Katalog

1 İ Virüsierle birlikte o şuşamak Hafif geçirilen ya da farkında olmadan atlatılan birçok hastalık virüslerden kaynaklanabiliyor. le hasta insandır. önemli nokta, hastalığın en bulaşıcı olduğu dönemin, daha hastayı dinlenmek zorunda bırakmayan başlangıç dönemı olması. Henüz, hastalığın başında hafif kırgınlık, nezle olurken insan genellıkle okuluna, ışıne gıder. Oysa bu dönem en ulaşıcı dönemdir. Böylece, hastalık başka birçok kişiye bulaştırılmış olur. Onun için de bir salgınla karşılaşılma durumunda toplu bulunulan yerlerin tatıl edılmesı doğrudur. Bu karar zamanında ve cesaretle verılmelıdır. Ayrıca, bu hastalıkların bulaşıcı özelhğı dıkkate alınarak hastaların evlerinde kalmaları, hem kendi sağlıklan hem de başkalarına bulaştırmamaları bakımından doğrudur Bulaşma genel olarak iki yolla, solunum yoluyla, sındırım yoluyla olur Solunum yoluyla bulaşmada öksurük, aksırık, yUksek sesle konuşma rol oynar. Sındirim yoluyla bulaşmada ıse dışkıyla atılan vırüsün bulaştığı sular, sebzeler, meyveler rol oynar. Suların klorlanması, kaynatılması, sebzelerin, meyvelerın bol akarsuyla yıkanması, haşlanması önlemlerdir. Kendileri hasta olmadan hastalığı yayabilen "taşıyıcılar" (portör) bulaşmada son derece önemlidir Korunmada üç nokta önem taşır Birinci nokta, beden direncinı kıracak çevre etkenlerinden, yaşama biçımlerinden kacınma. Ozellikle bu mevsimlerde çok görülen sıcaksoğuk farkını dikkate almamak büyuk hatadır. Sıcak bir yerden soğuğa çıkıvermek, ınsanı hemen üşütmez. Hepimız de bu yanlışı sık sık yaparız. "Canım, şu kadarcık yer, ne olacak?", "alt tarafı iki dakika gidip geldim" derız, ama bu sıcaksoğuk farkı üst solunum yollannın direncinı kırıverır. Son grip salgınında, hızla düşen ısıya göre bedenı ayarlayamamak önemli rol oynamıştır. Aşırı yorgunluk, yeterince dinlenmemek de beden direncinı kıran önemli bir etkendır. Ayakların üşümesı, ıslanması, başın ıslanması da pek önem vermediğimız dırenç kırıcı çevre koşullarıdır Uykusuzluk, Ust uste uykusuz kalmaya aldırmamak da beden direncinı azaltır. Yetersız beslenme, düzensiz beslenme, yeterli hayvansal protein almama, yeterli kalori almama, yeterli vitamin, mıneral almama beden direncinı azaltır. Aşırı alkol alma, çeşitli yollarla beden direncinı azaltır. Sıgara da üst ve alt solunum yolları için dırenç azaltıcı bir etkendir. tkinci nokta, hasta kişılerden uzak durmaya özen göstermektır. Yalnız Doğu ülkelerinde görülen şu her karşılaşmada cak cak öpuşmek âdetı, virüs hastalıklarını yaymada birebirdir. Değil öpüşmek, el sıkışmak bıle hastalığın bulaşmasına yeterlidır, ama c V Vitamin rehberi vitamini yedi derde deva mı? Çifte Nobel ödüllü bilgin Lirus Pauling'in C vitamlnine yeniden dikkat çekmesi gündeme önemli sorular getirdi. ıtamınler üzerindeki araştırmalar, araştırma sonuçlarıyla ılgılı tartışmalar genışleyerek surmektedır HAYAT VEREN AMIN anlamına gelen VİTAMİN sözcuğu, kıtlelere sunulan abartılı bir buyu mu, yoksa gerçek bir "yedi derde deva" mı? Özelllkle, C vıtamınlnın kıtlelerın dıkkatını bu denlı çekmesi, bılımsel açıdan ne ölçude desteklenıyor? Çıtte Nobel ödullu bılgın Linus Pauling (Nobel Tıp Ödulu ve Nobel Barış Ödulu). C vıtammıne yeniden dıkkat çektığınde bu sorular daha da önem kazandı C VİTAMİNİ yaraların lyıleşmesını hızlandırıyor mu? Bu sorunun yanıtı "Evef'tır Özellıkle, C vıtamını bakımından "yetersız" durumdakl hastalarda, C vıtamını verılmesı lyıleşmeyı hızlandırmaktadır C VİTAMİNİ, soğuk algınlığı, grıp ve anjınde lyıleşmeyı sağlıyor mu? Bu soruya, "Korur" yanıtını veren, "Hafif geçmeslnl sağlar", yanıtını veren araştırmacılar vardır Ancak, çeşıtlı araştırma lar, "lyileştirir" sonucunu vermemıştır Bu hastalıklarda, "sağaltır" nıtelığıne varmayan bir "beden direncinı arttırır" ozellığı kabul edılmektedır Bu durum ıçın gunluk gereksınmenın ustunde olan 5001000 mg'lık dozlar soz konusudur C VİTAMİNİ, romatızmal hastalıkları ıyıleştırır mı? Bu sav ılerı surulmuş, ancak çeşıtlı araştırmalar bu sonucu doğrulamamıştır C VİTAMİNİ, fazla mıktarlarda alınırsa ateroskleroza karşı korur m u ' Bu etkıyı doğrulayan çalışmalar vardır Ancak, burada vıtamının alındığı sebze ve meyvelerle beslenmenın özelhğı de dıkkate alınmalıdır C VİTAMİNİ, kanserden korur mu? Bu konuda onemlı araştırmalar yapılmıştır, yenı araştırmalar da surdurulmektedır Bazı kanser turlerınde, "Korur" sonucuna ulaşan yayınlar yapılmıştır bundan nasıl kurtulunur bilemem. "Hastayun, öpüşmeyelim" diyene bile "Senin hastalığın bana bulaşmaz" diye sarılmayı bir dostluk gosterısi kabul eden toplumumuzda bu ahşkanlıktan vazgeçmek zor olmalı. ama, ben önemle önerıyorum: El sıkışmayalım, öpüşmeyehm; ne çare kı sevginın antiviral ozellığı yok. Üçuncu nokta, vırüslerın bağışıklık (immünite) yapma özellikleridir. Bu özellıklerınden yararlanarak AŞILARININ bulunmasıdır. Virüs hastalıklarının aşıları ya bulunmuştur, ya da bulunma yolundddır. Bir virüs hastalığı olan ÇİÇEK HASTALIĞI bu yolla, 1980 yılında dünyadan kaldınlmıştır. Kızamık, kızamıkçık, çocuk felci gıbı virüs hastalıkları aşı yoluyla toplumların korunduğu hastalıklar olmuştur. Grip aşısı da yapılmıştır, ancak virüs tiplerinin değışıklikleri nedeniyle sonuç kesın olmamıştır. Gene de, her virüs hastalığının aşısı uzerinde çalışılmaktadır. Bu aşılar mutlaka yaptınlmahdır. Virüs hastalıklarında antıbiyotıkler etkılı değildir. Ancak yan enfeksiyonlar ıçın kullanılır. Virüs hastalıklarfnda etkıli maddeler vardır, bu alanda çalışmalar sürdürülmektedir. Sağaltım, dınlenme, beden direncini arttırma, hekımin önerılenni uygulamayla olur. G KORUNMA: rip salgını yurdumuzu kırdı geçirdı Birçok ilde okullar tatıl edıldı, işler aksadı, hastalığa aldırmayıp çalışmayı sürdürenler dc her yanları kınla döküle, aksıra öksüre ışlerıne gidip geldiler BULAŞICI SARILIK yer yer küçük salgınlar yapan hır karacığer hastalığı. Bu hastalıkta, kesınlıkle yatak dinlencesı zorunlu. Hastalık, bu mevsimlerde görülür. ZONA ZOSTER dediğımiz hastalık da, sırtta, göğuste, başka yerlerde kuşak gibi doküntüler yapan, yanıcı ağrıyla birlikte olan hastalık türü. Bırbirleriyle ilişkisiz gibi görünen bu hastalıkların ortak bir yanı var: Hepsı de VİRÜSLER tarafından yaratılan hastalıklar. VİRÜSLER, minicanlıların (mikroorganizmalar) en küçükleri. Oldukça basit bir yapıları var. Işık mikroskobuyla görülemeyecek kadar küçuk. Ancak clektron mikroskopuyla görülebıliyor. Yüzlerce türü, her türün de çeşitli tipleri var. önemli özellikleri, çoğalmak için bir hücre içine girmek zorunda olmalan. Bir bitki hücresine, hayvan hücresine, insan hücresine girerek çoğalabilıyorlar. Onların yaşam savaşı da bu. Çocukluk hastalıkları olarak bildiğımız K1ZAMIK, KIZAMIKÇIK, SU ÇlÇEGt, 5 HASTALIK gıbı döküntülü hastalıklar, KABAKULAK, ÇOCUK FELCİ de VIRÜS hastalıklandır. KUDUZ da bir başka virüs hast&hğı. AİDS dıye bildiğimiz "kazanılmış bağışıklığın azalması sendromu" da gene bir virüs hastalığı. Virüs hastalıklarırun çoğu, yakın zamanlarda ortaya çıkarıldı. Hafif geçirilen bazı hastalıkların, farkında olmadan atlatılan G birçok hastalığın da virusler tarafından yaratılması olasılığı her zaman için var. VİRÜSLER üzerindeki çalışmalar, dünyanın çeşıtlı araştırma merkezlerinde sürdurülüyor. DNA ve RNA yapıları üzerindeki çalışmalar, moleküler bıyolojı alanında yeni ufuklar açmakta. Bu hafta, toplum sağlığı açısından virus hastalıklarının üç önemlı özelhğınden söz edeceğim: BulaşmaKorunmaSağaltım... BULAŞMA: Virüs hastalıklarında bulaştmcı, genellik Soğuktan korunmayı bilmiyoruz... USoğuğa maruz kalmanın etkılerı hemen gorulebılıyor Kalp sıkıntısı ılk bırkaç dakika ıçınde belırebılıyor Zaten araştırmalarda belırtıldığıne gore soğukların başlamasından sonrakı ılk bırkaç gun ıçındekı olumler çoğunlukla kalp krızınden. dort gun ıçındekı olumler felçten daha sonrakıler ıse zaturree ve benzerı cığer hastalıklanndan kaynaklamyor lyi ısıtılmış evler de koruyucu olamıyor Aksıne, kışıler dışarısının ne kadar soğuk olduğunu sokağa çıktıktan yarım saat sonra anladıkları ıçın daha kotu etkısı bıle oluyor Uzmanlar evlerın ısınmasına ve yakıta harcanan paranın bir bolumunun de uşumeyecek bir bıçımde gıyınmeye harcanmasını tavsıye edıyorlar Boylece vucudu sıcak tutan gıysılerle. açık hava da tehlıkesızce, soğuktan korkmadan dolaşılabılır Doktorlar yıne de zayıf bunyelı ve çok yaşlı kımselerın kış soğuğuna özel bir dıkkat gostermelerı gereğını vurguluyorlar" Magazın servısımızın her zaman ılgınç bılgıhaberlerınden 29 Kasım 1966tarıhlı olanı UŞUMEK OLDURUYOFI başlığını taşıyordu "Soğuktan korunmayı bılmek" çok onemlı Genellıkle bılmedığımız bir konu da bu Va ınce gıyınıp uşumek, ya aşırı gıyınıp terlemek Her ıkısı de yanlış Insanın çok uşumesının bir nedenı. demır eksıklığı kansızlığı Derının ınce olması. yuzeysel derı damarlarının soğuğa karşı duyarlı olması bir başka neden Gıyımde ıse sağlık şıklıktan çok daha onemlı Ayağı soğuktan koruyacak kalın tabanlı bir ayakkabı (lastık, kosele, kauçuk), yun çorap, sırtı, göğsu koruyacak fanılâ, kazak, başı yagmurdan koruyacak gıysı, şemsıye onemlı Islak soğuğun kuru soğjktan daha zararlı olduğunu bılmek gereklı Beden direncinı azaltan en onemlı koşulsa, sıcaktan soğuğa onlemsız çıkmak Aşırı sıcağın da zararlı olduğunu bılmelıyız Yatak odası serın olmalıdır Gece terleyıp açıl maları, sonra da uşutmelen onlemenın yolu bu SAĞALTIM: 25