Katalog

? 65) Hettie Gretch kötü lar"ın da etkisiyle çok dogünler yaşamıştır, artık ğal olarak iç açıcı değildir. yaşlanmış ve bakımevinÇünkü aşk bitmese de yadedir: "Köklü bir İngiliz şanan bedel, bir aşkı kurailesinin biricik kızı" olan tarmaya yetmemektedir. Hettie Gretch şimdi; Bedia, Hazmonay’ın "sa"Türkiye’de Türk kimliği vaş anılarından" bıkmıştır taşıyan muhtaç bir ihtiyar artık. Çünkü zaten Auschİngiliz kadın"dır. (s. 314) witz’den kurtulduğunda, Bedia da kendisi için şöyanlaşılabilir nedenlerle le düşünmektedir: "Kader şunları düşünmüştür: bana keder getirdi, kade"Artık asker görmek isterim keder oldu." (s. 315) miyor, artık hangi ulusun Sonunda 1901 Çanakkale ordusuna ait olursa olsun doğumlu bu romanın ilk üniforma, silah, miğfer, kişisi olan Hettie Gretch, çizme görmek istemi1983 yılında ölür. yordu." (s. 193) Ancak Beklenen son şu olsa Hazmonay, o sırada Yugerek: Bedia’nın kapısını nan mahallesindeki bir "Doktor Klaus Roth" çalkavgada kralcı komünist maktadır. Bunun kim olavcıları tarafından yaraladuğunu kestirmek okuyunır, ardından da babasının cu için hiç de güç değilöldüğünü öğrenir. Bedir! "Ben sizin oğlunudia’yla Selanik’e kaçarken zum" (s. 321) diyerek içebabasının altınlarını (ç)alriye giriyor adam. Ayrıca: dığı için adamcağız "VarSolmaz Kâmuran, kitabında Çalık Vergisi"ni ödeyememiş nakkale’nin tarihini, romandaki "Sorgulamaya değil, tanısüreyle sınırlamıyor, çok daha maya geldim" (s. 322) dive Aşkale’de ölmüştür. (s yor incelikli sözlerle. An252) Tüm bunların üzeri eskilere, Troya’ya dayandırıyor. ne, bir kez daha gerçeği ne, karıkoca arasında Bedile getirir: "Hans von Stadt bana tecavüz dia’nın "Vedya" olarak anılmak istemeetmedi." (s. 324) Bu düğüm de çözüldükmesinden dolayı çıkan tartışmalar sonuten sonra geriye Bedia’nın ne olduğu kalıcunda Hazmonay küserek İstanbul’a döyor. Bedia’nın mezar taşındaki yazılardan ner. Bedia ilk kez o gece "kimlik" sorunu gerçeği öğreniriz: 5 Aralık 1998 tarihinde yaşar: "Çanakkale(’de) savaşların enkazıölmüştür. Buradaki ilginçlik şudur: Bedia na doğmuş bir çocuk şimdi Londra’da kendi adı, kızlık soyadı ve kimliğiyle gökimliğini sorguluyordu. Bir yetim, bir ökmülmüştür. O, "Bedia Zahireci"dir, "Vesüz, kimsesiz... Küçük bir taşra şehrinde, dia Kosbi" değildir. Üstelik bunu, talihsiz İngiliz kuralları içinde, keman çalarak, sabir gecenin ürünü olan, hatta belki de at beşte çay içerek büyümüş bir Müslüunutmak istediği için hiç anmadığı, kırk man kızı... Türkülere de âşık mı âşık, yılyıl sonra gördüğü oğlu Klaus, bürokratik dızların adını birer birer sayar üstelik. engellere karşın gerçekleştirmiştir. Sonra Auschwitz cehennemi, açlık, susuzSolmaz Kâmuran’ın dili genellikle püluk, tam bir yoksunluk, amansız bir işkenrüzsüz ve çok yalın. Bu dil seçimi anlatıce ve şimdi Londra." (s. 256) Ama yine mına da yansıyor ve anlatımın anlaşılır olde bir Çanakkale şarkısıyla teselli bulmamasına yol açıyor. Devrik cümle kurmayı ya çalışır: "Çanakkale içinde bir garip geseviyor. Ancak buna karşın genellikle anlin, aman dostlar ne olur gençliğimi geri laşılabilir dizgi yanlışlarına ve az da olsa verin, gençliğim eyvah..." (s. 257) bazı yazım hatalarına rastlanıyor. En ilgin“BAYAN KOSBİ...” ci şu "çingene" sözcüğü, Solmaz Kâmuran her yerde küçük harfle yazmış, ancak Hazmonay, İstanbul’da ailesiyle buluşbir tek doğru olarak "Çingene havaları" muştur. Yine hızla gelişir her şey; Rita’yla (s. 62) derken büyük harfle yazma gereği evlenir, kızı doğar, karıkoca kavgası başduymuş! Eskiden öyle mi denirdi bilmilar, evi terk eder ve Bedia’ya mektup yayorum ama Eceabat, "Ecabat" (s. 313, zar: "Sensiz yaşayamam. Ne olur, gel..." 327) olarak yazılırken, "karemela"nın (s. Öte yandan Bedia da zor ve anlamsız 96) hatalı kullanıldığı anlaşılıyor. Bütün günler yaşamaktadır. "Burnunun direği bunlara karşın (odunların) "sin sin yansızlıyor Çanakkale özlemiyle. Ama özlediması"nı (s. 223) da ilk kez duyduğum ği bir şehir mi, yoksa o şehirde gömülü için, çok beğendim!.. çocukluğu mu? Bilemiyor..." (s. 269) Bu durumda Hazmonay’ın mektubu bir ACIMASIZ YAŞAM... umut olur. Mayısta başlayan yazışmalar sonunda Bedia, eylülde yeniden ülkesine Kuşkusuz kısmen Çanakkale’de geçen, döner. Moda’daki komşuları Bedia’yı Çanakkaleli insanları anlatan bir romanda "Bayan Kosbi" olarak tanıyorlar ve arada o kente ilişkin bazı bilgilerin yer alması da bir yanında kalan Hazmonay’ı da ağabeyi son derece doğal sayılmalıdır. Örneğin olarak düşünürler. Kendisi ise başkasıyla bölümlerden önce gelen giriş metninin evli bir adamla birlikte olduğu için "metson cümlesi olan: "Çanakkale rüzgârı esires" rolünde olduğunu düşünür. Romanyor da esiyor" (s. 7) aynı zamanda romadaki en beklenmedik rastlantı Hazmonın da son satırları olmuş. Bu anlamda nay’ın basit bir trafik kazasında ölmesidir. Bedia’nın sözleri de betimleyici ve güzelBedia: "Geçmişi de, geleceği de olmadir: "O rüzgâr benim içimde, dışımda yan bir kayboluşa bırakmıştı kendini." (s. hep esti, hep esti. Kimi zaman beni karan288) Hazmonay’ın beklenmedik ölümüylıklara sürükledi, kimi zaman aydınlıklara le bir yok oluşa sürüklenen Bedia, yoksul çıkardı. Boreas..." (s. 301) Anlaşılan Bobir kız olan Gülfem’e keman dersi vermereas ya da ‘Çanakkale Rüzgârı’ adını bir ye başlayınca yeniden kendine gelir. Asromana verdirecek kadar etkili. Romanın lında Gülfem, Bedia’nın çocukluğu gibien güzel yanlarından biri de Bedia’nın kidir bir bakıma. Sonra sırasıyla Hazmoşiliğinde Çanakkale Türküsü’nün anlatınay’ın oğlu Moiz’le, karısı Rita’yla karşılama eşlik etmesi olmuştur bence. şır ve her şeyi Rita’ya anlatır. Aslında bu Roman bitince büyük bir acı kalıyor inyüzleşmeden dolayı Bedia "rahatla"mıştır. sanın içinde. "Cehennem Tüneli" denilen Yeniden Çanakkale şarkıları söylemeye savaşlar olmasaydı, belki de yaşam bu kabaşlar. 12 Eylül darbesinden sonra, 37 yıl dar acımasız olmayacaktı. Bu nedenle de sonra Amerikan Hastanesi’nde Hettie kavram ve sözcük olarak "savaş enkazı" Gretch’le karşılaşır. Çanakkale doğumlu ve Boreas ("Çanakkale’de esen rüzgârın Hettie Gretch’in kimliği de çok önemli. mitolojideki adı"/s. 304) kendiliğinden Mustafa Kemal’le tanıştırıldığında; "İngiöne çıkıyor. Ama doğa hükmünü sürdülizsiniz değil mi?" sorusuna verdiği yanıt recektir: Belki de sürekli barış ortamında çok anlamlı: "Önce Çanakkaleliyim Pa"Çanakkale Rüzgârı" önüne katabileceği şam, Türkiyeliyim, ondan sonra da İngibaşka kişileri bekliyordur... ? liz." (s. 65) Zaten bu karşılaşmadan "on beş gün sonra da Hettie’ye Türkiye Cum* Solmaz Kâmuran, Çanakkale Rüzgâhuriyeti vatandaşı kimliği veriliyor.” (s. rı, 330 sf., Goa Yayınları, İstanbul 2005 KİTAP SAYI 836 SAYFA 17 CUMHURİYET