Katalog

OKUMA! ÇOCUKGENÇLİK Ë İlköğretimde Çocuk Edebiyatı Mavisel YENER “ Çocuk yazını yapıtlarından oluşan okuma listesi ve künyelerini de içeren kitap, araştırmacılar ve öğretmenler için bir kaynak olduğu kadar, çocuk yazınıyla doğrudan ilgilenmeyenlere de sunulmuş, çağdaş Türkiye’de çocuk ve kitaba bakışa ait, bilimsel verilere dayalı bir belge niteliğinde…” irikim ve deneyimleriyle çocuk edebiyatına katkıda bulunan akademisyen ve araştırmacıların kitapları, alanda kendini geliştirmek isteyenler için bir hazine. Anadolu Üniversitesi Yayınları’ndan çıkmış olan “İlköğretimde Çocuk Edebiyatı” öğretmen adayı, yazar, çizer, yayıncı, öğretmen ve ebeveynlerin başvuru kaynağı olan/ olması gereken kitaplardan biri. Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Yrd. Doç Dr. Necdet Neydim ve araştırma görevlisi Canan Aslan tarafından Sedat kaleme alınmış. Editörlüğünü Sever Yrd. Doç. Dr. Zeliha Güneş’in üstlendiği yapıtın arka kapak yazısı, kitabın ereğini ne güzel anlatıyor: “Elinizdeki kitap, çocuk edebiyatının hem kavramlarıyla, hem ürünleriyle değerlendirmeye alındığı bir çalışmadır. Alanla ilgili kuramsal bilgilerin yanında uygulamaya dönük örnek bölümü ve nitelikli ürünlerle ilgili fikir verecek metinlerin birbirini tamamlamasına özen gösterilmiştir. Bu yönleriyle öğretmen adaylarımıza ve öğretmenlerimize yararlı olacaktır. Kitapta ayrıca anne babalar, yazar, çizer ve yayımcıların da kimi sorularına yanıt bulabileceklerini düşünmekteyiz.” Selahattin Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Dilidüzgün Selahattin Dilidüzgün, Yrd. Doç Dr. Necdet Neydim ve araştırma görevlisi Canan Aslan, alandaki deneysel çalışma ve görüşlerini de bir araya getirerek bu imece yapıtı çocuk edebiyatına armağan etmişler. Kitap sekiz bölümden oluşuyor. Çocuk edebiyatının çocuğun gelişim sürecindeki yeri ve önemi, çocuk kitaplarında bulunması gereken temel özellikler konuları Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Sedat Sever tarafından hazırlanmış. Çocuk edebiyatının temel işlevi, çocuk kitaplarının dilsel, bilişsel, toplumsal gelişimdeki rolü gibi ana başlıklara büyüNecdet Neydim teç tutulmuş. Sever’in bu alanda yazdığı pek çok kitap var, keşke yerim yetseydi de hepsini anabilseydim. Çocuk yazını yapıtlarından oluşan okuma listesi ve künyelerini de içeren bu kitap, araştırmacılar ve öğretmenler için bir kaynak olduğu kadar, çocuk yazınıyla doğrudan ilgilenmeyenlere de sunulmuş, çağdaş Türkiye’de çocuk ve kitaba bakışa ait, bir B belge niteliğinde. Bilimsel verilere dayalı bu yapıtta ilginç bir bölüm var: Sanatçı Bakış Açısıyla Çocuk Edebiyatı. “Bir sanat yapıtının oluşma aşamasında sanatçının gözlemleme özelliği ve gerçeği yorumlayış farklılığı, yapıtın özgünlük sınırlarını belirleyen değişkenlerdir. Doğal olarak aynı konu ve olayları ele alan sanatçılar farklı yapıtlar ortaya koyarlar (s, 189).” Bu savdan yola çıkarak, “sanatçı bakış açısıyla çocuk edebiyatı” bölümünde, çocuklar için yazan 16 sanatçıya açık uçlu iki soru yöneltilmiş ve düşüncelerini belirtmeleri istenmiş. Ayrıca dört çizerin de görüşleri kitapta yer almış. On altı yazara yöneltilen sorular şöyle: “1Çocuklar için yazmak, öncelikle hangi duyarlıkların yaşama geçirilmesini gerektiriyor? 2 Türk çocuk edebiyatının bugün geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Sizce, günümüz Türk çocuk edebiyatının en büyük sorunları nelerdir? Sorunların çözümü için önerilerinizi sıralayınız.” Kitapta da belirtildiği gibi, sanatçıların görüşlerine başvurulma nedeni, tek ve ortak doğruyu vurgulamak değil, çocuk edebiyatımızın özüne yönelik yönelimleri ve öznel düşünceleri sanatçı bakış açısıyla ortaya koymak. İstanbul Üniversitesi Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü öğretim üyesi, aynı zamanda dekanlık görevini de sürdüren, çevirileri ve çocuk edebiyatı alanında kitapları bulunan, Prof Dr. Selahattin Dilidüzgün, masallar ve masalsı türler, çocuk edebiyatında öykü ve romanı inceleyerek çocuk öykü ve romanlarındaki temel izlekleri de anlatmış. Çocuk öykü ve romanlarının sınıflamasında öne çıkan konuları ayrıntılı olarak incelemiş, aktarmış; çocuk ve okuma kültürü üzerinde düşündürecek sonuçlara varmış. Dilidüzgün’ün çocuk edebiyatı alanındaki diğer kitapları da çocuk ve yazın konusunda düşünen ve öğrenmek isteyenlerin kütüphanelerinde bulunması gereken yapıtlardan. Akademisyenliğinin yanı sıra, yazdığı çocuk kitapları, çevirileri ve editörlüğünü yaptığı pek çok kitapla alana emeği geçen, Çocuk ve İlkgençlik Kültürü ve Edebiyatı Araştırmacıları Derneği’nin (ÇİKEDAD) ve Çocuk Araştırmaları Merkezi’nin (ÇAM) kurucu başkanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim, dünyada ve Türkiye’de çocuk edebiyatının tarihsel gelişimi, Türkiye’de çeviri çocuk edebiyatı tarihi konularındaki birikimini okurla paylaşmış. “Çocuk edebiyatında asıl önemli gelişmeler Cumhuriyet Döneminde, özellikle 1940’lardan sonra olmuştur. En temel işlevlerinden biri çocuklara okuma sevgisi ve alışkanlığı kazandırmak olan çocuk edebiyatı, ülkemizde artık hak ettiği değeri görmektedir. Bugün birçok yazar, çizer, bilim insanı ve yayınevi bu alan da nitelikli yapıtların verilebilmesi için yoğun uğraş vermektedir (s, 67).” Çocuk edebiyatının tarihsel gelişimini, bu temele harç koyan yazar ve araştırmacıları bilmeden yapıya yeni tuğlalar eklemeye çalışmak depreme dayanıksız binalar yapmaktır! Bu nedenle Neydim’in ve alana emek verenlerin birikimine kulak vermekte yarar var. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi araştırma görevlisi Canan Aslan, kitabın “Tarihsel süreçte çocuk edebiyatı” bölümüne emek verdiği gibi, çocuk edebiyatı ürünleriyle kurgulanmış Türkçe öğretimi konusuna da ışık tutuyor. Çocukların, Türkçe dersi sırasında nitelikli çocuk yazını ürünlerini okuyarak ana dilini yetkinleştirme, düş dünyasını harekete geçirebilme, kendisini daha iyi ifade edebilme, dil bilinci ve duyarlığı geliştirmesi konusunda önerilerde bulunuyor. Türkçe öğretiminin doğasında bulunan birden çok yöntem ve yaklaşıma dikkat çekiyor. “İlköğretimde Çocuk Edebiyatı” nda, yerliyabancı birçok yazara gönderme ve alıntıların yanı sıra, ebeveyn ve öğretmenlere ışık tutacak, değişik edebiyat türlerinden oluşan bir okuma listesi sunulmuş. Kitabın yeni baskılarında güncellenebilecek on bir sayfalık bu listenin yaş gruplarına göre hazırlanmış olması, kitapların künyelerinin de verilmiş olması, benzeri çalışmalara iyi bir örnek olacaktır sanıyorum. Kitabın başarılı tasarımından da söz etmek gerek. Her bölüm için amaç, örnek olay, anahtar kavramlar, sıra sizde, kendimizi sınayalım, yaşamın içinde, başvuru kaynakları gibi işlevsel bölümler açılmış. Bu bölümler görsel malzemelerle desteklenerek özgün bir tasarım yapılmış. Sorumluluğu başkalarına yükledikçe sorunlar aşılmaz dağlar olarak gelir önümüze. Tıpkı bu kitabın yazarları gibi; yayıncı, yazar, çevirmen, editör, dergi yayıncısı, annebaba, akademisyen, çizer, kütüphaneci, bakanlık, milli eğitim müdürlükleri, öğretmen, örnek bir imeceyle Türk çocuk edebiyatının geleceğini en iyi biçimde tasarlama sorumluluğunu duyumsayalım. Sevgili Muzaffer İzgü’nün kulaklarını çınlatarak bitirelim sözü: “Çocuk okuru olmayan toplumun yetişkin okuru da olmaz!” ? *İlköğretimde Çocuk Edebiyatı, Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Yrd. Doç Dr. Necdet Neydim, Arş. Gör. Canan Aslan, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları (no:914), 235s, 2007 www.maviselyener.com Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. SAYFA 24 CUMHURİYET KİTAP SAYI 966