Katalog

Tekin Sönmez'le yazarlığımn 40. yılı ve 'BenAras' 'BenAras' yaşadığmı eleyen bir roman dalavera falan gırmemış, başkalannın açık ortuk desteğını almamış, eşıt koşullarda bır rekabet Gerçek bır yaratıcının kendı sıyle çekışmelı çıkacağı her yarışta, kendısı ne karşı durust olan temız bır rekabet, de mek ıstıyorum Yanı her sabah sıfırdan başlayan bır rekabet.. EŞİT KOŞULLAR Tekin Sönmez edebiyata şiirle başlamış bir yazar. Yıllar onu yurtdışına, seyahatlere yönlendirmiş. Bu deneyimlerinden romanlarla dönmüş edebiyat ortamına. Son romanı 'BenAras' üzerine konuştuk onunla. Mehmet ÇELEBİ fen' Kırk yıl once Yaşar Nabı Nayır'ın seçı cılığı ıle arka arkaya altı ay suresınce, altı şıırı yayımlanan Sonmez'ın bugun vardığı durak, BenAras ılc toplu bır ırdeleme, eleştırı masasına gelecektır Bu romanın ılk planda onemı buradadır Kırk yıllık sanat yaşamı ıle yetmış yıla sığdırılmış bır dıl bı nlumıdır BenAras Ikıncı onemı de budur Uçuncu onemı ıse, BenAras, modern Av rupa Turkçesı ıle yazıknış bır romandır Goçebe bır toplumun dılı varsayılan Turk çe ıle roman yazılmıyor, bu nedenle Nobel Odulu verılemez, dıyenlere bır yanıttır Be nAras1 Dorduncu onemlılık, BenAras yazarı Sonmez ıle yazarın ıçındekı otekı kışı nın rekabetıdır kı bu da romana sızmıştır Bu durumda BenAras ıle Sonmez'ın once kı uç romanı Marıssa Epos (1987), Soylen ce Berlın (1992) ve Çıplak Vıkıng (1994) arasında boyutlu vc kalıteb bır rekabet dıkkat çekecektır Bu romanın bır onemı de buradadır Bır soruşturma arastırma edıtoru olarak, bıraz once kullandtğıntz rekabet sozcuğu be nım ılgımı çektt Btzım bıldığımtz anlamda ıkı uç daha çok kısı arasında bır rekabet ya da çekısme olur Sız burada yazarın kendısı tleolan rekabetınden, çtkısmesınden %oz edıyorsunuz Bıraz açar mıstntz bunu lut S anat yaşamınızm 40 yılında yetıı romantmz BenAras'tn ozel bır yen ve anlamı var mı sızın ıçın ? Ne demek ısti dığınızı tam anlayabılmıs deg'ılım1 Bır yazarın kendısıyle olan rekabe tınden soz edt rken sert bır kc Itme kullanı yorsunuz1 Bır yazar, kendtune karsı nasıl bır dalavera duzeneğı kurabılır? Açar mısı nız lutfcn > I lem yaratıci hem kendısı ıle hem de otekı yaratlcılarla eşıt bır ortamda rekabet edebıİmelı Izlenır ılke budııt Prensıp ola rak arenada goıulcnlcı bunlardır ılkın Boks yapıyorsunuz1 Eşıt koşullarda rıngc çıkmanız engellcnmış1 Hatta rınge çıkma dan once baba ya da baba rolu ustlcnenler tarafından, daha açıkçası yeşıl kuşak teorı sınc uygun darbecıler tarafından pataklan mışsınız1 Kardcşinız babanız sızı sıkıyone tııne ıhbar ıçın tartışıyorlar, kıtapları sevdı ğınız ıçın Alk koşulları nedenıyle yarısa geç başlamışsınız1 Dort yu/ metre koşu yorsunuz1 1 akat ayaklaıını/da çıvılı avak kabı vok ve rakıplcrını/ ılk çıkışla fark atmış sıze1 1 la kcm mıde altı yumruklar ye "BenAras dığınız sırada, bayrağını yıne 1 yaşadığmı kaldıımıyor Bakınız bunun belgeleyen la bırlıkte nngde ızledığımı/ eşıt koşullarda yapılan bır bir roman dovuştekı rekabetten soz et olduğu mıyorıım' Lıse sıralarında kadar, yazdığım kompozısyon odcv lerımın tanışım, haydı hemşe yazarını da rım olan bır edıtor tarafından çalışma "tartışma koşesınde" yayım teknikleriyle lanmasmı, kırk yıl oncekı belgeleyen başlangıç noktası almıyorum' Kendıme karşı, ıçımdekı ote bir romandır. kı kışıye karşı bır edebiyat sa Bir ara geçiş nat yılı başlangıcı, gıbı kestır romanı da me bır patıkadan soz etmıyo değildirrum ben Yazann kendı ıçın de oluşan gerçek bır yarış parkurundan, gerçek bır are nadan soz edıyorum1 Butun oncekılerını bır kalemde sı lıp, her sabah sıfırdan başla yabılır bır edebiyat ateşının ıçındekı rekabetten soz edı yorum Bu da bır ucuyla ya zarı, toplumun vıcdanı olma ya goturen, yazarın kendısıne sadakatı ıle oranlıdır Yazar kendısmı aldatamaz1 loplumun vıcdanı olmak ısteyenlerın, ılkın kendtlertne karşı, kendılerıyle durust bır yarısa gırmelertnı ongoruyor sunuz Sayın Sonmez Tanıyalım ve bır on model olarak Toplumun vıcdanı olmuş ya zarlar Soyler mısıntz? Burada BenAras yazan nın kendısıyle olan ıçsel re kabetınden soz etmek ıste mıştım Sorunuza yanıt ver mek şoyle olabdır Orneğın I Ierman Hesse, savaş oncesı Alman toplumıınun vıcdanı olmava gayret ettı Orneğın Henrıch Boll, savaş boyunca ve savaş sonrası Alman top lumunun vıcdanı olmaya gayret etti Bu nedenlerle onlar, toplum vıcdanı olarak al gdandı Yazar, kendısıne karşı hık "hulle" yapıyorsa, topluma karşı di yapar toplu mun vıtdanı da olamaz1 Bu da ıçsel reka bctın gueune ve devamına bağlıdır Durunuz bakalım Sayın Sonmez, tuhaf seylerdcn soz tdıyorsunuz Kımılerıne gore bır mısyoner olan Herman litsse dıyorsu nuz1 Toplum ıçınde kıran kırana bırçckış me \unrken sız ıçselrthabet durustİuğun den soz edıyorsunuz1 Sanat yaratısıntn ozundt bu var dıyorsunuz1 Bılım ve sıyaset de bu olçute gırer mı? Bılım evet1 Sıyaset hayır1 Sıyaset her koşulda kendısını hem sorumsuz hem de sonsuza dek hur ve serbest olsun ıstcr uçuncu dunya ulkelerınde Bu nedenle boyle etıkk sarmal bır ıçsel rekabet gerek sinımı yoktuı onun Bılım ıse uçuncu dun ya ulkelerınde daha dune kadar ıçsel reka bet dıamıklerıyle ayakta kalmaya gayret cdıyordu Mısyonerlık tanımı ıçın aynca bır konuşma gcrcketektır 1 Kımc gorc ve kımın ıçın kımden yana misyoner' Bu açı dan Dostovcvskı lolstoy Grass Sartre Boıges Cıidc Strındberg C anııı vc otekı ler de yazınsal metınlerın mısyonerlerı de £>ıl mıdırltı > Bılım ınsanları da Sayın Sonmez, konuyu dağıttık galıba, toparlayalım Konuya donelım Ttkın Son mez'e ve yenı romanı BenAras a donılım BenAras, Tektn Sonmez ıçın bır kılometre taşt mıdır' Şoyle de sorabıhrtm, BenAras yazann ıçstl rekabet dınamıklenyle ortaya çıkıyor, /akat dış dunyadakı rekabıte kattl mıyor' Boyle mP Nasıl•> Bır ek duşmek ısterım Şoyle de ıfade edebılırım Tekin Sonmez'dckı ıçsel reka betın dışsal tezahuru olan ve dış dunyadakı rekabete hazır BenAras ısımlı yazınsal me tın ortadadır Pek çok romanla boy olçuş meye hazırdır Yukarıda da soyledım, on cekı uç romanım Marıssa Lpos (1987), Soylence Berlın (1992) ve Çıplak Vıkıng (1994) arasındakı rekabettc bu kez BenA ras da var Her sabah sıfırdan başlayan bır yazar olmanın zevkı de bu olmalı Ben ıçımdekı otekı kışı ıle kendı kendımle bı 1 lardo oynarım Bılardo masası bulamadı ğım yerde, ıçımdekı otekı kışı ıle satranç oynarım ^oyle kı daha oncelerı oluşmuş yargılara, onyargılara ya da eskımış yorum lara tutunarak yazarlığımdan soz edılmesı, aynca sanırım modern bır yazarın hak et medığı bır rekabet platformudur Fakat Turk edebiyat ortamı lıaksız rekabet cvrc sını aşmış olmalı bugun SERT BİR REKABET Çeşıtlı dozhırda çesıllı açılardan rekabet dıyorsunuz1 Yttrtdısından yanı vttnnın dt şından Turk cdıbıyatına bakarken, bu reka bet olgusu bellı olmuyor mu > Turk edcbıyatı bugunku durumuyla canlı, dınamık bır vıtrın olarak dışarıdan gorunuyor Bu dınamızm saltık bır po/ıtı fızm olarak degeılendınlır mı^ Şoyle kı bu canlı kıvıl kıvıl dtvıntn dınamık yazınsal rekabet ortamındakı olumlıı ya da olumsuz canlılığı kım belırleyeccktıı kım yonltndl recektır'' Bıııada bıı noktanm altını çız mek ıstıyorum evct, çok sert bıı rekabet var bugunku 1 uık edebıyatl ortamında Rekabet saltık açidan ne olursa olsun ure tım değıl bılındıgı gıbı Kısacası çok sayıda uretım tamam, takat uretılen nedif1 Bıraz da kaosa donuşcn caıılılık soz konusu edılırken altını çızme gereğı gordugum bır ıkı konu var Çok onemlı bır geçış surecı yaşanıyor Tur kıye'de Geçmış yuzyıla değgın, nufus hareketlermı te tıkleyen onemler, onlemlcr Lvet' Gazete kıtap eklerınde bır fırtına dalga dalga ve çok sert esıyor Yurtdışından geçıcı surelerle her gelısınızde bu canlı hareketı gorebılıyorsunuz Sıze gore 1 urk yazınında neytn ekstklığt i e ndısını hemen bellı edıyor? Bu soruyu ıkı eşıt parçaya bolmek ısterım Bır, cleştır menler, deneme yazarlan, kı tap tanıtma edıtorlerı Turk yazınında neyın eksıklığı ken dısını hemen bellı edıyor, dıye sordunuz 1 Bana gore Fethı Nacı eksıklığı, hemen bellı olu yor1 O bır okuldur' Yapıdany la bır enstıtunun başlangıcı ya pılmalı, hemen Şoyle kı, Fethı Nacı'nın boşluğuna hazırla nanlardan soz edılıyor1 Bır de Doğan Hızlan okulu var1 Onun da çok eksıklığı duyula caktır ılerıde Doğan Hızlan, edebıyatın şovalyesı, devam edıyor Fethı Nacı eksıklığı, Berna Moran, Asım Bezırcı ek sıklığı Turk yazın dunyasının eksıklığıdır Gazete, kıtap eklerınde btr fırtına dalga dalga ve çok sert esıyor, dedınız Otuz yıl oncekı bır dergıct, bır edıtor olarak dtr ^ılerde, gazttı kıtap tkUrınde ısmbu fırtınayı da dısarıdan hakıs olarak nasıl goruyorsu nuz, Sayın Sonmez ? Dergılcrdc, gazete kıtap ı klerınde gorevlı cdıtoı lcıı mız Fırtınalı dalgalara karşı çok yoğun bır baskı sağanağı Rekabet gerçek anlamda bır rekabet olmalı dcrım ben' Şoyle yanı erkekçe bır rekabet' Bayanların kııılganlıklarını goz onune alan ve annelerı uzmeyen, morg on lerınde bekletmeyen bır rekabet1 Şoyle kı SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 807