Katalog

O kuduğum Kitaplar METİN CELÂL Almancadan Türkçeye Adımlar Kâmuran Şipal Christoph Ransmayr Edgar Hilsenrath Ingo Schulze Gerhard Meir Ç eviri destek programları çoksatanların dünya çapındaki hâkimiyetine karşı has edebiyatın en önemli desteği. Dünyanın birçok ülkesinde devlet tarafından kurulmuş, genellikle Kültür ya da Dışişleri bakanlıklarınca fonlanan çeviri destek programları var. Bu destek programları ile birçok yazar dünya dillerine çevrilme şansını buluyor. 2003’de kurulan S.Fischer Vakfı, büyük bir Alman yayıncısının kurmasının da verdiği avantajla biraz farklı ama oldukça başarılı projelere imza atıyor. İlk projeleri 2003’de Rusya’da başlattıkları Schagi’yi (Adımlar), 2005’te Polonya’da Kroki (Adımlar) projesi izlemiş. 2006’da Türkiye’de Adımlar (Schritte) projesi başlatılmış ve 2007’den bu yana da güneydoğu Avrupa ülkelerinde Traduki projesi yürütülüyor. Projeler genellikle 5 yıl sürüyor. Türkiye’de yürütülen Adımlar Projesi de geçen yıl sonunda bitecekti. Biz de bu vesile ile projenin Türkiye sorumlusu, duayen çevirmenlerden Sezer Duru ile bir değerlendirme sohbeti yapacaktık. Ama S.Fischer Vakfı projeye ilginin yoğunluğunu görünce S.Fischer Vakfı’nın İstanbul’da yaptığı yönetim kurulu toplantısında destekleri 2014’e kadar uzatmaya karar verdiği bilgisini alınca Sezer Duru ile hem bugüne kadar yapılanları hem de gelecekte yapılacakları konuşmaya karar verdik. Adımlar projesi Türkiye’de Alman dilinde yazılmış edebiyat, edebiyat dışı ve çocuk kitapları yayınlatmak amacıyla hayata geçirilmiş. Adımlar projesine Cumhurbaşkanı Gül dışişleri bakanıyken dönemin Alman Dışişleri Bakanı Steinmeier ile 2006’da birlikte kurdukları ErnstReuter Girişimi ve çeviri destek SAYFA 12 ? 22 ARALIK programları ile bildiğimiz İsviçre Kültür Vakfı Pro Helvetia da destek veriyor. Sezer Duru, en önemli amaçlarının Türk okuruna Alman edebiyatını ve düşüncesini tanıtmak olduğunu söylüyor. Destek verirken kıstasları da Almancadan yapılan çevirilerin kalitesini arttırmak. Değerli, kalıcı kitaplar çevrilmesini arzu ettiklerini ama kendilerinin kitap ya da yazar önermediklerini kitap seçiminde yayınevlerinin ve çevirmenlerinin önerilerini göz önüne aldıklarının altını çiziyor. Bu nedenle de çevirmenlere Türkiye şartlarında oldukça iyi telif ücretleri veriyorlar. Proje çeviri desteği ile yetinmiyor, yazarların telif hakkını da üstleniyorlar. Çocuk kitaplarında kitapta eğer varsa illüstrasyonların da telif ücretini ödüyorlar. Böylelikle yayınevlerinin yükünü büyük ölçüde azaltmış oluyorlar. Proje kapsamında 50’den fazla kitap Almancadan Türkçeye çevrilip basılmış. 10 kitap da halen çeviriliyor. Adımlar projesi edebiyat ağırlıklı olarak başlamış. Ülke ayrımı yapmadan, Almancada yazılan iyi edebiyat eserlerini desteklemişler. Yayımlanan edebiyat eserleri arasında Christoph Ransmayr’in Uçan Dağ, Ingo Schulze’nin Adam ile Evelyn, Pascal Mercier’in Lizbon’a Gece Treni, Edgar Hilsenrath’ın Nazi ve Berber, Nicolas Born’un Yüzleşme gibi çağdaş Alman edebiyatının önemli eserleri var. En son yayımlanan çeviri Thomas Hürlimann’ın Fräulein Stark’ı. Edebiyat dışı diye tanımlanan düşünce ve araştırma kitapları listesinde Rüdiger Safranski’nin Bir Alman Üstat Heidegger, Walter Muschg’un Trajik Edebiyat Tarihi, Jürgen Habermas’ın Doğalcılık ve Din Arasında, Ernst Bloch’un İzler adlı eserleri dikkatimizi çekiyor. Erich Auerbach’ın başyapıtı Mimesis ve George Simmel’in Paranın Felsefesi gibi önemli eserler de halen çeviride. Ahmet Cemal, Cemal Ener, Nafer Ermiş, Kaan Ökten, İlknur Özdemir, Mustafa Tüzel, Dilek Zaptçıoğlu gibi önemli çevirmenler Adımlar projesine kitaplar çevirmiş, çeviriyor. Proje sayesinde Almancadan çeviri yapan çevirmenlerin de tam listesi oluşturulmuş. Sezer Duru, ülkemizin bir2011 çok üniversitesinde Alman dili ve edebiyatı bölümleri olmasına rağmen çok az çevirmen yetiştiği söylüyor. Projeden Can, Günışığı, İletişim, İthaki, Metis, İş Bankası, Yapı Kredi gibi önemli yayınevleri destek almış. Sezer Duru yayınevi seçmediklerini, çevirilecek eseri ve çevirmenini dikkate aldıklarını, yayınevlerine çevirmen de önerdiklerini belirtiyor. TARABYA ÇEVİRİ ÖDÜLÜ S. Fischer Vakfı, sadece Almancadan yapılan çevirileri desteklemekle yetinmiyor, yayımlanan kitaplara dikkat çekmek, Almancadan Türkçeye, Türkçeden Almancaya çevirileri özendirmek amacıyla çalışmalar da yapıyor. İlki 3 Kasım 2010’da verilen “Tarabya Çeviri Ödülü” bunlardan en önemlisi. Türk edebiyatının en iyi Almanca çevirisine ve Alman edebiyatının öne çıkan en iyi Türkçe çevirisine büyük ödül veriliyor. Ayrıca “Yeni Nesil Teşvik Ödülü”leri de var. Federal Almanya Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ernst Reuter Girişimi, Robert Bosch Vakfı ödülün diğer destekçileri. Projenin ödül organizasyonunu da İstanbul Goethe Enstitüsü yapıyor. Ödüllerin sahiplerini belirlemek amacıyla Türkiye ve Almanya’nın akademik ve yayıncılık camiasından beşer üyeli iki jüri oluşturulmuş. 2010’da Almancadan Türkçeye çeviriler için ‘Büyük Ödül’ü Ahmet Cemal ve Türkçeden Almancaya olan çeviriler için ‘Büyük Ödül’ü Ingrid Iren, S. Fischer Vakfı Teşvik Ödülü’nü Cemal Ener ve Robert Bosch Vakfı Teşvik Ödülü’nü de Dr. Michael Hess kazanmıştı. 2011’in büyük ödülleri de Kamuran Şipal ve Gerhard Meir’e verildi. Yeni Nesil Teşvik Ödülleri Nafer Ermiş ve Angelika HochAngelika GillitzAcar‘a verilirken Şeyda Öztürk, Berlin Edebiyat Kolokyumunda çalışma bursu almaya hak kazandı. YOLLARDA 2009 yılından beri kitapları Adımlar projesi desteği çevrilmiş olan yazarlar, Yollarda projesi çerçevesinde, Türki ye’nin çeşitli kentlerine davet edilerek okuma turnelerine katılmışlar. GoetheInstitut’un dünya çapında düzenlediği en büyük edebiyat projelerinden biri olan Yollarda projesini GoetheInstitut İstanbul gerçekleştirmiş. S.Fischer Vakfı da destekçilerden olmuş. Proje Türkiye’nin 24 ve Avrupa’nın 8 kentinde, Mayıs 2009’dan Haziran 2010’a kadar sürmüş. Proje, Avrupa Birliği Sivil Toplum Diyaloğu: Kültür Köprüleri Programı tarafından finanse edilmiş. Sekiz Avrupa ülkesinden (Belçika, Almanya, İsviçre, İtalya, Avusturya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan) 48 yazar ve birçok müzisyen, fotoğraf sanatçısı, yönetmen Türkiye’ye gelmiş. 48 yazar Türkiye’nin pek çok kentinde edebiyat okumaları yapmış. Türkiye’nin ziyaret edilen üniversite kentlerinin her birinde birer hafta süresince, izleyicilere çağdaş Avrupa kültüründen izlenimler sunan ve Avrupa ve Türkiye arasındaki edebi iletişimi güçlendiren interaktif okumalar, tartışmalar, konserler ve sergiler gerçekleştirilmiş. Kentlere gelen yazarlara çevirmenleri, içinde çağdaş Avrupa edebiyatından örnekler barındıran ‘gezici kütüphane’ ve bazı kentlerde de bir film ekibi eşlik etmiş. Projenin ikinci bölümünde Türkiye’den 14 yazar Sofya, Bükreş, Viyana, Venedik ve Zürih’in yanı sıra diğer 2010 kültür başkentleri olan Pécs ve Essen’i ziyaret etmiş. Yazarlar, buralarda edebiyat okumaları yapmış. YAZARLA BULUŞMA Sezer Duru’nun belirttiğine göre 2012’den itibaren projelerle sınırlı kalmadan Adımlar projesi desteği ile kitapları yayımlanan yazarlar İstanbul ve üniversitesi olan şehirlerde okurlarla buluşacak okumalar, sohbetler yapacak, konferanslar verecek. Adımlar projesi yayıncıların ve çevirmenlerin önerilerini bekliyor. Ayrıntılı bilgi www.adimlarschritte.net adresindeki web sitesinden edinilebilir. ? CUMHURİYET KİTAP SAYI 1140 CUMH