Katalog

IJYağmurla gelen ağrılar m 3. % 45'i değişik, ilerleyici biçim bozukluklarıyla birlikte hastalık durumunu sürdürür. 4. % 10'u tam sakatlığa kadar ilerler. Eklemler, insanın bir parçası. Eklem de yorulur, yıpranır, yaşlanır. Eklemlerin yıpranması, yaşlanması kemiklerin eklem yıulerindeki kıkırdaklarda olur. Kıkırdak yıpranır, yavaş yavaş bozulur. Burada sorun, eklemlerin yıpranması olduğundan, yük altında daha fazla kalan buyük eklemler bu hastalığa daha çok uğrar. Eller, kalçalar, dizler ağrımaya başlar, şişerler, biçimleri bozulur. Bu hastalık, bilinen anlamında bir yangı değildir, bir bozıılmadır. Bu nedenle "dejeneratif bir hastalıktır. Halk arasında eklem kireçlenmesi diye bilinen hastalık budur. Bozukluğa uğrayan eklem kıkırdağının duzelmesi soz konusu değildir. Bozulan eklemlerin kullanılması hastalığın artmasma yol açar. Bu bakımdan bozulan eklemler yük altında bulunan büyük eklemler.se, ciddi onlemlerin alınması gerekir. Bu eklemlerin hareketsiz bırakılmaları çözünı değildir. Eklemi çevreleyen kaslaıın uygun kas çalıştırma yöntemleriyle guçlcndirilmesi, eklemlerin dinlenmesini .sağlaı. Uygun kas çalıştırma yöntemleri fizik tcdavı ile düzenlenir." Hastalıktan bozulmuş eklemlerin, ya da duyarlılığı artmış eklemlerin, havadakı ısı değişikliklerinden, nem oranı değişikliklerinden etkilendiği doğrudur. Ama her eklem ağrısı, her sırt ağrısı, bel ağrısı romatizma değildir. Her tıraş bıçağına "jilet" dediğimiz gibi her eklem ağrısına da romatizma diyelim, ama öyle olmadığını da bilelim. gene yagmur yagacak. Evdekı yaşlı buyukanne, bir yandan yorguıı dizlcrıni yavaş yavaş oğuştururken, diğer yandan da havadan söz eder: "Gene yagınur yagacak. üi/lcrim öyle söyliiyor. Gene romatizmalanm azacak galiba. Kalın çorapları giymeli. Sabahları da bir aspirin icsem mi acaba?" Hastahkıan bozulmuş eklemlerin ya da duyarlığı artmış eklemlerin, havadaki ısı değişiklikleı iııden, nem oranı değişikliklerinden etkilendiği doğrudur. Ama, her eklem ağrısı, lıcı sırt ağrısı, bel ağrısı "romatizma" değildir. Ne var ki, bedenimizdeki her kas ağrısına, lıeı eklem ağrısına "romatizma" demek, her tıraş bıv'ağına "jilet" deınek gibi, kültürümüzün bir parçası ojmuştur. Eklem ağrıları (ARTRALJİ) ve kas ağrıları (MlYALJt), romatizmaya bağlı nedenlerden olabilecekleri gibi, romatizma dışı ııedenlerden de olabilir. Buna karşın, eklemlerde belirti vermeyen romatizmal hastalıklar da olabilir. Onun ıçin, bız, eğer istersek her eklem ağrısına, her kas ağrısına "romatizma" diyelim, ama öyle olmadığını da bilelirn. G Neleri Bilmeliyiz? Her eklem,ağnsı, her kas ağrısı romatizma değildir. mL • Romatizma cıddi bir hastalıktır Erken tanınmast, erken sağaltıma başlanmat.ı gereklidir O * Çocukluk ve genç erişkinlik donemının karakteristik romatizmal hastalığı "ateşli romatizma'^sUr. Bu hastalık, bir boğaz yangısının sonrasında gelışır. Dıkkatlı olunmalı, boyle bir durumda homen önlem alınmalıdır *T • Crta yaşların romatizmal hastalığı, daha sık olarak "romatoid artrit"tır. Bu hastalığın sureğen, eklemleri bozucu karakteri dlkkate alınmalı, erken sağaltım sağlanmalı. ma turu bu hastalıktır. Çünkü, hastalık, yalnız eklemlerde değil, kalpte de yangıya yol açar. "Ateşli romatizma"nın, bir aşırı duyarlılık tepkisi olduğu anlaşılmıştır. Bu "aşırı duyarlılık", A grubu betahemolitik streptokok türü mikropların yol açtığı yangının bir sonucudur. Çoğunlukla boğazda oluşan bu yangıdan sonra, nıikroba karşı oluşan antikorlatın antijenle birleşmesi "aşırı duyarlılık tepkisi" olarak eklemlerde, kalpte romatizmayı oluşturur. Mastalık, daha çok buyük eklemlerde görulür ve eklemleri gezer. Bir eklemde geçerken dığer eklemde başlar. Uygun sağaltımla eklemlerde iz bırakmadan iyileşir. Kalpte iyileşirken kalp kapakçıklarında buzuşmeler yapar, bunlar da kalıcı kalp hastalıklarına yol açar. Bu bakımdan, "ateşli romatizma"nın bir kalp hastalığı olduğu unutulmadan sağaltım yapılmalıdır. "Ateşli romatizma" özenli bir sağaltımla bütünüyle iyileşir. Bıırada, asıl dikkat edilecek nokta, çocukların boğaz yangılarıdır. Bu yangılardan sonraki eklem ağrılaı ına özellikle Onem verilmelidir... Ama kadın erkek oranı üçe karşı bir. Orta yaş hastalığı, ama her yaşla olabilir. Romatoid artrit, daha çok, kuçük eklemlerin hastalığı. özellikle el parmaklarının orta eklemleri ağrır, şişer, kızarır. Hastalık bılek, diz, omuz, kalça vb. eklemlerde de gorülür. Eklemlerin iç yüzünü örten sinovyal dokunun yangısıdır. Sağaltım iyi yapılmazsa, parmaklarda, ellerde biçim bozuklukları yapar ve bu bozukluklar kalıcıdır. Onun için, bu bozukluklara yol açılmadan sağaltımın yapılması gerekir. Hastalığın bu özelliğinden dolayı da, "deformant artrit" de denmiştir (biçim bozucu eklem hastalığı). Hastalığa yakalanmış eklemler ağrılıdır, şiştir, sıcaktır. Sabah saatlerinde eklemler serttir (sabah sertliği), sonraki saatlcrde açılır. Eklem hareketleri sınırlıdır, ağrılıdır. Romatoid artrit, yineleyici karakterdedir. Her yineleyiş, eklemin biçimini biraz daha bozar, giderek ellerde ciddi biçim bozuklukları oluşur. Hastalık genel belirtiler de yapar. Ateş, halsizlik, kilo kaybı, kansi7İık görülür. Hastalığın nedeni olarak, bağışıklık sistemindeki değişiklik, antijenantikor tepkimesi üzerinde durulmaktadır. Hastalık nasıl gelişir: 1. Hastaların % 20'si kısa süreli bir artrit atağından sonra hiç iz kalmadan tam duzelme dönemine girer. 2. % 25'i hafif bir iz bırakarak tam düzelme dönemine girer. O « lleri yaşların romatizmal hastalığı, eklemlerin bozulması ile kendini gösteren "osteoartrıf'tir Bu durumu da dıkkate almalı, sağaltıma erken başlamalıdır. O • En iyl önlemuhastayı hekimın görmesini sağlamaktır. Hekim gerekli tanı yönternlerinı kullanarak doğru tanıya varmayn çalışır. Romatizma testleri diye bilinen testlor olarak: , Kan sedimentasyonu: Eritrositlerir/çök me hızı, ASO Antistreptolizin 0 tltrajı, Romatoid faktör testleri, C Reaktıf Proteın, ANA Antinüklear antikor testi, LE hücresi testı, yapılabılir, Bu çeşitli testler duruma uygun olarak tanıya yardımcı olur. Gereğindo eklemlerin radyoloji Incelemelerl yapılır I • Romatizmal hastalıklar, her gün yeni ilaçların incelendiğl, bulunduğu, kullanıldığı bir alandır. Sağaltım suresının uzun olması, hasta ıçın yorucu, bıktırıcı olabilir. Ama, romatizmal hastalıkların ciddi, sureğen özelliği dikkate alınmalı, llaç sağaltımı, eğqr varsa fizik tedavı yöntemleri sabırla uygu lanrnalıdır. 1 Gözumıi7ün önüne PİNOKYO'yu getirelim. Eklemlerin yapaylığı, kolıı bacağı olıışturan tahtalann acemice, saısak, uyumsuz hareketlerı, harekctlcrımizı sağlayan eklertıleıin onemini hemen anlatır. Eklemlerimiz olmasaydı, düz tahtalar gibi hareket etmek zorundaydık. Eklemler, kemiklerimizin aralannda yer alarak her hareketi dü/.gun, uyumlu, amaca yararlı yapmamızı sağlar. Kemiklerin ekleme bakan yüzleri kıkırdakla kaplıdır. Eklemlerin içi "sinovyal doku" ile kaplıdır. Bu dokular, hareket sırasmda kemiklerin rahat olmasını, eklemin rahatlığını sağlar. Bize doğal gelen, ayrımına vardığımız, varmadığımi7 nice hareketimiz, işte bu eklemlerimizle gerçekleşir. Çenemizden boynumuza, omuzumuzdan parmak uçlarımıza, belimizden ayak parmakJarımıza kadaı bütün hareketlerimizde büyüklü, küçüklü eklemlerimİ7 görev yapar. Onlar bize yıllarca hiç yakınmadan hizmet eder de, bİ7 onlara sabahları on dakikacık hareketle yardımcı olmayı düşllnmeyiz bile... Eklemlerimiz... Eklemleri yalayan, kalbi ısıran romatizma... Evet, "ateşli romatizma" (rheumatic fever) denilen, çok önemli bir romatizmal hasta lık türünün bir tanımı da budur. Çocukta önce bir boğaz yangısı olur. Ateş yükselir, boğaz şişer, halsizlik, iştahsızlık olur. Bu hastalık birkaç gün içinde geçer. Bundan birkaç hafta sonra, çocuğun eklemlerinde ağrı ve şişme başlar. Once bir eklemde olaıı ağrı, şiş ve kızarıklık sonra diğcr eklcmlere de geçer. "Ateşli romatizma" dediğimİ7 hastalık budur. En çok görülen yaş dilimi, çocukluk ve genç erişkinlik. Çocuklarda görülen, sonradan kalp kapak hastalığı yapan romatiz Kadınlann orta yaş romatizmaşı... 8, Kadınlann orta yaş diliminde karşılaştıkları bir romatizmal hastalık. Tlptaki adı "romatoid artrit". Kadınlara özgü değil elbette. Bedenın çeşıtlı yerlerindokı yangı odakları temizlenmeli, boğaz yangıları, sık sık hastalanan bademcikler, çürük dışler sağalttlmalıdır. 25