Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA Ë Mavisel YENER Ë Mavisel YENER 995’te sonsuzluğa göçen yazar, Kedi Kız Minus’ta eskiden kedi olan bir kızla tanıştırmıştı bizi. Minus normal bir kız gibi görünse de, keyiflenince mırlayan, kızınca tırmalayan, sevgisi başını sürterek gösteren biri. Üstelik geceleri çatılarda dolaşıyor ve mahallenin kedileriyle sohbet ediyor. Minus kedilerden duyduğu haberleri son sahibi, gazeteci Bay Tibe’ye yetiştiriyor. Kedi Haber Ajansı’ndan aldığı haberler, insanlara sorular sorup haber yapmak yerine hep kedilerle ilgili öyküler yazdığı için patronuyla başı dertte olan Tibe’nin çok işine yarıyor. Bir süre sonra Tibe şehrin en tanınmış kişilerinden birinin aslında göründüğü kadar hayvan sever olmadığını öğreniyor ve kitap daha da ilginç bir yolculuğa çıkarıyor okurunu. Kedi Kız Minus, Hollanda’da Gümüş Kalem ödülüne değer görüldü ve pek çok dile çevrildi. Jip ile Janneke Gülbebek Gemiye Biniyor ve Diğer Öyküler adlı kitapta okula henüz başlamamış, beş yaş civarında iki arkadaş. Komik, yaratıcı ve oyunbaz olan bu çocukların evleri yakın olduğu için birlikte oyun oynayabilecekleri çok zamanları var. İki arkadaşın kısa öyküleri önce gazetede yayımlanmış, sonra beş kitaplık bir dizi haline getirilmiş. Yazarın en çok bilinen yapıtlarından biri olan Jip ile Janneke, yaş gruplarının gerektirdiği tüm özelliklere sahip. Oyunu seviyor, oyun sırasında sıklıkla tartışıyor, birbirlerini kıskanıyor, sıklıkla küsüp barışıyor, yaramazlık yapıyorlar. Kitaptaki kısa öykülerde okul öncesi yaş grubunun korkularına da yer verilmiş. Örneğin Atkuyruklu Jip adlı öyküde Jip’in berber korkusu anlatılıyor. Jip saçlarını kestirmekten öylesine korkuyor ki, boynunda beyaz berber önlüğüyle koşa koşa dükkândan fırlayıp kaçıveriyor. Bu işin korktuğu kadar korkunç olmadığını anlaması uzun sürmüyor elbette. Jip de Janneke de çok komik çocuklar. Bir gün Jip’in annesi dedesine götürsün diye oğluna bir sepet elma veriyor. Jip, arkadaşı Janneke ile birlikte sepeti götürürken birden, yeşil elmalar mı daha lezzetli, kırmızılar mı, diye tartışmaya başlıyorlar. Karar vermenin tek yolu var, hepsinin tadına bakmak! Sepet dedeye ulaştığında elmaların bir ısırımlık parçaları eksik. Peki, dede elmaları o halde görünce ne yapacak acaba? Kitapta, yetişkinlerin dayatmalarına çocukların bulduğu çözümlerin başarılı örnekleri var. Jip ve Janneke’ye bir şeyleri dayatmak hiç de kolay değil. Örneğin annesi Jip’e demiş ki “Önündeki altı parça ekmeği bitirmeden sokakta oyun oynamaya çıkamazsın!” Janneke ve Jip’in bu izni alabilmek için buldukları çözüm, çoğu çocuğun bulduğundan pek de farklı değil. Yetişkinlerin dayatmaları için bulunan çö 1 Komik, yaratıcı, oyunbaz Annie M.G. Schmidt, adını 1950’li yıllardan sonra duyurmaya başlamış Hollandalı bir yazar. Pek çok ödülün yanı sıra, çocuk edebiyatının Nobel Ödülü olarak kabul edilen Hans Christian Andersen Ödülü’nün de sahibi. Çınar Yayınları, Kedi Kız Minus’un ardından, yazarın Jip İle Janneke adlı yapıtını Türk okurla buluşturdu. zümlere bir başka örnek de “Janneke Birazcık Grip Oluyor” adlı öyküde karşımıza çıkıyor. Arkadaşı grip olduğu için onunla görüşmesi yasaklanan Jip, iki gün tek başına oynaması gerektiğini öğrenince çok üzülüyor. Ama yasakları pek sevmeyen bir yapısı var. Janneke de grip virüsünü almadan onunla oynayabilmenin bir yolunu buluyor. Bu kitap yazıldığında çocuklar bilgisunar aracılığı ile oyunlar oynamıyormuş elbette! Jip kadar yaratıcı düşünebildiğiniz anda, arkadaşıyla aynı havayı solumadan oyun oynamayı nasıl başarabildiğini bulacaksınız. Kitabın kahramanı olan iki çocuk öylesine yaratıcı ve düş güçleri gelişmiş ki, ister misafircilik oynasınlar, ister misket, mutlaka oyun onların yaratıcılıkları sayesinde daha da eğlenceli bir biçim alıyor. Bu, her zaman büyüklerin hoşuna gitmiyor tabii. Çok yağmurlu bir günde çocukların canı sıkılmasın diye resimlerini kesip çıkarabilecekleri bir kitap verir Jip’in annesi. Bu işi çabucak bitirirler, kesecek resim kalmamıştır. Kitaplıktan birer kitap alıp resimlerini kesmek onlar için pek eğlenceli olacaktır. Bu heyecan verici oyuna Jip’in annesinin nasıl bir tepki verdiğini tahmin bile edemezsiniz. Annie Schmidt kitabı ebeveynlerin de okuyacağını düşünerek onlara da iletiler vermiş. Pedagojik açıdan öyküleri ince ince işlemiş. Okul öncesi çağı çocuklarının serüvenlerini okuyacak olan ilköğretim çağı çocuğunun duygu ve düşüncelerini göz önünde bulundurmuş. Kimi eleştirmenler öykülerdeki pedagojik yaklaşımı eleştirip edebi yanın eksik kaldığından yakınsalar da unutulmamalı ki, çocuk edebiyatçısı hem yazınsal donanıma sahip olmalıdır hem de pedagojik donanıma. Çocuklar için yazmak işte bunun için zordur! Jip ile Janneke’nin yaramazlık serüvenlerinden biri de “On Kırmızı Tırnakla Bir Kırmızı Burun” öyküsünde anlatılır. Janneke’nin annesinin kırmızı ojesini hem Janneke hem Jip tırnaklarına sürerler. Ama şişenin içinde biraz daha oje kalmıştır. Oyuncak ayının da tırnaklarını boyamaya karar verirler; fakat Ayıcık’ın hiç tırnağı yoktur. Bir tek, kapkara burnu vardır. Ayıcık’ın kırmızı bir burundan hoşlanacağını düşünüp burnu boyarlar. Janneke’nin annesi gelip de olanları görünce ne yapmıştır? Sizinkini bilmem ama benim annem görse hiç de iyi şeyler olmazdı doğrusu! Janneke’nin annesi buna güler. Yanlış okumadınız, güler. Çünkü hem çocuklar, hem de ayı çok komik görünmektedir. Hoşgörülü ebeveynleri olan Jip ve Janneke’nin oyuncakları da hoşgörülüdür! Eski bir şapkayı su dolu leğenin içinde tekne diye yüzdürürken oyuncak bebeklerini de yolcu olarak bindirince tekne batıverir. Oyuncak bebek sırılsıklam olmuştur, ama onlara hiç kızmaz! Jip ve Janneke’nin oynadıkları oyunlardan biri de Kırmızı Başlıklı Kız ile Kurt oyunu. Bu öyküde metinlerarası göndermenin çok başarılı yapıldığını söylemek gerek. Janneke kırmızı yağmurluğunu başına geçirip kırmızı başlıklı kız oluyor, Jip de kurt. Jip “böööö” diye ne kadar bağırırsa bağırsın kurda benzeyemiyor. Kahverengi masa örtüsünü alıp sarınıyor ama böyle de korkunç görünmeyi başaramıyor. Oyuna başlar başlamaz gülme krizi geliyor Jip’e. Janneke ona kızıyor “masaldaki kurt gülmüyor” diye uyarıyor, masalı değiştirmekle suçluyor arkadaşını. Jip gülmeye devam edince olanlar oluyor ve Janneke “oynamıyorum işte” diyerek başlığını çıkarıveriyor. Sonra neler mi oluyor? Okulöncesi yaş grubundaki çocukları çok iyi tanıyorsanız, bunu az çok tahmin edebilirsiniz… Onların Uyuyan Güzelcilik oyunu da var. Ama prens prensesi yüz yıl sonra uyandırmayı unutuverince Janneke dolabın içinde uyuyakalmış. Öğretmencilik, trencilik, kardan adam yapma oyunu, kamyonculuk, kızak kayma, hırsızpolis, oyun hamuru, körebe, pilotçuluk Jip ve Janneke’nin oynadığı oyunlardan yalnızca birkaçı. Oyunlarının hepsinde yaratıcılıklarını konuşturan çocuklar onlar. Örneğin pilotçuluğu bakın nasıl oynuyorlar: “Sandalyeleri art arda dizdiler. Piyanonun taburesi de dümen oldu. Janneke uçakta seyahat eden bir hanımefendiydi. Ayıcık’la Gülbebek de çocukları. Jip de pilot oldu tabii.”(s,63) Kitapta Janneke’nin kedisi Şıpır’la, ikisinin birden köpeği olan Değnek’in de serüvenleri var. “Bahçeye Çiçek Ekmek” kitabın çok sevdiğim öykülerinden biri. Ben de Jip gibi, topladığı papatyaları, her defasında, ya tutarsa diye toprağa diken bir çocuktum. Jip babasına sürpriz olsun diye bütün bahçeye çiçek ekiyor, ama nasıl? Çiçekleri nereden toplamış dersiniz? Çiçeklerin tohumdan ürediğini bilmemesi onun suçu mu? Jip ile Janneke’nin öyküleri çocuklar kadar yetişkinlerin de hoşuna gidecek. Kitabın seslendiği yaş aralığı epey geniş. Okulöncesi yaş grubunda çocuğu olanlar bu serüvenleri çocuklarına okuyabilirler. Çocukların yüreğine giden yolun nereden geçtiğini iyi bilen bir yazardan eğlenceli öyküler okumak isteyenlere öneririm. ? *Jip İle Janneke Gül Bebek Gemiye Biniyor ve Diğer Öyküler, Annie M.G. Schmidt, resimleyen: Fiep Westendorp, Türkçeleştiren: Türkay Yalnız, Çınar Yayınları, 150s, 2010 KİTAPÇI İlk Bilim Kütüphanem Dizisi Tarihe Yolculuk Julia Bruce/ Resimleyenler: P.Dennis, S.Noon, N.Palin, M.Stacey/ T.İş Bankası Kültür Yayınları/ 32 s./ 2010/ 6+ yaş Zamanda yolculuk yapıp bin yıl önceye gitmeye ne dersiniz? Vikinglerin denizleri keşfine tanık olmak ne kadar A.Akal, Ç. Gündeş, N. Yılmaz, M. Yener heyecan verici değil mi? Kızılderililerle ovalarla at binmek, yüzyıllar arasında gezinirken İnka uygarlığını ziyaret etmek, Kaptan Cook’la Pasifik’e yelken açmak, Vahşi Batı’yı keşfetmek ne güzel! Kitabın olağanüstü resimleri bu keşfin daha da eğlenceli olmasını sağlıyor. Kitapta Vikingler, Haçlılar, Samuraylar, Korsanlar, Kızılderililer, Bir Zulu köyü gibi çocukların ilgisini çekecek konulara yer verilmiş. Bilgilenmek ve eğlenmek için iyi bir seçim. Zamana Açılan Kapı Bilgin Adalı/ Resimleyen: Uğur Köse/ Çizmeli Kedi/ 2010/ 89 s./ 812 yaş Günümüzde yaşayan çocuklar, geçmişi bilebilirler mi? Ya büyükler ne kadar geriye gidebilirler ki? 30 yıl, 50 yıl? Tarih bilgileriyle 100 yıl, 500 yıl? Bu da yetmez! Bilgin Adalı, okurlarını on bin yıl öncesine götürüyor. Hem de bir taş parçasıyla... Taş deyip geçmeyelim, irice bir obsidiyen taşı bu. Kerim, tatil için Hasankeyf’te arkeolojik çalışmalar yapan dayısının yanına giderken, gördüklerini kaydetmek için fotoğraf makinesini, yazmak için de defterini almıştı yanına. Ama başından geçen olaylar kadar ilginç bir keşfe de tanık olmayı beklemiyordu kuşkusuz... Kerim, mağaralara ve insan eliyle oyulmuş kovuklara bakmak için tepeye tırmanır. Yürürken yolda, kara bir taş bulur. Elindeki taşla, güneş ışınlarını rastlantıyla mağaranın ağzına yansıtınca inanılmaz bir şey olur: On bin yıl öncesine bir kapı açılır ve Kerim kendisini eski bir uygarlıkla karşı karşıya bulur. Ya aşk? Arada on bin yıllık bir uçurum varken, aşktan söz edilebilir mi sorusunu da okurlarına düşündürecek Zamana Açılan Kapı. Kitap, gün ışığını yansıtan obsidiyen taşının M.Ö. 7000 yıllarında o bölgede yaşayan toplumların yaşam biçimini aydın Nilay Yılmaz İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com [email protected] SAYFA 24 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1083