Katalog

Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu’nun V ardından... Sempozyum için özel baskısı yapılan kitapta yazarın 52 masalı, ‘Masal Masal’ adıyla, ilk kez toplandı. Masalların her biri farklı ressamlar tarafından resimlendi. Kitap sempozyum katılımcılarına armağan edildi. ? Doç. Dr. Medine SİVRİ (*) 11 Mayıs 2012 tarihlerinde, sempozyum düzenleme kurulu başkanlığını Prof. Dr. Ali GÜLTEKİN ve Doç. Dr. Medine SİVRİ’nin, sekreterliğini Arş. Gör. Arzu YETİM, Arş. Gör. Zeynep ORHAN, Arş. Gör. Veysel LİDAR, Arş. Gör. Betül Havva YILMAZ’ın yaptığı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nin Meşelik Yerleşkesi’nde, Necla Özdemir Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen V. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi “Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu” üç gün boyunca bilimsel bir şölen havasında sürdü. Üç gün boyunca, üç farklı salonda, sabah ve öğleden sonra olmak üzere toplam 22 oturumda 88 bildiri sunuldu. Sempozyumun açılış dinletisini, Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müzik Bölümü Piyano Anasanat Dalı lisans öğrencisi Yıldız Çiçek Sivri yaptı. Sempozyumun açılışında, ilk konuşmaları, bu sempozyum dizisinin ilkinin adına düzenlendiği, sempozyum şeref konuklarından yazar Gülten Dayıoğlu “Çocuk Edebiyatında Aytül Akal” ve İçişleri Bakanlığı merkez valilerinden Nuri Okutan “‘Hani Her Şey Oyundu?’ Çalışmasından Hareketle Çocuk ve Gençlik Edebiyatının ve Yazarlarının Taşraya TuttuAytül Akal ğu Işık” başlıklarıyla yaptılar. Yurtiçinden, kendi üniversitemiz dışında 28 farklı üniversiteden 62 akademisyenin, Türkiye’nin dört bir yanından yazarların ve çizerlerin (14 yazar), öğretmenlerin (8 öğretmen), yüksek lisans ve lisans öğrencilerinin de bildirilerle katıldığı sempozyum, adına yaraşır bir şekilde, çocuk tadında esprilerle ve sempozyum sırasında büyük özverilerle çıkarılan ve bu haliyle de bilimsel sempozyumlar sırasında yazar Mavisel Yener, Nilay Yılmaz ve Çiğdem Gündeş tarafından çıkarılan ilk gazete olma şerefine de nail olan sempozyum gazetesiyle birlikte oldukça verimli geçti. Sempozyumun onur konukları, Aytül Akal’ın birçok kitabını resimleyen ve onun metinlerini adeta çizgileriyle ölümsüzleştiren ressam Mustafa Delioğlu ve Aytül Akal’ın yazarlık yaşamında çok önemli bir yeri olan, çocuk ve gençlik edebiyatı yazarı Fatih Erdoğan’dı. Ayrıca sempozyum oturumları başlamadan önce Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hasan Gönen, Ressam Mustafa Delioğlu’nun “Sesin Rengi” konulu resim sergisinin açılışını yaptı. Sempozyum onuruna birinci gün, ev sahibi olarak Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü, Akademik Kulüp’te, ikinci gün, Tudem Yayınları Dedepark Oteli’nde görkemli birer kokteyl verdiler. Sempozyum sırasında çok çeşitli başlıklarda bildiriler yer aldı. Roman, şiir, tiyatro, öykü ve masal alanında 114 kitabı bulunan ve 32’si, Almanca, İngilizce, İspanyolca, Farsça, Arapça ve Bulgarca’ya çevrilerek yurtdışında yayımlanan, TEDA Projesi kapsamında Türk yazarlar içinde 25 kitap ile en çok kitabı çevrilen yazarlar sıralamasında 4. olan Aytül Akal’ın hemen hemen tüm eserleri birçok bilimsel bildiriyle mercek altına alındı. Sunulan bildirilerin içerikleri genel hatlarıyla şu başlıklar üzerinde yoğunlaştı: Değerler eğitimi, Çevre duyarlılığı, insandoğa ilişkisi, Eserlerin anadili becerisini geliştirmesine katkısı, Düş ve düşünce gücünü devindirme, düşselik, Fantastik öğeler, Estetik duygu yaratma, Kuşaklararası çatışmanın yarattığı sorunlar ve çözüm yolları, Aile, okul ve çevre üçgeninin önemi, Klasik ve modern masal ilişkisi ve karşılaştırılması, Toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlılık ve toplumsal cinsiyet rollerinin algısı, Başka dillere çevirilerin çeviri kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi, Kültür aktarımına katkısı, Yazın dünyasında yazaryazar, yazarçizer işbirliği, Çocuk edebiyatında postmodernizmin izleri, Eserlerin iletişim becerilerine katkısı, Psikoloji penceresinden gereksinimlerin karşılanması, Polisiye bir tür olarak romanların algısı, Dünya edebiyatlarından eserlerle karşılaştırmalar, Çocuk hakları açısından değerlendirmeler, Metinlerarasılık bağlamında eserlerinde başka eserlerin izleri, Göstergebilimsel açıdan kapak, resim ve metin analizi, Metindilbilimsel çözümleme, Eserlerin iç ve dış yapı özellikleri, Çocuk bakış açısı ve çocuk algısı, Eğitsel iletiler, Çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimlerindeki işlevleri, Mizah öğesinin kullanımı, Şiir dilindeki anlatım zenginliği ve şiirin çok katmanlılığı, Çocuk edebiyatı eserlerinde resimmetin ilişkisi, dil kullanımı ve görsellik, Söz varlığının ortaya çıkarılması, Karakter eğitimi, İnsan hakları ve demokrasi vurgusu, Öğretmen ve öğretmenlik algısı, Türkçe dersi öğretim programı ders kitaplarında yer alan eserlerin öğrencilerde bıraktığı etkiler, Teknolojinin bilinçli kullanılmasının yararları, İki dilli kitaplarında kültürel karşıtlıklar vb. Sunulan tüm bildiriler sonucunda, çoğunlukla Aytül Akal’ın Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı dünyasında çok kapsamlı bir yerinin olduğuna, metinlerinin yazınsal niteliğinin oldukça yüksek olduğuna vurgu yapılırken, yukarda sözü edilen başlıklar açısından eserlerinin oldukça yetkin ve varsıl bir içeriğe sahip olduğuna dikkat çekilmiştir. Eserlerinin birçoğunda antiotoriter ve antididaktik bir tavır takındığı, çocuğa eşitlikçi yaklaştığı, onu kendi başına bir birey olarak algılayarak yan yana durduğu ve çocuğun dünyasının içinden yani çocukluğun içinden çocuğa seslendiği, işlediği konuların çok çeşitlilik göstermesinin yanında, bu konuların çocuk gerçekliğine ve çocuk dünyasına yabancı olmadığı, yarattığı kahramanlarla insanı iyi ve kötü yanlarıyla bir bütün olarak doğal haliyle sergilediği, toplumsal cinsiyet eşitliği noktasında oldukça duyarlı olduğu, mizahi, yalın ve yetkin bir dil kullandığı, estetik değeri yüksek ve çocuğu bu yönde geliştirici olduğu, çocuğa ve çocuğun sorunlarına, ailesi, okulu ve çevresi ile olan ilişkilerine son derece duyarlı ve onlara çözüm üretmeyi başarabilen bir yazar tavrı sergilediği üzerinde durulmuştur. Ayrıca yazaryazar, yazarçizer birlikteliğinin, paylaşımının meydana getirdiği eserlerin Türkiye’de ve dünyada bir ilk olduğuna ve bu tür ekip çalışmalarının ve disiplinlerarası çalışmaların bilim dünyasını ne kadar zenginleştirdiğine dikkat çekildi. Bu tür toplantılara katılıp bilimsel sunumlar yapanların incelediği kitapların bir elde toplanarak, bir kütüphane oluşturulması ve böylelikle daha çok çocuğa ve yetişkine ulaşılmasının amaçlanması gerektiği bir dilek ve öneri olarak sunuldu. Çocukluk felsefesine yeterince değinilmediği ve bundan sonraki bu tür bilimsel çalışmalarda bu nokta üzerinde de yoğunlukla durulması gerektiği söylendi. Tüm bu yönleriyle Aytül Akal’ın, Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatının önemli bir temsilcisi olarak, Dünya Çocuk ve Gençlik Edebiyatında da ülkemizi temsilen kalıcı bir yere sahip olacağına ve evrensel bir yazar olma yolunda ilerlediğine vurgu yapılmıştır. ? medinesivri@gmail.com (*) Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü, Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Başkanı. KONUK HARFLER ? Melahat SÖNMEZ (*) n 09 eliler, eğitimciler hatta çocuklar ve gençlerin sık sık “okuma alışkanlığı kazanma”nın önündeki engellerle savaşmaya çalıştıkları görülür. Gerçekten de toplumumuzda “eylemli okur”, “eleştirel okur” dahası “evrensel okur” kavramlarını tartışmak için ne yazık ki henüz erkendir. Bir ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı olarak çocuk ve genç hastalarımın velilerine sık sık kitaplar önerir ve okuma listeleri veririm. Geçenlerde, öğrencilere önerebilmek için aldığım altı öykü kitabı ile bu kitaplar için ayrı ayrı hazırlanmış olan Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitabı bu konudaki düşüncelerimi değiştirdi. Gelecek için çocuklarımız adına umutlandırdı beni. Bunlar, yeni Umut Yayınları’nın “Okuma Alışkanlığı Kazandırma ve Yaratıcı Türkçe Öğretimi Projesi” kapsamında yazdırdıkları toplam on iki kitaplık bir setti. Öyküleri, yazar ve eğitimci Münevver Oğan, “Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitapları”nı ise Saliha Karagöz Güzel ile öykülerin yazarı Münevver Oğan kaleme almıştı; onların yazar ve eğitimci kimliklerinin verdiği titizliği ve çocuk ve gençlik edebiyatına yaklaşımdaki duyarlığını bu yapıtlarda görmek sevindirdi beni. Okurlara bunları kısaca tanıtmak istiyorum: Şarkılı Bahçe Hayvanları kim sevmez ki? Kitabın kahramanı Göktuğ da hayvanları çok seviyor. Babasıyla Atatürk Orman Çiftliği’ndeki hayvanat bahçesine gider. Şarkılı Bahçe, bir sevgi ve özgürlük kitabı… Bir sevgi kitabı çünkü sevdiğimiz varlıkları adlandırırız, Göktuğ’un yaptığı gibi… Şarkılı Bahçe bir özgürlük kitabı, çünkü canlıların tutsaklığı insanı yaralar, insanlığından bir şeylerin eksilmesine yol açar. Göktuğ’un rüyası bu yüzden hayvanların özgür olduğu bir dünyayı anlatıyor. Çıtır Nerede? Çıtır Nerede? bir yaramazlık öyküsüdür. Çıtır Nerede? kitabının arka kapak iletisinde “Okumak sevmektir!” deniyor ve yanıtı kendi içinde bir bilmece soruluyor: “Derler ki kırmızı pala/ Seker daldan dala/ Men men ayaklı/ Menti kulaklı/ Bilemediyseniz söyleyeyim/ Sincaptır bunun adı.” Hem Çıtır’ı hem bilmeceleri hem de tekerlemeleri merak edenleri, Çekelez Nine masal sofrasında bekliyor… Sormacalı Yaşam Oyunu Sormacalı Yaşam Oyunu kitabı, şöyle başlıyor: “Bir varmış bir yokmuş. Uzak zamanların başında yeryüzündeki hayvanların sayısı çokmuş. Dinozorlar, dev kaplumbağalar, yaban keçileri, zürafalar, mamutlar yemyeşil bir dünyada yaşarmış. (…) Sonra bu hayvanların birçoğunun türü birer birer tükenmiş…” (s. 1) Bilim insanları da bunun nedenini ararmış. Bu yüzGizemli Güç Altı yedi yaşlarında küçük bir kız olan Sevgi, nine den gitmişler Kuzey Kutbu’na. Anne ayı Karca’yı, basinin Kınalı adındaki serçeyle ve diğer canlılarla ko ba ayı Morca’yı, yavrular Akça ile Pakça’yı orada tanımışlar. Saklambaç, körebe, elim sende bu oyunları nuştuğunu duymuştur. Ancak duyduklarına inanmaz küçük kız, bunu kendi gözleriyle görmeye karar kim sevmez ki? İki yavru ayıcık oyunların pek çoğunu biliyormuş ama yiyecek bulmayı bilmiyorlarmış. verir. Öykü şu tümcelerle başlıyor: “Mayıs sonuydu. Kiraz ayı, gül ayı en çok da Islak Misketler oyun zamanıydı. Karıncalar yuvalarından çıkmış, yeBu ne? Şu ne? Onlar ne yapıyor? Biz bunu nasıl diveren gülleri açmıştı. Kirazlar yeşil yapraklarının içinde nazlı nazlı dalgalanıyordu.” Yapıt, akıcı bir dil yaparız? Sorular böyle uzayıp gidebilir… Merak etle ve Türkçenin söz varlığı dikkate alınarak yazınsal mek, ilgi duymak ve şaşırmak hep yeniye ve güzele duyarlılıkla kaleme alınmış. Bu yönüyle de kitabın ilk götürmez mi insanı? Aycan da merak eden, ilgi duyan sayfasında da belirtildiği gibi 68 yaş dönemine uy ve soru soran küçük bir kız çocuğudur. Aycan resim gun. Ayrıca kitabın arka kapağındaki “Okumak Ya yaparken birden hava kararır, rüzgâr sert bir şekilde esmeye başlar. Aycan, bunu şöyle anlatır: “Kalemimi şamaktır!” iletisi ve bu iletiyi destekleyen metin kitaplara, kitap okumaya bir çağrı olarak değerlendiri almak üzere yere eğiliyorum. Tam o sırada büyük bir lebilir. Kitabın kaliteli kâğıdı, özenli baskısı ve görsel çatırtı kopuyor. Başımı kaldırıyorum. Misket büyüklüğündeki topçuklar pencerenin camlarına ‘çat çut, çat bir şölen sunan resimleri de anılmaya değer diğer çut’ diye sesler çıkararak ıslak ıslak çarpıyor” (s. 12). özellikleri… Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitapları “Okuma Alışkanlığı ve Yaratıcı Türkçe Öğretimi Projesi” kapsamında üretilen altı öykü kitabı ve altı Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitabı Yeni Umut Yayınları tarafından çıkarıldı. Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitabı’nda öğrencinin okuduğunu anlamasına ve kendi anlam evreniyle ilişkilendirmesine yönelik etkinlikler yer alıyor.Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitabı’yla okunan yapıttan yola çıkılarak diğer derslerle (matematik, hayat bilgisi, müzik, resim, drama vb) ilişki kuruluyor. ? Islak Misketler, Çıtır Nerede, Şarkılı Bahçe, Sormacalı Yaşam Oyunu, Mavi Ay, Gizemli Güç, Münevver Oğan, Resimleyen: Emel Özgen,Yeni Umut Yay., Ankara, 2011. Çok Uyaranlı Yaratıcı Çalışma Kitapları, Saliha Karagöz Güzel, Münevver Oğan, Yeni Umut Yayınları, Ankara, 2011 (*) Özel Sincan Tıp Merkezi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı. in r Cadı Orkes. Sakar okumaraları bu ni’nin mlusu ve ri adlı kinceli öy Mavi Ay Evrende bizden başka canlılar da var mı acaba? Onların yaşamı nasıldır? Bizimle dostluk kurabilirler mi? Kitap, bize çok tanıdık gelen bir ortamın betimlenmesiyle başlıyor: “Hava yeni biçilmiş ekin, dağ kekiği ve çam kokusuyla doluydu. Kuşlar, hızlı kanat çırpışları ve telaşlı ötüşlerle yuvalarına yönelmişti. Güneş batmak üzereydi” (s. 1). Fatma da aynı saatlerde keçilerini ağıla doğru sürmektedir. Keçiler sakin sakin ağıla girmek üzereyken birden korkuyla sağa sola dağılırlar. “Acaba keçiler neden korkmuş olabilir? Fatma’nın gözlerini kamaştıran ışık nereden gelmektedir?” Bu soruların yanıtını biliyor musunuz? Mavi Ay adlı öykü kitabı bambaşka bir dünyaya götürüyor okuru… Üstelik bir dünyalı ile bir uzaylının tanışması ve dostluğu da anlatılıyor. Mavi Ay, çocuklar için düşlerin kapısını aralıyor… Eğitim ve olojisine İmge Kis./ 15+ Onur’un daş müeri, hem tim, öğelişimi etdir. Kitakonuların aştırma mesidir.” tabı. Çobu alanrine ve bilgisi olmının taya ko Görüşleri’ni 16 başlık altında düzenleyerek TBMM Uzlaşma Komisyonu’na iletti ve kamuoyuna açıkladı. Çocuğun ve çocukluğun bütün haklarıyla görünür olacağı bir anayasa için kolları sıvayan Çocuk ? Mavisel YENER Vakfı, çocuk sözcü Ümmühan Zeynep Bilgili ve yetişkin sözcü Mustafa Ruhi Şirin imzaları ile çağrı * ÇOCUKLARIN NASIL BİR YENİ ANAYASA İSTEDİĞİ AÇIKLANDI: Çocuk Vakfı 27 Şubat 2011 ta duyurularını yapmaya devam ediyor. rihinden bu yana sürdürdüğü Anayasa İçin Çocuk * PERA EĞİTİM’de sanat atölyeleri: Suna ve Görüşü çalışmalarının ilk sonuçlarını açıkladı. Türkiİnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi eğitim bölümü 21 Haye’nin 81 il, 957 ilçe ve köylerinden görüş bildiren çocuklar kısa bir anayasa istiyor. Yeni anayasa ha ziran – 16 Temmuz tarihleri arasında 7 – 12 yaş grubu çocuklara 3 farklı atölye programı sunazırlanması sürecinde 918 yaş grubu çocuklarının bildirdiği çocuk görüşleri 16 başlık altında toplandı. cak. Karikatür Atölyesi, Temel Resim Sanatı ve Temel Heykel Sanatı Eğitim Etkinliği için ayrıntılı bilgi: Anayasa ve Çocuk Çalışmaları egitim@peramuzesi.org.tr www.cocukvakfi.org.tr adresinden izlenebilir. 22 Nisan 2012’den bu yana Taksim Meydanı’nda ku*Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı’nın, rulan ve 9 Haziran 2012 tarihine kadar her Cumartesi saat 11.00’de olan Anayasa İçin Çocuk Görüşü görmeyen çocuklar arasında düzenlediği öykü yarışmasının ikincisi sonuçlandı. kürsüsünde İstanbul Öğrenci ve Çocuk Meclisi üyeleri görüş 2004’te İzmir’de görme özürlülerin eğitimleri ile kültürel gelişmelerine ücretsiz hizmet etmek amacıyla bildirmeyi avukat Gültekin Yazgan önderliğinde kurulan TÜRsürdürecek. Çocuk Vakfı, GÖK’ün düzenlediği yarışmada, çocuklar ve yetiş14 ay boyun kinler dallarında ödül alan görme özürlüler için İzmir ca çocukların Sanat’ta tören düzenlendi. 2013’ün yarışma konuilettiği Anaya su açıklandı. Kazanan öyküler, sesli kitap formatınsa İçin Çocuk da hazırlanıp görmeyenlere dağıtıldı. ? RENKLİ HABERLER Mavisel Yener Ata Cad. Defne Sok. No: 1 D: 1 Balçovaİzmir www.maviselyener.com sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com 1163 SAYFA 24 ? 31 MAYIS 2012 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1163