Katalog

Türkçe Günlükleri 24 Temmuz Perşembe on bir buçuk S yılda yayımlanan Türkçe Günlükleri’ni kitap olarak hazırlıyorum. Her günlüğe bir ad koymak, ele alınan Türkçe sorularını kitabın sonuna sayfa numaralarıyla eklemek üzere saptamak zaman alıyor. O kadar çok okur katkısı var ki bu kitap ortak bir çalışma gibi oldu. Türkçe Günlükleri’nin üçüncü kitabı… Demek tam dört buçuk yıldır yazıyorum Cumhuriyet Kitap ekine. Buna da ötekilere uyan bir ad buldum. İlkinin adı “Yıldızların Suya Döküldüğü – Türkçe Günlükleri”ydi. İkincisi “Dilin Zamana Dokuduğu – Türkçe Günlükleri” adıyla çıktı. Üçüncüsüne “Rüzgârın Göğe Savurduğu – Türkçe Günlükleri” adını verdim. Yazılanların çoğu bir yerlere savrulup duruyor çünkü. Duyması gerekenlerin kulağına kadar ulaşmıyor. Yıldız, gök, su, rüzgâr derken doğa sözcüklerini tüketmek üzereyim. Bakalım dördüncüsüne nasıl bir ad bulacağım. FEYZA HEPÇİLİNGİRLER karşılıklarını vererek gençlerin de rahatlıkla okuyacakları bir kitap oluşturmuş Nur Özmel Akın. 967 sayfalık kitap, kalınlığıyla gençlerin gözünü korkutacak olsa da II. Abdülhamid döneminin toplumsal yaşamını, Serveti Fünun edebiyatını, bu edebiyat çevresindeki ilişkileri öğrenmek isteyenler için şölen niteliği taşıyor. Uşaklıgil’in dikkat çektiği bir çeviri yanlışını alıntılamadan bu kitapla ilgili değiniyi bitirmek istemiyorum: “Emil Zola’nın bir küçük hikâyesi tercümesinde tesadüf birçok fahiş (aşırı) hataları gözüme iliştirmişti. Bunlardan biri şu garip şekildedir: Aslı: Tante Agathe roulait sa massa énorme. Tercümesi: Agathe Hala cesim cüssesini yuvarlıyordu. Mütercimin tercümesi: Agathe Hala hamurunu yuğuruyordu.” (s. 470) 26 Temmuz Cumartesi 25 Temmuz Cuma alid Ziya H Uşaklıgil’in anılarının ilk kita ir günlüğüne Balıkesir… B Yaşamımın ilk on bı (anıların ikinci kitabı: “Saray ve Ötesi”), 1935 yılında beş cilt olarak yayımlanan “Kırk Yıl” (Özgür Yayınları), Dr. Nur Özmel Akın’ın gözden kaçmaması gereken emeğiyle yayına hazırlanmış. “Üslupçu” olarak bilinen yazarın diline dokunmadan, eskimiş sözcüklerin yanına ayraçlar açıp Halid Ziya Uşaklıgil bugünkü beş yılında Ayvalık’ta yaşarken birkaç kez gelip gittiğimizi anımsıyorum. Yollar daha uzundu, zaman daha yavaş ilerlerdi o zaman. İzmir İstanbul yolu da hep Balıkesir’den geçerdi; ama hep geçerdi. Doğrudan Balıkesir’e gitmişliğim ne kadar az. Şimdiki tek günlük bir seminer. Balıkesir ve ilçelerindeki gazetecilerle buluşma, hemşerilerimle… 27 Temmuz Pazar lcay Akkent, O Bodrum’da günlük yayımla nan, kendisinin de her çarşamba yazdığı Yarımada Gazetesi’nde “Modern Resmin Babası Cézanne’yi Andılar” diye bir başlık görünce genç editörü uyarmış. Cézanne, “Sezan” olarak okunduğundan başlığın “Modern Resmin Babası Cézanne’ı Andılar” biçiminde yazılması gerektiğini söylemiş. “Bana öğretilen doğruları uyguluyorum. Ancak size ve bana öğretilen doğrular da aynı değil ne yazık ki. Bütün mesele de burada sanırım.” diye bir yanıt alınca, “Aramızda neredeyse yarım asır var.” diye düşündüğünden, gençlerin bir bildiği olduğunu varsayarak çok ısrarcı olmamış. “İster o türlü, ister bu türlü yazılsın yabancı isimlerin nasıl okunacağına dair parantez içinde (Sezan okunur) gibi bir açıklama yapılmasının gerekli olduğunu” söylemekle ve bunu kabul ettirmenin sevinciyle yetinmiş. Batı kökenli yabancı özel adlar, kendi dillerinde yazıldığı gibi yazılır. Okunuşu, hiç değilse ilk geçtiği yerde, ayraç içinde gösterilir. Sayın Akkent, ısrar etmediği konuda da son derece haklı aslında. Çünkü yabancı özel ada gelen çekim eki, adın yazılışına değil, okunuşuna göre getirilir. Doğru yazım, Olcay Hanım’ın söylediği gibi olacak: “Cézanne’yi” değil, “Cézanne’ı” biçiminde. Boğaziçi Üniversitesi’nden Cem Say’ın da aynı kapsam içinde düşünülecek bir sorusu var: “Latin alfabesi kullanmayan dillerdeki özel adlar Türkçe okunduğu gibi yazılır, Latin alfabesi kullananlarınkiyse W, X dahil onların harfleriyle, aksanlarıyla vs. yazılır, diye biliyorum.” diyor ve ekliyor Cem Say: “Bu durumda Azerbaycan Latin alfabesine geçtiğine göre Azericedeki özel adların (gerekirse sanırım sadece Azericeye has olan o “ters e” harfi de kullanılarak) tam Azerilerin yazdığı gibi yazılması gerekmez mi? Görebildiğim kadarıyla bu kurala Azerbaycan cumhurbaşkanının soyadı da dahil hiç bir durumda uyulmuyor.” Azerbaycanlılar kendilerine “Azeri “denmesini istemiyorlarmış. Bu bilgi bana da yeni ulaştı. “Azeri” sözcüğü, bir çeşit İranlılaştırma politikası nedeniyle uydurulmuş. Deniyor ki “Farsî nasıl Fars soyundan veya Fars ülkesinden olanlar manasını taşıyorsa ‘Azerî” de Azer ülkesinden olanlar demek olur. Oysa ‘Azer’ diye bir ülke yoktur.” Azerbaycanlı Mehmet Yusifli’nin dilinden aktarayım: “Azerbaycan Turku, Azerbaycanli deyerek xitab etmenizi rica edir, anlayisiniz ve sevginize gore sonsuz tesekkur edirem.” Cem Say’ın sorusuna gelince… Söylediği uygulama, Azerbaycanlıları çok fazla kendimizden saydığımız için olabilir mi acaba? Ben durumu, Kürtlerin alfabesindeki x’leri, w’leri kullandırmamaya çok benzettim. “Show, fix, maximum, axes’i bağrımıza basıyoruz; ama Kürtler “newroz” diye yazınca kıyamet kopuyor. Geçerli kuralı Azerbaycanlılar için de işletmekten daha iyisini Cem Say söylüyor. Ben çok yinelediğim için bu kez onun ağzından söyleyeyim: “Aslında ben yabancıların Türkçe adları yazarken bu kuralı hiç umursamamasından rahatsızım ve bizim bu kuralımızın bizim okuduklarımızı seslendirmemizi zorlaştırmaktan başka hiçbir şeye yaramadığını düşünüyorum. Alfabesi ne olursa olsun tüm yabancı isimleri okunduğu gibi yazsak hayat kolaylaşmaz mı? Eskiden böyle yapılmaz mıydı?” Eskiden böyle yapılırdı. Şimdi de yapılabilir. Bunun için de Türk Dil Kurumu’nun kuralı böylece değiştirmesi yeterlidir. ? www.feyzahepcilingirler.com [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvarı34349 Yıldız / İst. B U L M A C A Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse şairin dizeleri ve şiirin yayımlandığı derginin adı ortaya çıkacaktır. 1 D 2 I 3 H 4 G 5 D 6 D 7 E 8 F 9 D 10 E 11 D 12 J 13 I 14 C 15 C 16 D 17 F 18 A 19 F 20 J 21 C Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU 69 4 45 68 H. Feridüttin Attar’ın, Mesnevi tarzındaki bir yapıtı. 22 A 23 F 24 A 25 A 26 I 27 F 28 K 29 J 30 B 31 D 32 J 24 61 44 47 3 55 48 33 F 34 F 35 D 36 D 37 D 38 I 39 I 40 C 41 F 42 D 43 D 44 H 45 G 46 C 47 H 48 H 49 F 50 D 51 F I. “Rona ...” (Robert Owen’in yaşamını da kitaplaştıran, değerli hukukçumuz). 52 K 53 D 54 D 55 H 56 K 57 F 58 D 59 K 60 J 61 H 62 J 26 2 39 13 38 J. “Tuhfetun ...” fi araibilemsar” (İbni Battuta’nın, gezdiği ülkelerdeki gözlem ve anılarını anlattığı kitabı.) 63 F 64 F 65 D 66 F 67 F 68 G 69 G 70 D 71 B 72 I Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Eski Yunanlı ozan Orpheus’A bağlanan gizli din ve sanat akımı. 73 E 74 C 75 A 76 K 77 F 78 A 79 A 80 D 81 D 82 F 62 20 12 32 29 60 D. Emin Karaca’nın “Bir Kürt Ayaklanmasının Anatomisi”ni anlattığı kitabı. 7 73 10 F. Yaşar Kemal’in bir romanı. K. İsrail’in bir liman kenti. 18 79 25 78 75 22 B. Sevi’nin ünsüz harfleri. 53 54 70 31 56 76 28 59 52 33 49 27 51 17 41 34 64 77 963. sayının çözümü: A. AMBERSU, B. TÜTÜN ZAMANIİ, C. TOZAN ALKANI, D. İBİŞ, E. LOPUR, F. ABEL SANCHEZ, G. IOU, H. LEBBEYK, I. HOMUR HOMUR, J. AĞULUM, K. NVD. Şiir: “emperyal oteli’nde bu sonbahar / bu camların nokta nokta hüznü / bu bizim berhaya olmuşluğumuz.” 30 71 C. Şölenden Sonra adlı romanı da olan Japon yazar. 37 42 72 5 50 6 35 11 16 65 1 58 43 19 23 57 80 81 9 36 E. ABD’nin tanınmış bir televizyon kanalı. 63 67 66 8 82 14 40 21 74 46 15 G. Vücuttaki bir tendon türü. CUMHURİYET KİTAP SAYI 964 SAYFA 31