Katalog

CİNGÖZ RECAİ MACERALARI YENİDEN OKURLA BULUŞUYOR Cingöz Recai geri döndü Edebiyatımızın en ünlü polisiye kahramanı Cingöz Recai, yeni bir edisyonla tekrar okur karşısına çıkıyor. İlk yayımlanan kitaplar ise Cingöz Recai’nin kısa hikâyelerinin bir araya getirildiği “Cingöz Recai’nin Harikulâde Sergüzeştleri, “Cingöz Recai Kibar Serseri” ve romanı “Cingöz’ün Esrarı”. Yapılan bu yeni edisyonda Cingöz Recai maceraları yayımlandıkları ilk hâllerinden yeni harflere aktarılıyor, yine aynı şekilde ilk yayımlandıkları sıra gözetilerek hazırlanıyor ve en önemlisi sansür kıskacına girmiyor. eray ak erayak@cumhuriyet.com.tr E debiyatımızın en tartışmalı adlarının başına Peyami Safa’yı hiç düşünmeden yazabiliriz. Bu tartışmaların nedenlerini burada yeniden yeniden gündeme getirmeye gerek yok elbette ama Safa’nın hak ettiği okura ulaşamamasında bunların rolü büyük; bunu unutmamak gerek. Halbuki salt yazdıkları bağlamında uzanırsak edebiyatımızın bu güçlü damarına, karşımıza çok zengin bir tablo çıkacaktır. Bu zengin tablonun keyfini çıkarmak, derinliklerinde dolaşmak yerine bugüne kadar çoğu kez, az önce bahsettiğim kısır tartışmaların hararetini hissetmeyi tercih ettik. Artık, özellikle edebiyatımız bağlamında, bu türden kısır ve kimseyi bir yere götürmeyen bakışları bir kenara bırakıp metne odaklanma vakti geldi de geçiyor. Öte yandan Peyami Safa kanalında da güzel gelişmeler yaşanıyor. Yazarın, annesi Server Bedia’dan esinlenerek ürettiği Server Bedi takma adıyla yazdığı Cingöz Recai hikâyeleri ve romanları çok uzun bir aradan sonra yeniden okur karşısına çıkıyor. Yani Peyami Safa çevresine örülen bu çemberi kırmak için güzel bir fırsat daha elimize geçiyor... İlk yayımlanan kitaplar ise Cingöz Recai’nin kısa hikâyelerinin bir araya getirilmesiyle oluşan Cingöz Recai’nin Harikulâde Sergüzeştleri, Cingöz Recai Kibar Serseri ve romanı Cingöz’ün Esrarı. YENİ EDİSYONUYLA CİNGÖZ Çok uzak sayılmayacak bir süre önce filme de uyarlanan Cingöz’ün okurlarla buluşması elbette ilk değil. Cingöz Recai hikâyelerinin ve romanlarının yayımlandığı ilk tarih olan 1924’ten bu yana pek çok farklı baskısı yapıldı, pek çok kez okur karşısına çıktı. Hem eski harflerle hem de 1928’den sonra yeni alfabeyle Server Bedi adıyla Peyami Safa, kahramanının yeni maceralarını yazdı. Fakat hikâyeleri yayına hazırlayan Erol Üyepazarcı’nın kapsamlı ve aydınlatıcı sunuş yazılarında da belirttiği gibi bunların önemli bir kısmı özensiz, birkaçı ise yazarına dahi saygı göstermeyen türden yayınlardı. İlk yayımlandığı tarihten bugüne geçen yetmiş beş yıla yakın zamanda Peyami Safa en az beş farklı edisyonla yayımlanan Cingöz’ün maceraları, düzensiz yayından sansüre kadar pek çok sakatlanma yaşadı. Yapılan bu yeni edisyonda ise Cingöz Recai maceraları yayımlandıkları ilk hâllerinden yeni harflere aktarılıyor, yine aynı şekilde ilk yayımlandıkları sıra gözetilerek hazırlanıyor ve en önemlisi sansür kıskacına girmiyor. Daha önceki kimi edisyonlarda görülen metinden kırpmalara yayımlanan bu yeni kitaplarda rastlamıyoruz. Dahası, metnin ilk hâli esas alındığından bir anlamda yazarının da onay verdiği metin okurun önüne geliyor. Bugünün okuruna yabancı kelimeler, kitapları yayına hazırlayanlar tarfından notlanıp açıklanıyor. Böylelikle Server Bedi adıyla Peyami Safa, bugünün okuruna da el uzatma şansını yakalıyor. Öte yandan yazarının, Cingöz Recai’yi içine soktuğu sosyal ortam da bu detaylı notlandırmada kendine yer buluyor. Bu bağlamda dönemin önemli şahsiyetleri, mimari eserleri, toplumsal yaşamın unsurları bu edisyonla yeniden can buluyor. “YERLİ ARS’NE LUPIN” Cingöz Recai hikâyelerinin bir uyarlama olduğu çok kişinin malumu. Cingöz için “yerli Arsène Lupin” denmesi boşuna değil bu anlamda. Cingöz, pek çok yönüyle Arsène Lupin’e benzer. Sadece huyu suyu bakımın dan da değil üstelik. Zenginden alıp fakire veren, “Parasını alacağım adam bir hain olmalıdır,” diyen, iyi eğitim almış ve zengin bir aileden gelen “iyi haydut” olmasının ötesinde Lupin’in, yazarı Maurice Leblanc ile kurduğu ilişkinin bir benzeri de Server Bedi ve Cingöz arasında kurulur. Tıpkı Leblanc’ın yazdığı hikâyelerde kendine de zaman zaman yer açması, kahramanını tanıyan biri olarak olayların içinde bazen kendini göstermesi gibi Server Bedi de Cingöz’ün maceralarına “misafir sanatçı” olarak yer aldığı olur. Tüm bu özellikleri bakımından evet, Cingöz “yerli Arsène Lupin”dir. Fakat bu benzerliklere rağmen Server Bedi’nin kahramanı, bizim için orijinalliğini her daim korumayı becerebilmiş. Bunu da yazarının uyarlamadaki başarsı sağlıyor elbette. Fikir ve karakterin oluşumu açısından Maurice Leblanc’a borçluyuz Cingöz’ü ama Peyami Safa, kahramanının içinden geçtiği dünya ve yaşadığı, el attığı konular konular bakımından bu toprakların ürünü olamasını sağlayabilmiş. Tam da bu nedenle Cingöz Recai bugün hâlâ Türkiye’nin en çok tanınan polisiye kahramanı ve hâlâ bize bir şeyler anlatmayı becerebiliyor. Bu nedenle Cingöz Recai maceralarının gerekli özen gösterilerek yapılmaya çalışılan bu yeni baskılarının eksiksiz bir şekilde okurla buluşması farklı bir önem taşıyor. Bir önemli unsur da toplamda epey sayıyı bulacak bu kitapların “nasıl” okunacağı... Kronolojik sıra gözetilerek yapılacak okumanın, karakterin gelişimini ve yazarıyla kat ettiği yolu alımlayabilmek açısından dikkat edilmesi gereken bir nokta olduğunu vurguluyor Erol Üyepazarcı sunuş yazısında. “Cingöz Recai öyküleri kronolojik sırayla okunursa kahramanımızı daha iyi tanımak ve olayların gelişmelerini anlamak mümkün olacaktır,” diyor ve söyledikleri ışığında bir okuma sırası da öneriyor: İlkin, 1924’te yayımlanan Cingöz Recai’nin Harikulâde Sergüzeştleri. Ardından, 1925’te yayımlanan roman Cingöz’ün Esrarı ve sonrasında yine bir hikâye toplamı olan Cingöz Recai Kibar Serseri. Cingöz’le tanışma fırsatını bu kez kaçırmamak gerek! n Cingöz Recai‘nin Harikulâde Sergüzeştleri / Server Bedi (Peyami Safa) / Yayına Hazırlayan: Erol Üyepazarcı / Ötüken Neşriyat / 288 s. Cingöz Recai Kibar Serseri / Server Bedi (Peyami Safa) / Yayına Hazırlayan: Erol Üyepazarcı / Ötüken Neşriyat / 262 s. Cingöz‘ün Esrarı / Server Bedi (Peyami Safa) / Yayına Hazırlayan: Didem Ardalı Büyükarman, Süheyla Ağan / Ötüken Neşriyat / 288 s. 8 15 Kasım 2018 KItap