cinayet suçu" ile anında idam edılmeye başlandı. "Varkiza Anlaşması"nın solcular tarafından imzalanmış olması, ELAS militanlarına sahip çıkan Yunanistan Komünist Partisi KKE'nin ta rihinde adeta bir "leke" olarak geçiyor. Aradan geçen iki yıl zarfında Yunanistan da ikinci iç savaş patlak verdi. Solcu militanlar bu kez Yunanistan Komünist Partisi Genel Sekreteri Nikos Zahariades'in örgütlediği ordularla, sağcı iktidarın ordularına karşı savunma savaşı vermeye başladı. Solcular yine dağlardan kentlere iniyor, kentleri, köyleri teker teker ele geçirerek güçlerini arttırıyordu. unanistan'da iç savaştan kalma törenler? bu yıla kadar ayrı ayrı gruplar tarafından düzenleniyordu. Solcular sağcılara, sağcılar da solculara yanaşmıyordu. 31