Katalog

şule jbiş'in, toplam üç yüz elli sayfayı bulan iki romanını sözcük sözcük, satır satır okudum. özellikle ikinci kitabındaki dilin çok büyük bir işleklik kazandığı söylenebilir. çünkü ilk kitabında yalnızca bir aktarıcıyken ikincisinde bunu aşar boyutta dili yazınsallaştırmaya giriştiğini apaçık gösterebiliyor. M. Sadık Aslankara bir gençlık romanı çıkardığını soyleyebılırım Şule lbış'ın GENÇ YAZARIN ANADİLİ, ANNE DİLİ... Genç yazarın toplam uç yıi7 ellı sayfayı bulan ıkı romanını sozcuk sozcuk, satır satır oku dum Ozellıkle ıkıncı kitabında kı dılın çok buyuk bir işleklik kazandığı söylenebilir Çunku Jk kıtabında yalnızca bır aktarıcıy ken ıkıncısınde bunu aşar boyut ta dılı yazınsallaştırmaya gınştı ğını apaçık gösterebiliyor yazar Ancak genç yazarların çok bu yuk bolumu, dılde çelışık bır tu tum sergılıyor bana gore Dılın ya7insallaştırılması sorunsalını annelerının dılıne oykunmek olarak algılıyorlaı bır bakıma Bır başka açıdan şoyle soylcmek de olası genç yazarlar, anadıle dayalı bır cdebıyat verımı ortaya koymakla reldam dılınde yara tılmış olan 'annenın margaıınını kullanmak" kavrayışını bırbırıne karıştırıyorlar Ya da anadılı bı lıncınden koptukça ya/ınsal dıl den sıynldıklarını goremıyorlar bır turlıı Boyle olunca yanılsa maya kapılıp anadılden kopuşla anne dılınden kopuşun aynı şey olduğunu duşunuyorlar buyıık olasılıkla Anadılı, anne dılı değıldır oy sa, bu nedenle annenın kullandı ğı margaıınmış gıbı alınmaması gerekır anadüın 1 Bu çcıçevede hemen butun genç yazarlaıda go7İemledığını bu arada elbette Şule lbış'tc dc belırgın bıçımde go?e çarpan dılsel tutuma değgın bırkaç yan lış U7ennde durmak ıstıyorum bu yazımda 1 Genç yazarlar, sozcuk eko nomısıne dayalı ekstltılı bır anla tım yerıne anlamsal ımgcscl hıç bır yan ıçermeyen sozcl ıılamalı bır anlatımı yeğlıyor Bu çerçe vede genç ya/arlarda bağlaçlı bır anlatımla karşılaşılıyor Orneğın "ve", "ama" vb sozcuklere her sayfada en az bırkaç kez rastla nıyor 2 Genç yazarlar, sozcuk dd ğarlarını genışletmek, soyleyış yelpazelerını çeşıtlendırıp rcnk lendırmek, yazarların en doğal gorevı sayılabılecek yenı sozcuk ler uretmek konusunda oldukça tembel gorunuyorlar 3 Genç yazarlar, anadılı kulla nırken sozluklere, yazım kılavuz larına başvurmakta, en azından bu tur kaynaklar arasında seç mecı davıanmakta da çok tem bel davranıyorlar Hatta pek ço ğu bu genç yazarların, bılgısayar lara yuklenmış yazımları olduğu gıbı kabullendığı anlaşıhyor Oysa bılgısayarlar kar kâı, aşık, âştk, alem, âlem vb so/cuk len doğru kabıü edıyor haklı ola rak, ne var kı genç yazarlar bu sozcuklerden duzeltme ımlı olanlarını kullanmaya gerek gor muyor Bunun gıbı "tanı", "ta bıı" so7cuklerını dc bırbırıne ka rıştırıyorlar Tabu" yenne surek lı olarak "tabı'yıkullanıyorlar Bır de "ya" var Turkçede "ya" sozcuğunun kullanımı ıle u/atılmış, gunumuz ınsanının dılıne yerleşmış "ya" so7cuklerı Kitaplar Adası Şule Ibiş 1 tanıyor musunuz? de gençler de 12 Eylul'e, onunla gelen tek tıpleştırmeyc var guç lerıyle karşı çıkıyorlar, ellerın den geldığınce dıklenıyorlar Butun bunları Şule îbış'ın bu bıçımde bılmesı gerekmıyor ılle Ancak onıın, genç bir yazar ola rak kendını ortaya koyuşunu bı zını, 12 Eylul'den tam çeyrek yuzyıl sonra bu bıçımde yorum lamamız pekâlâ da olanaklıymış gıbı gonınuyor bana 1 "KAMP ARKADAŞLARI" Yaşları on ıkı, on beş arasında gezınen bir avuç kı/, erkek dclı kanlının, yaz tatılınde yaptıkları kampçılığa ozgulenmış bir seru ven romanı Kamp Arkadaşları. Kım bu çocuklar' Başta kamp duşuncesını ortaya atan C an, ( an'ın yakın arkadaşı ()zgıır sı nıi arkadaşı Ebru'yla ıkı/ı Kaya C an ın yeğenı Dılek, komşusu Burcıı Bu arada çocukların aılelerıy le ılgılı sorunlarla da tanıştıra caktıı Şult tbış bızı So/gelımı Can ın annesıylc babası ayııdır ( an, babasıyla nıutlu bıı bıçım dc yaşamaktadıı ()7gur un an ncsıyle babası ıse trafık kazasın da olmuştur Bu nedenlc O/gur dayibiyla, anneannesıyle yaşa makta, bu arada ruhsal sağal tımdan geçmektedır Can, nıcc dır hayalını kurduğu bir yaz kampı ıçın, babasının sağladığı olanaktan yararlanarak arkadaş grubunu "( ennet Vadı"ye gotu recektır Kamp yoresınde tanıştıkları Berk'le Su dd sorunlu bir ço cuklıık geçmışınc sahıptır Nıtc kım bu tanışma, tum çocukların yaşamını etkıleyecek, ote yan dan C an'la arkadaşları tehlıkclı bir seruvcnle yuz yuze gelecek lerdır Gorulduğıı gıbı Ibış, kıtabın da roman evrenını kurarken kı şılcrını toplumsal oruntulerıyle bırlıkte yapılandırmaya yonelı yor elbette çok da ıyı edıyor Ancak yolun başında bir yazar olarak bir yandan romanını sağ lıklı bir yapıya kavuşturmak ıçın dıdınırkcn ote yandan kendı el lerıyle gedıkler açıp kıtabını ı& yıflatabılıyor, sonuçta gııcunu çokertebılıyor kıtabının Orne ğın gızlerle oıulıı geçmışıyle Berk, başlangıçta konu^up ko nuşmadığı bıhnmeyen Su, ya dırgatıcı tutumlarıyla Ozgur kamp alanında enıkonu bir dramatık akış yaratabılmii; ken, Ozgur'un bir yaralı me lek halınde Berk'e yazarının dd ozellıkle Aramızda...'da alaysamalı bir dılle uzun uzadıya yansıttığı bıçımde Turk sıncmasının bir done mındekı karelerı anıınsatır casına el uzatışı, sonrasında Berk'ın gozlemevınde Oz gur'un hastanedekı konus, ması melodramatık bırer sahne olmaktan oteye geçmı yor "ARAMIZDA..." Şule lbış, Aramızda... adlı romanında Kamp Arkadaşları'nda dııştuğu melodramatık havadan kendını kurtardığı gıbı, kı^ılcıını ıdcalle^tırmckten so nuçta çı/gısellcşmekten de kuı tarıyoı Bu ncdenle Aramızda... yaydığı gerçektenlık duygusuyla değıl yalnız ya7aun kıtabını ya zınsallaştırmakta gosterdığı olumlu ıvmevlc go7 kama^tırıcı pırıltı ncdcnıyle de dıkkatı çekı >oı tbış Kamp Arkadaşları 'nda yalm/ca seruven duygularını one alıyordu soyleyış yerındey se Oysa Aramızda... yalnız se ruven duygusunu kı^kırtmaya yonelmıyor okurun, cıddıye alınmış bir aşk anlatısı olarak, bundan da oncmlısı bir genç kı zın hayata atılması yonıındekı kavgasından kesıtler getırıyor Oyleyse yazar anlatısını enıko nu karma^ıklaştırıyor denebılır Yazar bunu, farkJı yonlerdekı açılımlarıyla sağlıyor Sozgelımı kahıamanlarını yaşayan kışıler olarak koyabılıyor ortaya Yal nız anlatıcı Fylul değıl, gedıklı scvgılısı Raşıt, en yakın arkadaşı Nalan, hatta uvıınlu kısalı rolle rıyle otckı arkadaşlaıı annesı babası, canlı bırcr kahramana donuşmekte gecıkmıyor Buna gore aralarında bir yıl gıbı çok kısa bir surc bulunsa da ılk kıta bına oranla ıkıncısındc ya/arın, kı^ılerını oruntulemekte çok ba şarılı olduğu söylenebilir her B ir ıkı hafta oncesıne dek Şıılc Ibış adından habe rım yoktu dıyebılırım Bu Yayınevı'nın gon derdığı bir dı?ı kıtap arasında dıkkatımı çektı bu ad Daha yır mısıne varmadan ıkı kıtap ya yımlamıştı çunku genç yazar Kamp Arkadaşlan'nda (2004) Şıılc Ibış'Ie ılgılı şu bılgı aktarılıyor bızc "4 Mart 1986 yılında Konya'da doğdu Oğret men olan babasının layını nede nıylc 4 yaşında Adana'ya taşın dı îlkokula bu ılde başladı / îl koğıcnım hayatı boyunca edebı yata ılgı duydu vc çeşıtlı yanş malaıda bırınulık odullcrı ka ?andı / Solumakta olduğu gençlığı ya/ı vasıuısıyla anlatabı leccğını duşununcL matera ro manLın kaleme almaya başladı / Kamp Arkadaşlaıı genç yaza rımı/m yayımlanmış, ılk cscrı olaıak kı^ıscl tatıhındekı yerını aldı ' Bir yıl sonıa ıkıncı kıtabı Aramızda... (2005) yayımlanırkcn buna eklenen tck satır olmıış 'Aramızda ıle Bu Yayınevı 2004 Gençlık Edebıyatı Roman Ya rışması'nda ıkınulık odulu al dı " Ibış'ın hcr ıkı kıtabı da ro man llkı, dokuz yaş u/erındekı lere, ıkıncısı on uç yaş uzennde kılerc yonelık Buna gore Kamp Arkadaşları içın çocuk, Aramızda... ıçınse gençlık romanı nıte lemesı getırılcbılır belkı, ne kı heı ıkısının de gençlık romanı olarak okunabılmcsı olanaklı bencc Yazarlığrn gençler arasında gıde gıdc yaygınlaşmasını çok yonlu değeılendırmek gerekı yor Bunıın bir ucu bir an once unc, paraya, guç kazanma ıste ğıne varırkcn ote ucu kcndını anlatıp somutlamaya kışılığını gerçeklcştırmeye dck uzanıyor Demek kı gençler, yazarlığın kendını ırade etmeklc unlenmek vcya para kazanmak arasında gı dıp gelen genış bir yelpazeye scslenen etkınlık olduğu kanı binda Ne var kı genç yazarlar la yazar adaylarının Turkıyc'de bırden yukselış gostcrmesının, dcyış yerındeyse patlamaya yol açmasının toplunıbılımsel bir karşılığı olmalı1 Bana sorarsanız var da 1 Bu yukselışı ya da patlamayı 12 Eylul sonrası gctırılen dayat maya karşı tepkımc olarak alıp yorumlamak pckâlâ olanaklı bence 1 Nasıl kı kentsel kultur, kcntlılık bılıncı bu tarıhten son ra yukselış gosterdıyse gcnçlerın gcncl olarak sanat, o/el olarak da yazar bağlamında kendılcrını somutlamaya yonclışlcrının do ğal eğılım olarak ortaya çıkışı da aynı tanhe rastlıyor Bir çelışkı olarak alınmamalı bu 1 Kentler KİTAP fıalde Şule lbış'ın roman kışılerını, gerçektenlık duygusu yayan kahramanlara donuştururken gostcrdığı başarı, bunları kendı bakıijinın belırlcdığı o/nellık yonunde değıl guçlu yanlarıyla olduğu denlı 7a aflarıyla da, ıyı lıkJen kadar ko tulukJerıyle de, çelışkılerı sevgı lerı acımaM/lık larıyla da yansı tabılmesındcn kaynakJanıvor bencc Oysa Kamp Arkadaşları ndakı kı^ıler bırer çızgı kah S AY I 807 raman gıbı kalıyorlaıdı daha çok Demek kı ılk lomanında canlılıklaıı tartıijilabılecek kışı lerle bı/ı tanıştııan vazarın ıkın cı romanında ıçcrıden bakışla onumuzc yaşayan kı^ılerı getır dığı soylenebılıı pekala 1 Romanın anlatıcısı sayabılece ğımı/ lıse son sınıltakı Eylul un 16 8 2003 ıle 18 8 2004 arasında tuttuğu gunluğıınden oluşuyor kıtap Eylul bir yandan dersha neye gıdıyor, bir yandan da yaz dan kı^a okul gunlerını, arkadaş larını, dershancde, kafede, alış verışte yaşadıklarını anlatıyor bı ?e, ıçe ısjeyen duvarlıkla Alaysamalı, bıra/ da hınzırlı ğın karı^tığı cın gıbı bir dılle oruntuluyor romanını lbış Ey lul aracılığıyla alaysamayı, ozel lıkle kendıne yoneltışıyle de dık kat çekıyor bu arada ŞuJe îbış/ın bu romanında dıkkatı çe ken en başarılı yan, bu alaysa malı bakışta belırgınlık kazanı yor bence Ozellıklc de bu alay samayı anlatıcı aracılığıyla ken dıne, kuşakta^larına, sonuçta go rece de ols>a kendısıne yonelte bılmesı Ustclık gençlığe ıçen den, ıçtenlıkle bakabılıyor yazar Eylul'un, gunluğunu bir "uyan dırıcı" (66) olarak duşunmesı de bunu gosterıyor zaten Ote yan dan lbış'ın Eylul 'u lyımser yapı da bir genç kı/ olarak alması uzerınde de durmak ıstıyorum Yaşadığı onca seruvene karşın yılan, karamsarlaşan bırı değıl hıçbır zaman Eylul Her yıkımın ardından şoyle duşunuyor " Şımdı yaşamalıyım (, unku hayat devam edıyor Hayat her şeye ınat akıp gıdıyoı " (147) Cıiınluğuyle butunleşmek ycrı ne onu yabancılayan, hatta yer yer kendı dışına ıten bir yaklaşını sergıledığını gozluyoruz Ey Iul'ıın Bu, aynı zamanda onıın kuşaktaşldtınt yanı 16 18yaşın dakı gcnçlerı Eylul'un kışılığınde butıınleyebılmemıze olanak sağ lıyor Çunku anlatıcı Eylul gun luğıınu doldurıırken eleştırel ol mayı hıç mı hiç ıhmal etmıyoı yazar Sonuçta, yaratıcı çakımlarıyla ıçunızı şcnlendıren hoş mu hoş sureklı olarak bırbırıne gırıyor genç yazaıların anlatımında bu da kanşıklığa yol açıyor doğal olarak Ama ben butun bunlara kar şm yıne de tatlar alarak okudum on seki7 yaşındakı bıı genç ya/a rımı/ın romanlaımı Ianıyoııım artık Şule lbış ı Ya sı/, siz tanımak ıstemez mısı nız bu gencecık yazari'1 • SAYFA 23 C U M H U R İ Y E T