Katalog

...KISA KISA... lere yapılanlar bir şekilde kendi özünü tehlikede hissetmesine neden olduğu söylenebilir. Çünkü yaşanan gerçekliüyalar, ilkel çağlardan günüğin rüyalara yansımaması mümkün müze gizemini korumuş ve değildir: “von Saalbeck: Amorbach’taaraştırmacıların kafasını karışki Yahudi olmayan veteriner.” Bay tırmıştır. Nerede okuduğumu Wald bu ifadeyi antisemitistlerin, asitam olarak hatırlamıyorum ama bir man ayırmak yetmeyecektir. İşte Adorkilde mi? İşte bu nokmile olmamış taşra Yahudileri’nin hâlâ araştırmacı Afrika yerlilerinin rüyalara no, tüm entelektüel veriminin yanında ta da Adorno ve Benkullandığı yabancı sözcükleri kullanırgerçek hayattan daha büyük önem verbuna da zaman ayırmış biridir. Hem de jamin aynı görüşte deken takındığı o gaddar teklifsizlikle diğini ve birbirlerine iyi rüyalar görmebunu, rüyalarının başkalarının eline ğildir. (s. 6787) kullanıyordu. Tutumu hakkında şüpleri için iyi dileklerde bulunduklarını geçmesinden ve mahrem hayatının açıAdorno’ya göre rüyaheye yer yoktu: şöyle devam etti: “Elanlatıyordu. Öyle sanıyorum ki mitoloji ğa çıkmasından herhangi bir çekince lar aç karnına kaydebette o zamanlar SA henüz silahlanmade rüyaları aydınlatan kâhinlere verilen duymadan yapmıştır. Cüretin bu kadadilmelidir. Öyle sanımıştı.” (s. 17) Savaşın neden olduğu yıönem buradan kaynaklanmaktadır. Teirı… Peki, bu cüreti göstermesi bizi neyorum ki Adorno’nun bu cüretini ortakım arttıkça, huzurlu uyku yüzü görresias kimlere yardımcı olmamıştır ki: den şaşırtmaktadır? Bilinçdışı içerik, ya çıkaran bu tercihidir. Kitaplarında mek imkânsızlaşmaktadır: “Babamla Oidipus, Odysseus... İşte bu gizemdir demiştik. Bilinçdışı içerik yalnızca, kodhiç de geneleve gidecek biri gibi durki kimi zaman Freud, Jung ve Fromm lanmış cinselliği değil, gizil eğilimleri, mamasına rağmen rüyalarında gördüğü Londra’dayız; hava saldırısı alarmları çalmaya başlıyor.” (s. 17) ‘25 Kasım gibi ruhbilimin öncüleri; kimi zaman bastırılmış içeriği; saldırganlığı, yalnızca nü kaydetmekten çekinmez: “Rüyamda 1942’ başlıklı rüya, savaşın biteceğine Rilke ve Valery gibi şairler onun cazibeyaşamı korumaya yönelik olanı değil, kendimi Paris’te, beş parasız buldum; dair bir umudu da açığa vurmaktadır: sine kapılıp araştırmalarını bu alanlarda yok etmeye, öldürmeye yönelik sadistama çok şık bir genelev olan Maison “Hitler’in çöküşünden sonra” (s. 19) yoğunlaştırmışlardır. mazoşist saldırganlığı da kapsamaktaDrouot’ya gitmek niyetindeydim…” (s. Aynı zamanda otorite sembolünün ardır. Yani toplumun onaylamadığı yöne9) Hele ki bir kadına hükmedecek bir ketipik anlatımı da söz konusudur. MeİRADE VE CESARET limleri… Bu nedenledir ki, rüyalarımız karakter olarak hiç düşünmemişizdir sela ‘25 Kasım 1942’ başlıklı rüyada bu Ancak rüyaları anlamlandırabilmek yüzümüzün, kişiliğimizin, ruhumuzun onu ama, “Kadınlar, salonun yanındaki görülür. (s. 19) Şiddet bazı durumlarda için her şeyden önce belirli bir irade görünmesini istemediğimiz yanının ken bir odaya gidiyorlar, soyunmalarını söyNazilere yöneliyor: “Bir arenada benim gösterilmesi; yatağın yanında bir not dine ya da bilinçdışına has sembollere lüyorum. Emrime itaat ediyorlar” (s. emrim üzerine çok sayıda Nazi idam defteri ve kalem bulundurulması ve yeri dönüşerek serbestçe dolaştığı bir alan12) diye yazmıştır. Elbette kitap okunedilecekmiş.” (s. 26) Ancak bazı dugelince uykudan feragat edilmesi zorun dır. Antisosyal yanımızdır. Ancak rüyaduğunda görülecektir, Adorno’nun rürumlarda şiddeti kendine yöneltiyor: ludur. Anlaşılacağı gibi, rüyalarımızı bir larımız nasıl kaydedilmelidir; tam anlayaları biraz da Hitler ve yaşanan süreç “idam edilecekmişim. Bu sefer bir dopsikoanaliste aktarmak yerine kendimiz mıyla uyanmadan henüz rüyanın etkinedeniyle kâbuslara dönüşür: “Rüyammuz gibi.” (s. 27) Savaşın sonu, “Öğleyorumlamak istiyorsak, yalnızca semsindeyken mi, yoksa tam anlamıyla da çarmıha gerileceğimi gördüm.” (s. den sonra radyoda Eisenhower’ın Albolleri çözümlemek ve bunun için zauyandıktan sonra aklımızda kaldığı şe15) Yahudi kökeninden dolayı Yahudimanları silah bırakmaya davet ettiği duyurulduktan sonra uyudum (…) Beni fazlasıyla mutlu eden, bir rüyaydı” (s. 33) sözlerinde olduğu gibi bir rahatlamaya işaret ediyor gibi görünse de bu doğru değildir. Yaşananların izinin silinmesi mümkün değildir çünkü. İnsan bir kere bunu yapmıştır. Bir daha olmamasını kim garanti edebilir. ‘14 Temmuz 1945’ başlıklı rüya ise öç duygularını açığa vurur nitelikmiyeti’nin incelediği sorunlar bölümünË Gülsüm KINIKOĞLU tedir. Adorno kurbanların antifaşist de Musul ve Hatay Sorunları’nın alt başluslararası ilişkiler öğretisinde ele alınan konunun olup olmadıklarını bilmediğini söyler lık olarak incelenmesi, Türkiye’nin zenginliği ve zorluğu, kaynağın da bir bakıma belirama metal yeşili renginde büste ben1930’lardaki dış politikasına ayna tutmasizlik göstermesine, çoğu zaman okuyucunun isteklezeyen atletik yapılı gençler, Hitler’in sı açısından da oldukça önemlidir. Birleşmiş Milletler’in incerini karşılayamamasına neden olmaktadır. Kaynaklaistediği gençlik tipine uygunluk göslendiği bölüm ise oldukça ayrıntılı ve öğreticidir. Birleşmiş rın bir kısmı okuyucuya geniş ansiklopedik bilgiler sunmaktaytermektedir. Ve onların yok oluşunun Milletler yalnızca oluşum süreci, hukuksal yapısı ve organları ken, günümüzde artan bir biçimde ansiklopedik bilgiler daha karşısında Adorno’nun hiçbir şey hisetrafında açıklanmamış, müdahalede bulunduğu bölgesel niteaz yer tutmaya başlamakta, analitik metinlere daha geniş yer setmemesi ve hatta ereksiyon halinde likli uluslararası sorunlar da detaylı olarak incelenmiştir. Örneverilmekle birlikte, okuyucu düşünmeye ve yorum yapmaya uyanması bu şekilde açıklanabilir. (s. ğin, Birleşmiş Milletler’in Filistin Sorunu karşısında geliştirdiği teşvik edilmektedir. Hasgüler ve Uludağ’ın birlikte ele aldıkla33) Bu arada rüyalarda kimi zaman tavrın yanı sıra, sorunun ilk kez nasıl ortaya çıktığı, bölge devrı Devletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler adlı eşcinsel içerik de kendine yer bulletlerinin tepkileri ve diğer uluslararası örgütlerin politikaları muştur: “Onun masa damı olarak beeser de okuyuculara önemli bilgiler vermekle birlikte, onları da aynı zamanda incelenmiş, okuyucuya sorun hakkında delirlenmiş bir kadın gibiyim.” (s. 41) düşünmeye ve yorum yapmaya davet etmesi açısından detaylı, taylı bir çerçeve oluşturulmuştur. Aynı bilgilendirme Birleşmiş analitik bir çalışma olarak değerlendirilmelidir. Milletler’in Afrika, Güneydoğu Asya, Kıbrıs ve diğer bölgelerBİR DÖNEMİN RÜYALARI Günümüzde uluslararası örgütler “savaş ve barış” çerçevedeki müdahalelerinde de gözlemlenmektedir. Her ne kadar bunlarda Adorsinde yalnızca büyük teşekküllere yer verilerek açıklanmamalı, no’nun bireysel yaşamına dair izler oluluslararası ilişkilerde karşılaşılan süreçlerin önemli birer aktöBÖLGESEL NİTELİKLİ ÖRGÜTLER duğunu vurgulasak ve bunları gözrü olarak ele alınmalıdır. Bu çerçevede ele alınan kitap, sadece Üçüncü bölümde bölgesel nitelikli uluslararası örgütler incelemlesek de rüyaların kaydedilmesiBirleşmiş Milletler gibi büyük, devletlerin iç hukukunda da lenmiştir. Başlık altında ele alınan örgütlerden özellikle NATO nin altında yatan neden bence bamönemli yansımaları olan küresel örgütleri tanımlamakla kalmave Avrupa Birliği uluslararası politikada oynadıkları önemli rol başkadır. Çünkü Adorno’nun kaydetyıp birçok başka bölgesel ve hükümet dışı örgütü de çalışma açısından büyük önem taşımaktadırlar. NATO’nun kuruluş meye yönelik isteğini doğuran ve kaykapsamına alarak değerlendirmesi bakımından büyük önem amacı ve örgütsel yapısı dışın da, günümüzde geçirmiş olduğu detmesine neden olan çok önemli bir taşımaktadır. evrimde ele alınmaktadır. Ülkeler arasında yaşanan nükleer sişey vardır. Dönemin gerçekliklerinin lahlanma yarışı, Kuzey Kore ve İran’a Birleşik Devletler başta göz önüne getirilmesi Rüya KayıtlaÖRGÜTLERİN OLUŞUMU olmak üzere NATO üyesi ülkeler tarafından nükleer silahlarınrı’nın ortaya çıkmasındaki itici gücü Değerlendirilen kitabın birinci bölümü dünya sisteminde da artışa gitmemeleri yönünde yapılan baskılar, NATO’nun çok daha iyi değerlendirmemizi sağlauluslararası örgütlerin oluşumunu ele almaktadır. Barış arayışıgünümüzde oynadığı stratejik rol üzerine de bilgi sahibi olmayacaktır. Rüya Kayıtları, bir sanat akının eski çağlardan beri var olduğu, Roma Cumhuriyeti’nin limızı sağlamaktadır. mı olarak ekspresyonizm’in ortaya çıderliği altında oluşturulan gönüllü ittifaklar birliği örneğiyle Hükümetler dışı uluslararası örgütlerin incelendiği dördünkış koşullarından ayrı düşünülemez. ortaya koyulmuştur. Bu birlik, ileri bir tarihte 16181648 yılları cü bölümde sivil toplum kuruluşları tarihsel olarak ele alınÇünkü insan, artık eski insan değildir. arasında süren ve “otuz yıl savaşları” olarak adlandırılan Avrumakta, günümüzde küreselleşme senaryosunun önemli birer Artık ‘ben’ demesi bile büyük bir sıpa din savaşlarının Westfalya ve Viyana Kongreleri ile sona aktörü olarak değerlendirilmektedirler. Bölüm yalnız birçok kıntıya neden olmaktadır. Çünkü ererek, yeni bir denge ve birlik sisteminin oluşturulmasıyla dehükümet dışı örgütün kuruluş amaçlarını özetlemekle kalma“Adorno’yu asıl dehşete düşüren şey vam ettirilmiştir. İlke olarak devletler arasında dengeye dayalı yıp aynı zamanda örgütlerin devletlerin dış politikalarında oyinsanların bürokratik olarak yok edilbu sistemi, 19. yy’da kurulmaya başlanan ve ele alınan kitapta nadıkları rol üzerine okuyucuyu düşünmeye ve yorum yapmamesi değil, bireyin geleneklere uygun da ayrıntılarıyla incelenen, ulaştırma, teknik, siyasi ve ekonoya sevk etmektedir. bir şekilde azap çekmesidir.” (s. 82) mik amaçlı uluslararası örgütlerle, ilk uluslararası sivil örgütSonuç olarak, Hasgüler ve Uludağ’ın beraber hazırladıkları Onun asıl niyeti sanatı bile biçim adı lenmeler izlemiştir. Birinci bölümde aktarılan konular tarihsel Devletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler adlı altında belirleyen toplumdan kurtulolarak süreklilik arz etmekte ve ayrıntılı bir biçimde okuyucukitap okuyucuya örgütler hakkında geniş bir bilgilendirme maktır. Aslında rüyalarıyla koşullarya aktarılmaktadır. sunmakla beraber, ülkelerin dış politikalarına ve birbirleriyle dan kurtulmaya yönelik umudunu olan ilişkilerine de ışık tutması açısından oldukça önemli bir canlı tutmuştur. ? MİLLETLER CEMİYETİ VE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER eserdir. ? Kitabın ikinci bölümü Birinci Dünya Savaşı’nın hemen ertesinde kurulan Milletler Cemiyeti ve İkinci Dünya Savaşı’nın arRüya Kayıtları/ Theodor W. AdorDevletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler/ kasından kurulan Birleşmiş Milletler’e ayrılmıştır. Milletler Ce Mehmet Hasgüler, Mehmet B. Uludağ/ Alfa Yayınları/ 734 s. no/ Çeviren: Şeyda ÖZTÜRK/ YKY, 2007/ 88 s. Ë Ersun ÇIPLAK R Rüya Kayıtları Uluslararası Örgütler Devletlerarası ve Hükümetler Dışı U ¥ SAYFA 18 CUMHURİYET KİTAP SAYI 968