Katalog

Bir felsefi soruşturma Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler adlı kitap 1921 Aralık 2008 tarihleri arasında ODTÜ Felsefe Bölümü tarafından düzenlenen “Anlam Kongresi” bildirilerini içeriyor. Hukuktan edebiyata, bilimden sanata, kültürden dilbilimine kadar pek çok alanda anlam konusunu farklı biçim ve içerikte ele alan bu kitap, felsefe sınırlarının dışına çıkmamayı başarmakta; aynı zamanda felsefeye, hangi düzeyde olunursa olunsun ilgi duyanlara topyekun bir felsefe kavrayışı da sunmaktadır. ? Şehriban CENAN İzzet METCAN onumuz anlam; karşımıza soru olarak çıkıncaya kadar son derece basit ve farkında olmadan kullandığımız bir sözcük. Oysa “Anlam Nedir?” sorusunu sorduğumuzda farkına varmadan kullandığımız sözcüğün güçlükleri ile yüz yüze kalırız. Nedir anlam? “Anlamın anlamı” nedir? Böylesine bir temel soruyu yanıtlama çabasına girişmeden, daha da önemlisi kendimize bu soruyu sorma farkındalığında bulunmadan, günlük yaşamda her şeyi, ama her şeyi bir şekilde anlamlandırıyoruz. Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler (1) adlı kitap 1921 Aralık 2008 tarihleri arasında ODTÜ Felsefe Bölümü tarafından düzenlenen “Anlam Kongresi” bildirilerini içeriyor. Kongreye adını veren ODTÜ Felsefe Bölümü’nün kurucu başkanı olan Prof. Dr. Teo Grünberg’in 1963 yılında yazdığı “Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme”(2) başlıklı doktora tezidir. Üç gün süren kongrede sunulan bildirilerden kırk üçü, ana temalarına göre sekiz ana bölüme ayrılmış olarak bu kitapta yer alıyor. ANALİTİK FELSEFE VE ANLAM Kitapta yer alan ilk bildiri de yine Grünberg’in “Anlam Kavramı ve Metafizik Önermeler” adındaki bildirisidir. Yazara göre felsefenin amacı güvenilir bilgi sağlamaktır. Bunun için biricik metot bilgi sistemlerinin ilkelterimlerinin anlamlarının aydınlatılmasıSAYFA 18 ? 22 MART 2012 K dır. Grünberg, “Buna göre her felsefe problemi bir anlam aydınlatması olacağından ‘anlam’ın aydınlatılması sistematik bir felsefenin ilk ele alacağı problem olmalıdır. Yazımızın amacı bu konuda bir çözüm denemesine girişmektir” (3) der. Bu temel tartışma konusunun, günlük yaşamımızdaki etik, hukuk, bilim ve siyaset konularındaki anlamlandırmaları nasıl biçimlendirdiğini, bu kavramsal çerçevelerin ilkel önermelerini nasıl belirlediğini daha sonraki bölümlerde yer alan diğer bildirilerde görebilmemiz mümkün. Grünberg’in bildirisi ile başlayan “Analitik Felsefede Anlam Kavramı” bölümünün ardından, “Felsefe Tarihinde Anlam”, “Dil ve Anlam”, “Hermeneutik, Kültür ve Anlam”, “Etik ve Siyaset Bağlamında Anlam”, “Hukuk, Yorum ve Anlam”, “Bilim Felsefesi ve Anlam”, “Anlam, Sanat ve Edebiyat” adlı bölümler altında diğer bildiriler sıralanıyor. DEĞER VE ANLAM “Etik ve Siyaset Bağlamında Anlam” bölüm başlığı altındaki bildirisinde Harun Tepe, içinde bulunduğumuz çağı “Anlam Çağı” olarak adlandıran Nermi Uygur’dan alıntı yapar: “Düşünen birçok çevrelerin on yıllardan beri baş kavramı anlam. Bitki, hayvan, toplum, davranış – hangi varlık bölgesini deşerlerse deşsinler bilim adamları artık anlamlarla uğraşıyorlar. Filozofların da, bazen pek belirmese de, dönüp dolaşıp aydınlatmayı denediği temel soru ‘anlamın anlamı nedir?’ sorusudur” (4). Felsefe dille yapılır ve dile yansıyanlarla iş görür. Ancak bu tüm felsefe yapma etkinliğinin dil felsefesine indirgenmesi anlamına gelmez. Geçmişte analitik felsefenin bir yöntemi olarak kullanılan bu doğrultu, geçmişteki keskinliğini yitirmiş olsa da halen egemenliğini sürdürmektedir. Tepe, Kant’taki duyarlığın ve anlama yetisinin saf unsurlarının yerini analitik yaklaşımda ‘dilin mantığı’nın aldığını ileri sürer. Bu çerçevede de Kant ile Wittgenstein’ın Tractatus’taki düşünceleri arasındaki bilinen paralelliğe vurgu yapar: “Nasıl algılamak için algılayan bir yetiye, yargı vermek için yargı vermemizi –düşünmemizi sağlayan bir yetiye gereksinimimiz varsa, algıladıklarımızı ve yargılarımızı ortaya koymak için de sözcüklere, dilbilgisi kurallarına, bağlaçlara, tümcelere gereksinim vardır. Sözcükler ve sözcük? ler arası bağlantıları kurmaya iliş Kongrey mü’nün Grünber ramı Üze tezidir. Ü dirilerde kiz ana b yer alıyo ? kin ko yiz. Bir menin Tepe sorunu de kala sözcük dışı ola rum he felsefes tartışm Bu d sorunu değer il “Eyle değerle nekleri Her eyl karşısın biçimd onların recek b Bunun değeriy Öyley kılan ve Değer i Bunlar Hiçb dikçe d le şeyle yoktur; lam yük anlamı ri” son Aksi ha şımların ğerlend içinde y pe’ye g ğerlend göre de bakış a sağladı rek anl değer a ANLA Betül ve Anla lümünd fun üst rir: Eğe lecekse nusudu arasınd ğunu so tur. Fil CUMHURİYET KİTAP SAYI 1153 CUMH