Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA Ayşegül’ü sevenler parmak kaldırsın ye geldi. Resimlerde de sakıncalı bulunan bölümler vardı. Örneğin kiliseler. Bir de hiç unutmuyorum. Ayşegül Çiftlikte adlı kitapta, Ayşegül, biberonla domuz yavrularını besliyordu. O resim de eleştiri alanlardandı. Bu tür resimler yayınevi tarafından taranarak, görüntüleri silikleştirildi. Milli Eğitim Bakanlığı kitaplara onay verdi. O süreçte ikinci çocuğum dünyaya geldi. Yüküm çok arttığından, Ayşegül kitaplarını uyarlamaktan vazgeçtim. Ama onlar, ilk göz ağrılarım olarak hep, gönlümdedirler. Kitapların, Yapı Kredi Yayınevi gibi, nitelikli kitaplar yayınlamayı ilke edinmiş bir yayınevi tarafından basılacağını öğrendiğimde, doğrusu pek sevindim. Ayşegül’lere yol açıklığı diliyorum.” Serinin diğer kitaplarını okuyalı kırk yılı geçmiş… Çok güzel giyinmesi, saçlarına renkli tokalar takması, yepyeni oyuncaklarının olması gibi (çoğu görsel olan) değerlendirmelerimi anımsıyorum. Cumhuriyet, Çocuk/Gençlik sayfalarımızın emekçisi olan diğer yazar dostların görüşlerini merak ettim. Çocukluklarında Ayşegül kitapları okumuşlar mıydı? Nilay Yılmaz diyor ki; “Herhalde 7 yaşlarındaydım Ayşegül’le tanıştığımda. Aradan 33 yıl geçmiş. Bazı duygular zaman içinde hiç değişmiyor. Birkaç gün önce Ayşegül kitaplarının yeni baskısıyla karşılaşınca bendeki sevinci görecektiniz. Her sayfasına tek tek dokunurken çocukluğuma dokunur gibi oldum. Her biri bir tabloyu andıran çizimlerindeki pastel tonlar bile hiç değişmemiş. Ne var ki Ayşegül dizisi deyince sadece heyecan ve sevinç duyguları kaplamıyor içimi. Bunlara bir de kızgınlık, kırgınlık, umutsuzluk gibi olumsuz duygular da ekleniyor. Çünkü Ayşegül’ü ne kadar seviyorsam, bir o kadar da kızardım ona, sinir olurdum. Hatta belki de öfkelenirdim. Duygumu tam anımsayamıyorum. Aklımda kalan tek şey Ayşegül’ün fazla mükemmel bir çocuk olduğuydu. O, ne bana ne de arkadaşlarıma benzerdi. Fazla iyi bir çocuktu, her şeye yetenekliydi. Resim yapardı, piyano çalardı, okumayı hemen öğrenirdi, bale yapardı... Üstelik bunları yaparken hiç zorlanmaz, bunları yapmak için çok fazla emek bile harcamazdı. O doğuştan mükemmel bir kızdı çünkü. Asla Ayşegül gibi olamayacağımı anladığımda içimde bir şeyler kırılmıştı. Sanırım en çok “Ayşegül Bale Yapıyor” kitabı üzmüştü beni. Kitaptaki resimler adım adım bale hareketlerini anlatıyordu. Her gün bıkmadan usanmadan bu hareketleri Ayşegül’le birlikte yapardım. Ayşegül iki dakikada yapardı, ben günlerce çalışır, bir türlü beceremezdim... Ayşegül, bugün bile bana hâlâ bu duyguyu anımsatıyor, bu cümleleri yazdırabiliyorsa, pedagojik anlamda bir şeyler yanlış olmalı... Çabalamayı öğretmeliydi Ayşegül bana. Bir şeyi yapamasam bile yola devam etmenin önemini göstermeliydi ya da insanın her şeye yeteneği olması gerekmediğini... yanlışların büyümek için gerekli olduğunu... tembellik yapmanın her zaman acı bir bedeli olması gerekmediğini... “iyi” çocukların da yaramazlıklar ve hatalar yapabileceğini söylemeliydi satır aralarında. Ayşegül, günümüz çocuklarını nasıl etkiler, onlara ne düşündürür bilemiyorum. Ama “şimdiki çocuklar harika”. Hepsi değil elbette. Bana sorarsanız, iyi ki de değiller. Etkinlikten etkinliğe koşan, bir dakika boş vakti olmayan kent çocukları Ayşegül’de kendilerine dair çok şey bulabilir. Çünkü haftanın yedi gününde bir dakika boş Annemle birlikte kitapçıdayız. Gözüme çarpmasıyla çığlık atmam bir oldu: “Annnneee! Yaşasın! Ayşegül yine çıkmış!” Uyardı beni: “Şşşşt, sessiz ol, herkes bize bakıyor!” Tamam, ses tonumu ayarlayamamış olabilirim, yaşıma uygun bir davranış olmayabilir ama yıllar sonra eski dostum Ayşegül’e kavuşmuşum; herkes bana bakıyormuş ne gam! Kitapları alırken kanatlar takındım… Tıpkı o günlerdeki gibi… Ë Mavisel YENER Kitap dünyasının renklerini yüreğime işleyen, resimlerini saatlerce seyrettiğim, annem bana okurken her satırını ezberlediğim Ayşegül serisi, Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaya başlamış. Seriyi iki yıl içinde tamamlamayı planlayan yayınevi, 2011 yılında yirmi dört albüm yayımlayacakmış. Serinin ilk iki kitabı: Yaşasın, Okul Açılıyor ve Kardeşimi Çok Seviyorum. Ayşegül serisinin daha önce Marsık Kitap’tan da yayımlandığını duymuştum ama edinememiştim. Bu kez şanslıyım! Ayşegül, özgün adı Martine olan çocuk kitabı serisi kahramanının Türkiye’deki adı. Yazar Gilbert Delahaye ve çizer Marcel Marlier tarafından yaratılan bu karakter, beşaltı yaşlarımda, belki de en yakın arkadaşımdı, o nedenle heyecanımı bağışlayın. Martine, her ülkede isim değiştirmiş. Amerika’da Debbie, İtalya’da Christina, Almanya’da Steffi, İngiltere’de Mary, Portekiz’de Anita… Serinin ilk kitabı (Martine Çiftlikte) 1954’de Fransızca olarak yayımlanmış. Gilbert Delahaye’nin 1997’de ölümü üzerine, Martine’nin maceralarını Marcel Marlier’in oğlu JeanLouis Marlier yazmaya devam etmiş. Ayşegül Serisi ve Gülten Dayıoğlu Bir dönem çocuklarının gözdesi olan, kitaplıklarda Cin Ali serisiyle arkadaşlık yapan Ayşegül serisinin Türkiye’deki serüveninde Gülten Dayıoğlu’nun katkıları olduğunu biliyordum. Bu öyküyü bir de ondan öğrenelim. İşte Gülten Dayıoğlu’nun aktardıkları: “Ayşegül dizisini Türkiye’ye, 1965 yılında, Sümer Yayınevi sahipleri getirtmiş. Anımsadığım kadarıyla derme çatma bir çeviriyle Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Dairesi’ne, tavsiye kararı dileğiyle başvurmuşlar. Ancak, kitaplar yine anımsadığım kadarıyla hem çeviri yetersizliği hem de bazı resimlerin sakıncalı bulunması nedeniyle geri çevrilmiş. Ben o zamanlar öğretmendim. Çocuk kitapları alanında yeni yeni adım duyulmaya başlamıştı. Yayınevi sahipleri, bu kitapları benim yeniden ele almamı istedir. Orta ve lise yıllarımda Fransızca öğrenimi gördüğüm için, eserlerin orijinallerini de istedim. Tümünü inceledim. Böylece ilk on altı kitabı adeta yeniden yazdım. Dil, içerik, anlatım yönünden, kitaplar toplumumuza uygun düze vakti olmayan, okul dışında piyano dersi alan, drama çalışmalarına katılan, bale kursuna giden, resim sergisi açan ve hatta öyküsünü yayımlatıp yazar olan günümüz kent çocukları zaten Ayşegül’den de mükemmel.” Aytül Akal’ın çocukluğu Ayşegül serisine denk gelmemiş. Diyor ki; “Ayşegül dizisi mi? Bilmiyorum! Ayşegüller için değil ama Yapı Kredi Yayınları bir gün Doğan Kardeş’i benim çocukluğumda çıktığı haliyle yayımlarsa, bakın o zaman nasıl çığlık atarım. Çok sevinirim, çünkü çocukluğumdan bu yana Doğan Kardeş’lerle yarışabilecek bir tek dergi tanımıyorum, Kırmızı Fare hariç... Postacının yolunu gözler, ablamla kavga ederdik, ilk kim okuyacak diye... Ya şimdiki hali? Hayır, benim sevdiğim Doğan Kardeş’ler, çok geçmişte kaldı. Haaa, Ayşegül’ler mi? Türkiye’de ilk ne zaman çevrilip yayımlanmıştı? Neden benim çocukluğuma denk düşmemiş acaba?” Çiğdem Gündeş’in en sevdiği şey çocukluğunun sıcak öğle saatlerinde kitap okumakmış. Okuma evreninde Ayşegül kitaplarının yerini anlattı bizim için: “Ayşegül serisi en çok okuduğum kitaplardandı. Ne becerikli kızdı Ayşegül; elinden her şey gelirdi. Üstelik her zaman çok eğlenceli, neşeliydi. Yemek pişirir, at biner, resim yapar, ormanda dilediği gibi gezer. Veterinerlik de gelirdi elinden, bebek bakıcılığı da… Ama “cici kız” olduğu, yemek pişirip bebek bakıcılığı yaptığı kitapları pek sevmemiştim. Aslında gerçeküstü bir karakterdi Ayşegül; üstesinden gelemediği bir şey yoktu. Birçok uğraşı vardı; yemek de yapar uçak da kullanırdı. Yazarı, belli ki okurlarını bilinçlendirmeye çalışmış; çocuklar üretsin, çevreye duyarlı olsun, hayvanları sevsin istemiş. Ayşegül kadar serüvenci olamadım ama maceralarının çoğunu severek okudum. Şimdiki çocuklar da aynı tadı alacak mı bilmem ama ben hemen kitapçıya gidip bir Ayşegül kitabı alacağım,” diyor Çiğdem Gündeş. CUMHURİYET ÇOCUKLARINDAN MEKTUPLAR Hazırlayan: Mavisel YENER Sevgili Çocuklar Merhaba, Cumhuriyet Çocuklarından Mektuplar köşemize gelen mektuplarınız bizi çok sevindiriyor. Geleceğin iyi okurları, eleştirmenleri sizsiniz. En küçük eleştirmenimizden aldığımız mektubu sizinle paylaşıyoruz. Beş yaşındaki Cem Şanlı’nın okuduğu kitabın hangi yayınevinden çıktığıyla bile ilgilenmesi ne güzel… Köşemize gösterdiğiniz ilgi için teşekkür eder, bol kitaplı günler dileriz. Cem Şanlı’nın armağanını çoktan kuşların kanadına yükledik bile… Cem Şanlı Karşıyaka, İzmir 5 yaş Ben 5 yaşındayım, okuyup yazabiliyorum. Taş Devri Mamutlu Börek (İş Bankası Yayınları). Mamut’u sevdim çünkü büyük olduğu için. İyi günler. (Mektubun altında Cem’in annesinin bir notu vardı: Neden büyük olmasını sevdiğini sorduğumda insanlar tarafından yenmediği ve ölmediği için, dedi.) Çocuklar ve gençler, siz de bize yazar mısınız? Okuduğunuz kitapta en çok hangi karakteri sevdiniz? Neden? ·Öyküde sizi en çok düşündüren bölüm neresiydi? Neden? Öyküde size alışılmadık gelen, aklınıza Ata Cad. Defne Sok. No:1 D1 Balçova, İzmir Elektronik posta göndererek bize ulaşmak isteyenler için: [email protected] Anımsatma:* Mektubunuzda ev adresinizi, telefonunuzu, yaşınızı, okuduğunuz kitabın adını, yazarını ve yayınevini belirtmeyi unutmayın. Size bir sürprizimiz olacak! * Mektubunuzda kitabın özetini yazmayın, olur mu? Biz, anlatılanlar hakkında sizin ne düşündüğünüzü çok merak ediyoruz. Ayşegül serisi günümüz çocuğuna ne söyleyecek? Kitapları okumaya başlarken geçmişe özlemi bir yana koyup bu soruyu sordum kendime. Öncelikle Yaşasın Okul Açılıyor’dan söz edeyim. Tatil bitmiş, okula gitme zamanı gelmiştir. Ayşegül, kardeşi Orhan’a okula gelmeyi isteyip istemediğini sorar, Orhan’ın buna niyeti yoktur. Evde kalıp köpekleri Fındık’la oynamak ona daha çekici gelir. Ayşegül okula giderken yaşlı değirmenciyle karşılaşır, ona okula neden gittiğini anlatır. Okulun yakınında karşılaştığı minik kedicik ona okulda alfabe öğreneceğini söyler. Kedicik biraz üzgündür, Ayşegül’ün yerinde olmak ister, okula gitmek en büyük hayalidir. O gün Ayşegül, öğretmeni ve arkadaşlarıyla güzel bir gün geçirir. Salı toplama öğrenilir, çarşamba okula renk renk yumaklar gelir, örgü örme denemeleri yapılır, perşembe, arkadaşı Mine, Ayşegül’ü evlerine davet eder. Birlikte eğlenceli saatler geçirirler, cuma güzel yazı dersinde Ayşegül’ün harfleri dikkatle yazdığına tanık oluruz. Cumartesi okulda oyunlar oynanıyor. (İşte bu olmadı, cumartesileri Türkiye’de okullar kapalı.) Hafta sonu geldiğinde, Ayşegül o hafta ne çok şey öğrendiğini fark ediyor. “Çikolata” sözcüğünde bir O harfi iki de A olduğunu söylüyor Fındık’a. Öykü kitabı bile okuyor. İkinci haftanın ilk günü, Orhan da ablasıyla birlikte okula gitmeye karar veriyor, çünkü Ayşegül artık çok şey biliyor. Okulöncesi ve ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin özdeşim kurarak okuyabilecekleri, zamandizinsel yaklaşımıyla okumayı kolaylaştıracak bir kurgu. Çizginin ve dilin anlatım olanakları bir arada kullanılmış. Serinin ikinci kitabı Kardeşimi Çok Seviyorum, duygu eğitiminde de kullanılabilecek başarılı bir metin. Keyifle okunan bu öykünün resimleri ve metinleri günümüz çocuğuna seslenebilmeyi başarıyor. Resimde Ayşegül’ün dizüstü bilgisayar kullandığını görüyoruz. “Oradan geçen Orhan ‘elektronik posta mı yazıyorsun?’ diye sordu. ‘Kime göndereceksin?’ diye üsteledi merakla.”(s,8) Ayşegül her çocuk gibi kardeşiyle çekişiyor, tartışıyor. Sonra kardeşine haksızlık yaptığını fark ediyor. Onun gönlünü almak için mektup yazıyor, resim yapıyor, bir armağan götürüyor ona. Oysa o arada, kardeşi de ablasına haksızlık yaptığını düşünüyor. Barışmaları uzun sürmüyor elbette. Ayşegül kitapları bugünün çocuğuna ne söyleyecek, sorusunun yanıtını ararken biraz kaygılıydım doğrusu. Yine de, hangi yatmayan yerler var mı? pencereden bakarsak bakalım, Ayşegül Neden? okul öncesi dönem ve ilköğretim ilk kadeMektup yazarak bize ulaşmesi çocuğuna sıcacık gelecektir. Ayşegül mak isteyenler için mektup adresiserisinin günümüzde oynadığı rolün sorgumiz: lanmasını çocuklara bırakmakta yarar var… Mavisel Yener Kitapların gerçek kâşifi onlar çünkü... www.maviselyener.com *Kardeşimi Çok Seviyorum, Gilbert Delahaye, Resimleyen: Marcel Marlier, Çeviren: Füsun Önen Pinard, Yapı Kredi Yayınları, 2011, 4+ *Yaşasın, Okul Açılıyor, Gilbert Delahaye, Resimleyen: Marcel Marlier, Çeviren: Füsun Nilay Yılmaz İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com [email protected] SAYFA 24 10 ŞUBAT 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1095