Katalog

SİHİRLİ DEĞNEK Nilay YILMAZ 3 Aralık 1989’da aramızdan ayrılan Rasim Kaygusuz bize çok sıcak bir arkadaş bıraktı: Cin Ali. Hani otu ata veren, arkadaşları Suna’ya ve Oya’ya topu atan, topacını hızla döndürüveren, karagözlü kuzusunu çok seven şu sevimli ‘çöp çocuk’ Cin Ali! Yaklaşık 40 yıl önce emeklemeye başlamıştı Cin Ali. İlk adımını, İpek matbaasının sahibi, isim babası Ali İpek’in ve öğretmen Rasim Kaygusuz’un ortak çabasıyla atmıştı. Cin Ali o gün bugündür ayakta. Sadece yetişkinlerin çocukluk anılarının değil, bugünün çocuklarının da yaşamının bir parçası Cin Ali. “Öğretmenim benim adım Ali İpek. Ama bana hep Cin Ali derler. Siz de Cin Ali deyin” dedi Cin Ali yoklama yapan öğretmenine. Öğretmeni de o günden sonra ona Cin Ali dedi. Cin Ali gerçekten de cin gibiydi; sorular soran, meraklı, araştıran, kabuğuna sığmayan yaramaz bir çocuktu. Gazi Eğitim Enstitüsü mezunu Rasim Kaygusuz, Anadolu köylerinde öğretmenlik yapmıştı. 18 yıl birinci sınıf öğretmenliği yapan Kaygusuz, çocukların bütün cinliklerini görmüştü, onları tanımıştı. Okuma yazma konusunda sorunlarının ne olduğunu da anlamıştı... Yılların emeğinin bir ürünüydü Cin Ali serisi. 1968 yılında hazırladığı okumaya geçiş dizisi olan 10 kitaplık Cin Ali dizisi (Cin Ali’nin Atı, Cin Ali’nin Topu, Cin Ali’nin Topacı, Cin Ali’nin Karagözlü Kuzusu, Cin Ali’nin Oyuncakları, Cin Ali Okula Başlıyor, Cin Ali Okulda, Cin Ali Çocuk Bahçesinde, Cin Ali ile Berber Fil ve Cin Ali Kır Gezisinde) hem çocukların günlük yaşamda karşılaştıkları nesneleri daha iyi tanımasına yardımcı olmuş, hem de çocuklara okuyabilme zevkini tattırarak onlara bir hedefe ulaşma, başladığı işi tamamlama ve kendilerine güven duyma duygularını yaşama fırsatı vermişti. Rasim Kaygusuz, geliştirdiği fişlerle de hecelemede zorlanan çocukların imdadına yetişmiş, tümdengelim yöntemini kullanarak çocukların daha kolay ve hızlı okumasına yardımcı olacak ders materyalleri tasarlamıştı. Çabuk kavranabilsin ve çocuklar da kolaylıkla çizebilsin diye özellikle çöp adam olarak resimlendirilmişti Cin Ali kitapları. Çocuklar çöp karakterleri çok sevmişti. Öğretmenler de... 1960’lı yıllarda eğitim ve öğretim gereçleri azdı. İlk yıllardan itibaren Rasim Kaygusuz, Cin Ali’yi ve tecrübelerini öğretmen arkadaşlarıyla paylaşıyor, kitapların nasıl kullanılacağını onlara da anlatıyordu. Cin Ali’nin kulaktan kulağa yayılan başarısı, kısa bir süre sonra dizinin kamyonlarla Anadolu’nun her köşesine ulaşmasını sağlamıştı. Anadolu’nun her şehrinden Rasim Hoca’yla tanışmak için gelen öğretmenler de mutluydu, okuyabildikleri için çocuklar da. Cin Ali, öğretmenlerin vazgeçilmez bir demirbaşı olmuştu. Ve Rasim Hoca’nın hazırladığı fişler yaklaşık 40 yıl sınıfların fiş iplerinde asılı kalmıştı. MEB, 2005’te Cin Ali serisini yeni öğretim programına uymadığı gerekçesiyle onaylamadığını açıkladı. Yeni programı hazırlayan uzmanlar, Cin Ali dizisindeki konuların (atların, topaçların, kuzuların vb) artık eskidiğini, günümüz çocuklarının ilgisini çekmediğini, çocukların görsel algılamalarının değiştiğini, artık çöp adam görmek istemediklerini, cep telefonu, bilgisayar vb. teknolojik aletlerin yaşamın vazgeçilmez parçaları olduğunu, böylelikle Cin Ali’nin de yeni öğretim programıyla birlikte artık ömrünü tamamladığını söylediler. Ne yazık ki, neoliberal eğitim yaklaşımlarının etkisiyle yapılandıran yeni programa yeni kavramlar girmişti. “Kalite, etkililik, verimlilik” vb. iktisadi kavramlar eğitim programının parçası olmuştu. Artık bireyin çok yönlü gelişimi değil, bu iktisadi kavramlar çerçevesinde “güçlü olan ayakta kalır” düşüncesi meşrulaştırılmakta, öğrencinin “sürece” değil de “sonuca” odaklı bir başarıya ulaşması için kendisine gereken her beceriyi ve stratejiyi okulda ve okul dışında öğrenmesinin gerekliliği öğretilmekteydi. Küreselleşen bir dünyada, meraklı, sorular soran, araştıran Cin Ali’nin yeri yoktu! Çünkü günümüz çocuklarına artık kurnaz olma, işini bilme gibi cinlikler öğretiliyor, onlara sihirler ve cadılar yol gösteriyordu. Küreselleşen bir dünyada güçlü olmanın, ayakta kalmanın “başka yolları” da olabileceği öğretilmiyordu, sorgulatılmıyordu. Bu şartlarda Cin Ali’nin de artık ömrünü tamamladığının düşünülmesi kaçınılmazdı. Yeni programcılar Cin Ali’nin amacını yanlış anlamışlardı. Cin Ali bir öykü kitabı değildi. Cin Ali çocuklara cesaret veren bir arkadaştı aslında. Hangi yöntemle olursa olsun, okumayı öğrendikten hemen sonra ellerine aldıklarında, onlara artık okuyabildiklerini gösteren, onların okuma isteklerini ve motivasyonlarını artıran, kendilerine güvenerek bir sonraki aşamaya geçmelerini yani ellerine daha karmaşık öykü kitaplarını alıp okumalarını sağlayacak bir geçiş arkadaşıydı. Cin Ali, okumayazma öğretiminde bütünü birleştiren parçalardan biriydi. Cin Ali’nin çocuklara duyumsattığı duygunun modası geçmezdi, Cin Ali’nin görevi bitmezdi... Cin Ali yerinin neresi olduğunu biliyor ve her şeye rağmen ayakta kalabilmek için direniyor. Onunla büyüyen kuşaklar arkadaşlarını hiç unutmuyorlar. Çocuklarının da Cin Ali’yle tanışmasını istiyorlar. Cin Ali’nin fanatik hayranları var, sanal gruplar kuruluyor, sohbet ve eğlence programlarında (Cem Yılmaz) konuşuluyor, esprilerde yaşatılıyor. Her ne kadar çöp karakterlerin, günümüz çocuklarının görsel olarak ilgisini çekmeyeceği söylense de, reklam dünyası (Turkcell) çöp adam çizimlerini kullanıyor. Cin Ali, MEB’e inat, hâlâ yaşamın parçası olmaya devam ediyor. Cin Ali’nin yayın hakkı 1992 yılından beri Artım Yayınları’nda. “Cin Ali’nin bir klasik olduğunu, eskimediğini ve eskimeyeceğini” düşünen yayınevi sahibi Mustafa Torun da Cin Ali’ye inananlardan. Eğitimcilik, rehber öğretmenlik ve ilköğretim müfettişliği yaptıktan sonra yayın dünyasına adım atan ve Cin Ali’nin yayın haklarını alan Torun, “Cin Ali’nin, bürokratların ve Talim Terbiye Kurulu’nun yapamadığı işi yaptığını, zoru başardığını, büyük bir boşluğu başarıyla doldurduğunu” söylüyor. Ancak MEB’in baskısı arttıkça, Cin Ali’nin değişmesi de kaçınılmaz olmuş. 90’lı yıllarda Kaygusuz’un kızı Nevin Apaydın’ın onayı ile orijinalini bozmamak kaydıylaCin Ali’nin yaşamı Mustafa Delioğlu’nun çizimleriyle renklenmiş. Cin Ali de artık yaşıtları gibi spor ayakkabısı giyip renkli TV izliyor. Papyon takıyor. Hiç çıkarmadığı kasketi yine başında. Cin Ali bu kadar popüler olur da onun benzerleri yaratılmaz mı! Hemen hemen her yayınevinin Ali isimli karakteri olan bir okuma dizisi var. Süper Ali, Bıdık Ali, Boncuk Ali, Top Ali... MEB istese de istemese de Ali’ler okullara girmenin yollarını buluyorlar... Hatta Cin Ali bazı web sitelerinde İngilizceyi öğretme aracı olarak bile kullanılıyor. Kaygusuz ailesi, Cin Ali karakterini izinsiz kullananlara karşı (Turkcell vb) mücadele de veriyor. Cin Ali klasiğinin bozulmasını istemiyor. Aile, Artım Yayınları ile birlikte, Cin Ali’ye özünü bozmayacak biçimde renkler katmak için çalışıyor. Geçtiğimiz yıl İzmir, Bursa ve Adana TÜYAP kitap fuarlarında çocuklarla buluşan Cin Ali yeniliklerin müjdesini vermişti. Okumayazma öğrenmeyi bilgisayar ortamına aktaran yeni yapılanmalar Cin Ali’yi de CD’lere taşıdı. CD’lerde sesli etkinliklerle desteklenen okumayazma öğrenme süreci Cin Ali’ye de ses verdi. Hem düz hem de bitişik yazı olarak yayımlanan Cin Ali kitaplarıyla ve CD’siyle TÜYAP’ta tanışan birinci sınıf öğrencileri Cin Ali’yi çok sevmişti... Siz Delioğlu’nun sevimli çizimleriyle renklenen Cin Ali’yle henüz buluşmadınız mı? Eski Cin Ali kitaplarını saklayan yetişkinler! Dizinin renkli baskısıyla tanışmak, çocuklarınızı da Cin Ali ile tanıştırmak, yeni Cin Ali kitaplarını ve CD’lerini Cin Ali arşivinize eklemek isterseniz, kitaplara Artım Yayınları’ndan ulaşabilirsiniz. (Artım Yay. iletişim 03123846985 // www.artim.com.tr) ? 0HUDNO?²RFXNODU?QVRUXODU? RQODU?QGLOL\OHFHYDSODQ?\RU Azj!lj!Žpdvlmbsóo!ejmjoefo!lpovAbo! cv!cbAwvsv!tfsjtj!wbs"!Dfwbqmbzbnbeóÿónó{!z {mfsdf! tpsv!ibllóoeblj!fo!fÿmfodfmj!cjmhjmfs!cvsbebÊ! ?pdvlmbs!ifn!?ÿsfojzps!ifn!ef!lfzjC ! j!wblju! hfŽjsjzps/!Sfolmj!sftjnmfsmf!t tmfonjA! cv!?ÿsfujdj!tfsj!?{fmmjlmf!jml?ÿsfujnjo!jml! lbefnftjoeflj!Žpdvlmbsóo!l u qiboftjoef! nvumblb!cvmvonbmó" ADRES DEĞİŞİKLİĞİ! Nilay Yılmaz: İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe / İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com(sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com) CUMHURİYET KİTAP SAYI 974 www.tudem.com SAYFA 25