Katalog

T 17 EKİM ÇARŞAMBA ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER rudan ortaya çıkan basit davranış biçimi”. Sonra duyduğu ve okuduğu kullanımlarından, “Türkiye’nin uluslararası ilişkilerde refleksi”, “İşçi sınıfının sınıfsal refleksi” gibi örnekler vermiş. Yorumunu da şöyle yapmış: “Aslında tanımı gereği hayvanlar için kullanılan ‘refleks’ sözcüğünü insanlara (uluslararası ilişkilerde devletlerin refleksi, toplumsal sınıf refleksi vb.) uyarlamak onları aşağılamak demektir kanımca. Refleks en basitiyle bilinç dışı davranış ve tepkidir; oysaki insanlar bilinçli ve sistemli davranış ve tepkiyle anlamlı işler yapabilir ve etkili olabilirler. Ayrıca refleksleri bilinen bir kişi, kurum veya ülke kolaylıkla kontrol edilebilir ve yönlendirilebilir. Yani refleksleri bilinen bir ülke ve ülke içinde işçi sınıfı kolaylıkla denetim altına alınabilir. ‘Refleks’in insan toplulukları ve kurumlar için kullanımının egemen güçlerin bir oyunu (uluslararası arenada ABD ve diğer emperyalist ülkelerin yurtiçinde ise burjuvazinin) olduğu kanısındayım.” “Refleks” yalnız hayvanlar için kullanılan bir sözcük değil; ama istem dışı hareketler için kullanıldığı doğru. Kubbealtı Lügatı’ndaki tanımı şöyle: “Bir dış uyarının etkisiyle oluşan ani tepkime; hareket, salgı vb. tepkilere sebep olan ve kişinin isteğine bağlı olmayan (istek dışı) sinir lifi faaliyeti, ani cevap.” Sözcüğün insanlar için kullanılması, egemen güçlerin bir oyunu mudur? “Yok canım, değildir.” diyemiyor insan kolay kolay. Olur mu olur. Başka birkaç sözcük ve kullanım üzerinde de durmuş Necipoğlu. Onlara yer vermeyi şimdilik erteliyorum. 21 EKİM PAZAR Yazın okuduğum kitaplardan söz etmeyi bitirememişken yeni kitaplar gelmeye başladı. İşte Mühür Kitaplığının dumanı üstünde kitapları: Haydar Ergülen’in “şiir yazıları”nı topladığı kitabı: Şiir Gibi Yalnız. Arka kapağı da Haydar Ergülen yazmış besbelli. Yoksa kim, “Haydar Ergülen, Şiir Gibi Yalnız’da bir dönemin pişmanlık ve üzüntüyle andığı yazılarına yer veriyor” diyebilir? Oysa gerçek hiç öyle değil. Hangi dönemde yazılmış olursa olsun, tazeliğini ve güncelliğini koruyan şiir yazılarını içeriyor kitap. Üstelik Haydar Ergülen’in esprili, yüce gönüllü anlatımıyla. ahit Baylav, Londra’dan yazdı; yazılı ve sözlü yayınlarda yapılan dil yanlışlarının hepimizi üzdüğünü; onu en çok kaygılandıranın Türkçenin yapısını bozan yanlışların, özensizliklerin artması olduğunu bildirdi. “Değerli yazılarınızı düzenli okuyamıyorum, bu nedenle dikkatinize sunmak istediğim konuyu daha önce yazmışsanız özür dilerim” diye bildirdiği konuyu, hayır, daha önce yazmadım. Açıkçası fark etmedim bile. Yanlış şu: “‘İlgili olarak...’ denmesi gereken yerde kestirmeden gidip sadece ‘ilgili’ denmesi…” Örnek de vermiş Baylav: “‘Şemdinli saldırısıyla ilgili olarak Başbakan vs. vs. ...dedi.’ yerine ‘Şemdinli saldırısıyla ilgili Başbakan vs. vs. ...dedi.’ gibi. Bu gittikçe yaygınlaşan vahim yanlışı ne yazık ki diğer gazetelere örnek olmasını umduğum Cumhuriyet’te bile görmeye başlayınca telaşlanıp size yazmaya karar verdim.” Konuyu şöylece de özetlemiş Cahit Bey: “Yanlış sözcükler, yanlış telaffuzlar, yazım yanlışları, vb. tabii ki hepsi önemli ama dilin yapısını bozan, anlamı saptıran yanlışlar da yaygınlaşmaya başlarsa Türkçenin geleceği ne olur diye kaygılanmaktan kendimi alamıyorum.” Aslında Baylav’ın sözlerine eklenecek bir şey yok. Ben yalnız, “Öyle de dense böyle de dense anlaşılmıyor mu? Bu kadar kaygılanmaya ne gerek var?” diye düşünenler varsa konuya bir de şu açıdan bakılması gerektiğini söyleyeyim. Söylerken vurguyla anlamın doğru algılanması sağlandı diyelim. Yazıldığında sözdizimi, “Şemdinli saldırısıyla ilgili Başbakan …” oldu mu? Oldu. Bu da “Şemdinli saldırısıyla ilgili” olanın “başbakan” olduğu anlamına geldi mi? Geldi. Başka sorum yok. “Olan, olarak, olup” gibi sözcükler olur olmaz yerde kullanılır da böyle en gerekli olduğu zaman unutulur mu? 19 EKİM CUMA Tacettin Necipoğlu, daha önce de Türkçe Günlükleri’ne değerli katkılarda bulunmuştu. Bu kez de “refleks” sözcüğünü incelemiş. AnaBritannica’dan tanımını bulmuş: “Biyolojide, hayvanlarda belirli bir uyaran karşısında kendiliğinden ve doğ C “Sinema Edebiyat İlişkilerinde Türk Modernleşmesi” üst başlığını taşıyan Halit Refiğ Kemal Tahir İlişkisi adlı kitabın yazarı Mehmet Gökyayla. Halit Refiğ’in Kemal Tahir ile tanışması, onun düşüncelerinin etkisinde kalması, bu etkiyle sinemada Türkiye’ye özgü bir dil yaratma çabası anlatılıyor kitapta. “Şairin kendi şiirlerinden seçme yapması zordur çünkü ortaya koyduğu her kitap zaten onun yaptığı bir tür seçimden oluşur.” diyen Tuğrul Tanyol, Yedi Kitaptan Seçtiklerim’e “okurun bir antolojiden çok, bir özet olarak” bakmasını diliyor. Kış Masalı şiirinden küçük bir dörtlük: “Kış sayıklamaları, düş ve gerçek / Kim padişah, kim korsan, kim çocuk? / Bu kış yeni tüneller açıp gömüleceğiz / Kar üstümüzü örtecek. // Bu nasıl gemi ki korkar ağacından / Eski bir define avcısı… aslında korsan.” Hilal Karahan, Öteki Poetika’da çeşitli konularda yazanların, eleştirmenlerin, şairlerin “Bayrıl Şiiri Üzerine Yazılar”ını toplamış. “Umarım, kendi içinde tutarlı, okura, Bayrıl şiirini sevenlere ve genç kuşak şairlere yararlı olacak bir kitap oluşturabilmişimdir.” diyor önsözde. Bence umduğundan fazlasına ulaşmış. Volkan Odabaş denemeler, eleştiriler, söyleşiler ve soruşturmaları toplamış Sözcüklerin Sonsuz Yası adlı kitabında. Arka kapakta kendi şiir anlayışını anlatan “Volkan Odabaş, bu kitapta hem farklı okumalarla ruhunda iz bırakan şairlerin şiirleri üzerine düşünüyor hem de kendi şiirinin poetik temellerine iniyor.” “Sena, rüyalarını kaybeden bir kadın… Yıllar sonra kasabasına geçmişine geri dönüyor. Kendi yarattığı düşlerin içinde, yeniden var olmanın ve aşkın peşine düşüyor. Önüne çıkan her kapı, onu kayıp geçmişinin izleriyle buluşturuyor. Bir şekilde hayatına değen bütün bu insanlar, bir kapı arkası hikâyesiyle karşısına çıkıyor.” Önce Lale Sönmez’in Düş Tutulması adlı romanı, böyle özetlenmiş kitabın arkasında. “Susacak gibi değil sevdam / Çisil sancı alın terim / Kavgayı iğne deliğine / Çuvaldızı direncimin gemine / Sokuşturdum // Fikrimin domuz bağı / Bir çapraşık ki… / Sorma” Can Ceylan’ın şiir kitabı Ömür Diye Kuşandığımız’ın arka kapağından bu şiir. Tarçın Çıkmazı ise bir öykü kitabı… Meral Afacan Bayrak yazmış. 1976 doğumlu bir yazar Bayrak. Çanakkale, Ordu, Bingöl, Balıkesir gibi birçok yerde yaşamış, yaşadığı yerlerde gözlem yapma olanağı bulmuş. Yazarı tanıtan bölümde belirtilmemiş ama sanırım bu, ilk kitabı. ? [email protected] [email protected] www.feyzahepcilingirler.com BULMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Bir Rus şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şairin dizeleri ve bir kitabının adı ortaya çıkacaktır. 10 A 11 21 C 22 1 F 2 K 3 L 4 L 5 M 6 E 7 D 8 D 9 B Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU [email protected] C 12 A 13 H 14 M 15 C 16 C 17 J 18 M 19 H 20 L K. “Miguel de …” (Sis, Abel Sanchez ve Yaman Adam adlı yapıtları da olan İspanyol yazar). K 23 L 24 H 25 K 26 L 27 K 28 M 29 E 30 M 31 H 25 57 27 44 2 22 58 32 L 33 D 34 M 35 J 36 J 37 G 38 B 39 E 40 G 41 N 42 D 43 A 44 K 45 H 46 J 47 L 48 M 49 L 50 D 51 I L. Netekim adlı kitaplarıyla Kenan Evren’i ve 12 Eylül cuntasını korkmadan ti’ye alan mizah yazarı (Şimdi değil, o günlerde o cesareti gösterdi). 20 47 76 3 23 52 D 53 G 54 C 55 M 56 N 57 K 58 K 59 E 60 O 26 49 32 4 78 M. Tom Clancy’nin bir romanı. 61 B 62 D 63 D 64 D 65 I 66 F 67 J 68 M 69 I 70 F 71 A Tanımlar ve sözcükleriniz: A. “… Olmayan Sular” (Pınar Kür’ün bir öykü kitabı). 5 77 68 14 18 48 79 28 55 30 73 34 72 A 73 M 74 F 75 O 76 L 77 M 78 L 79 M N. İnsan Hakları (kısa). 10 43 72 71 12 B. Teniste, rakibin arkasına atılan ve karşılanamayan vuruş. 55 41 E. “…dan Önceki Pazartesi” (Mustafa Köz’ün bir şiir kitabı). H. “Bir … Gecesi” (Adalet Ağaoğlu’nun bir romanı). O. Hayrabad adlı mesnevisi de olan Urfalı divan şairi (Yalnız ünsüz harflerini yazacaksınız). 38 61 9 C. Başkaları, yabancılar. 29 6 59 39 F. Sarhoşluğu ya da baygınlığı geçmiş olan. 24 45 13 19 31 I. Tanrı’nın bir adı. 75 60 1184. sayının çözümü: A. EBABİL YAZILARI, B. NİGARİ BÖYLE YAZDI, C. VOZNESENSKİ, D. ELUARD, E. RİLKE, F. EDİTH, G. RKK, H. CİGULİ, I. ATLASLARI, J. NÜVOTE. 54 11 16 21 15 D. Jane Austen’ın bir romanı. 70 66 74 1 G. Ad, ün. 65 51 69 J. Yılmaz Güney’in gerçek soyadı. 50 42 7 63 33 8 52 64 62 39 37 53 35 67 36 17 46 1 Şiir: “Aslolan sözlerdir tabii/ gerisi elbette gevezelik/ hadi okuluna yazdır beni Varlık Yayınları” CUMHURİYET KİTAP SAYI 1185 KASIM 2012 ? SAYFA 31