Katalog

Satrancın sempatik kralı Satrancın eski ustası ve Sovyetler Birliği'nde satranç çevrelerinin seçkin bürokratı Karpov, "îki sevgilim var" diyor: "Biri satranç, diğeri Marksizm.' Genç ve sempatik Kasparov ise, "Kadınların ataklarına karşı kendini başarıyla savunuyor" Ancak "Defansında boşluklar da yok değiL." pov ile "rejime doğuştan muhalif" Garri Kasparov'un çekişmesi idi ve siyasi bir renge bürünmüştü. Kasparov, siyahbeyaz kareler üzerinde yapılan bu "çok boyutlu savaştan" zaferle çıktı. 1985 Kasım'ında duzenlenen 24 karşılaşma sonucunda skor 1311 Kasparov'un lehineydi ve Karpov, tacını devretmek zorunda kalmıştı. Dünya şampiyonluğunu Kasparov'a kaptıran 33 yaşındaki Anatoli Karpov, Rus kökenli. Komsomol Merkez Komıtcsi üyesi, Sovyet Barış Fonu Genel Başkanı ve Lenin Nişanı sahibi olan Karpov, Moskova'ya 40 km. uzaklıktaki villasında tek başına yaşıyor. Butün bu büyük harflc yazılı unvanların ona sağladığı bir başka ayrıcalık da telefonlıı Mercedes'i. "Benim iki sevgilim var," diyor Karpov, "Biri salranç, diğeri Marksizm." Beş milyonu aşkın üye sayısıyla dünyanın en büyük satranç federasyonuna sahip olan Sovyetler'de, Karpov, yüksek tirajlı satranç dergisi "64"un de yazıişleri müdurluğunu yapıyor. Batı âlemının ağız birliği etmişcesine "doğuştan muhalif" olarak nitelendirdiği Garri Kasparov ise, 1963 yıhnda Azerbaycan'da doğdu. Babası bir Alman Yahudısı, annesı Ermcniydı. 1975 yılına kadar babasının "Weinstein" soyadını taşıyan Kasparov, bugıtn Baku'da annesi ile dört odalı bir apartman dairesinde oturuyor. Profesyonel oyunculuğun ona SSCB'de sağladığı yegâne avantaj, VVolga tipı yerli malı bir araba ile Peugeot marka bir yarış bisikletı. "Ikina Fıscher" olarak da adlandınlan Kasparov, Amerikalı oyuncu gibi bir "harika çocuk"tu. Fischer, 6 yaşında satranç öğrenmiş, 14 yaşırıdayken Amcıika şampıyonu olmuş, 15 yaşında uluslararası turnuvalara katılmaya başiamıştı. Kasparov ise, 10 yaşındayken eski şampiyonlardan Mihail Botvinnik'in okuluna kabul edildi. Botvinruk, "Sovyetler'in Karpov dahil, yetiştirdiği en büyük satranççı" olarak nitelediği Kasparov'u, 14 yaşında Sovyet şam| •piyonu yaptı. "Genç dahi" hakkında yazılan 6 biyografinin ilki, 1980'de Kopenhag'da yayımlanıyordu; yazarı Eric Brondum'a göre 17 yaşına basan Kasparov, "Fischer'den de ünlü" olacaktı. Ve genç satranççı, bu öngörulerı 1982 yıhnda Yugoslavya'nın Bugojno kentinde yapılan bir turnuvada 2 eski şampiyonu, 6 dunya ikincisini ve 5 ustayı yenerek haklı çıkartıyordu. Eski usta Karpov yine mat, şampiyon Kasparov "îki sevgilim var..!' KACnAPOB Hesap adamı eski usta Karpov, tutkulu genç Kasparovb karsv Bir izleyictntn söylediğigibi, "Bu adamlar birbirlerinden nefret ediyorlar..." Unya şimdi, siyah beyaz damalarla süslenmiş tahta keyifle kurulan yeni bir kralı alkışlıyor: Garri Kasparov. 10 ekim günü zorlu bir karşılaşmadan sonra Karpov'u 12,511,5 ycncrek 1985 Kasım'ında kazandığı "DUnya Şampiyonlugu" unvanını pckiştiren 23 yaşındaki genç Sovyet satranççı, Amerikalı Bobby Fischer'den sonra popüler bir görüntü çiziyor. Çünkü Kasparov'un arkasında, "Çesitli engellemelere ragmen", kazarulmış bir şampiyonluk ve önünde, krallık tacının tadını doya doya çıkaracağı yıllar var. Üstelik Kasparov, bilgisayarlarla savaşan genç satranççılar kuşağının temsilcisi. Kamera ve objektiflere sürekli gülümseyen Kasparov, reklam temeline dayalı Batı dünyasının şimdi butün spot ışıklarını Uzerine çevireceği "muhalif karaklerli" bir Sovyet satranççı D Kasparov'un, Sovyetler Birlıj, 'lurokrasisınin kilit noktalarından destek alan Karpovdan dunya şampiyonluğu tacını alması hıç de kolay olnıadı. 10 Eylül 1984'te başlayan KarpovKasparov mücadelesi, 1985 Kasım'ında 1311 Kasparov'un galibiyetiyle sonuçlanıncaya kadar bir dizi skandai yaşandı. Dunya Satranç Federasyonu Başkanı Florencio Caıtıpomanes'in, Karpov'u kurtarmak için 1984 Eylül'ünde durum 53 Kasparov'un lehine iken oyunu tatil etmesi... Daha sonra 1985 Şubat 1 ında oyunu iptal edip sıfırdan başlatmak istetnesi ve Kasım 1985'te yapılan şampiyonada, Kasparov'un zorlu muca'ieleden sonra Karpov'u 1311 yenerek sampiyonJuk tacını ka zanması, satranç tarıhının "unutulmaz" sayfalarını oluşturacak. Kasparov'un devirdiği "sabık kral" Karpovun yüksclişinc kısaca bir göz atalım. Dünya satranç şampiyonalarının en unlüsü, hiç kuşkusuz I972'de Bobby Fischer ile Boris Spasski arasında oynanmıştı. Bırçok ülkede satranç kuluplcnne yeni üyeler kazandıran kar$ılaşma zamanla bir "AmerikaRusya" yarışmasına dönuşmüş, sonuçta "hür dünya"yı temsil eden Fıscher, unvanı Spasski'den devralmıştı. Yıl 1975. Sovyetler Birliği şampiyon olup kendini dünya çapında kanıtlayan Anatoli Karpov, Bobby Fischer'e meydan okuyor. Satranç âlemi yeni bir "ABD'SŞCB" çekişmesine hazırlarurken, Fischer, rakibinin karşısına çıkmayacağını açıklıyor ve unvanını gönüllü olarak Karpov'a devredıyor. Satranç, yine manşetlerde. Ve Karpov, bu unvanı on yıla yakın bir süre başarıyla savunduktan sonra, 1984 yılına geliyoruz. 33 yaşındaki ustaya meydan okuyan bu kez kendi vatandaşı, 22 yaşındaki Garri Kasparov. Musabaka öncesi uzmanlar Kasparov'u favori gosteriyorlar; genç satranççı bütun turnuvalarda gerek stıl, gerekse kondisyon açısından Karpov'a karşı ustünluğunu koyuyor. Oyunda adeta "trans" haline girdiğinden asabi şampiyon karşısında şansı oldukça yuksek. Şampiyona, Dünya Satranç Federasyonu FlDE'nin saptadığı gibi, 10 Eylul 1984'te MosKova'da başlıyor. Kasım bittiğinde Karpov 50 önde. Kasparov hayranları tam umutlannı kay betmek üzereyken, genç oyuncu atağa geçiyor ve bir, iki, üç oyun birden kazanıyor. Gelmiş geçmiş en uzun şampiyonada, 48. oyun sona ererken skor 53'e yükseliyor. Ajans fotoğraflarında Karpov düşük omuzları, donuk bakışlarıyla tam bir "yorgun savaşçı" izlenimi vermekte. Kasparov ise ataklannı sürdürüyor, şampiyonluğa ulaşmasına ramak kalmış. DerYatağında, hatta yüzme havuzunda bıle satken beklenmedik bir gelişme oluyor: F1DE1 ranç oynayan, uçakta sinirlerini ancak minyanin Filipinli Genel Başkanı Florencio Campomanes, 1985 Şubat'ında oyunu iptal edip sıfırdan başlanmak üzere eylül ayına ertelediğini açıklıyor. Gerekçe: "Her iki oyuncu da fiziksel ve ruhsal açılardan bilap dusmuştur..." Neden olmasın, her iki tarat da karara rıza gösterdikten sonra... Fakat asıl "oyun", bundan sonra patlak veriyor: Satranç, manşetlere bu kez "skandai" ibaresiyle geçmekte... Söz konusu kararın açıklandığı basın toplantısında Kasparov, oturduğu yerden ayağa kalkiyor, kesinlikle yorgun olmadığını, oyuna devam etnıck ıstediğini söylüyor ve FlDE'nin kararını protesto ediyor. Karpov ve Campomanes, Batı basınında alay konusu edilirkcn, spor yazarları da ilginç önerilerde bulunuyorlar: "Artık futbol takımlarındaıı biri yorıılııp %o\ yemeyc başladıgında ınaç iplal edilmeli; boksor nukavla yaklaştıgında maç yarıda kesilip birkaç ay sonrasına ertelenmeli..." Sovyetler Birliği'nde basın, FlDE'nin aldığı kararı "yorumsuz" aktarırken, Batı basını bir noktada birleşiyordu: Bu şampiyona gerçi ¥ "hür dünya"mn "demirperde"ye karşı verdiği bir mucadele değildi; ama Sovyetler Birliği'nde önemli bir mevkide bulunan Anatoli Kar Kasparov: "Dünya şampiyonluğu.. 13 rakamının uğuru 10