Katalog

El yazısıyla yazılan pullu mektuplar artık tarihe karışıyor. Oysa insanın kişiliğini, iç gerçeğini yansıtan bir özelliği vardır el yazısının. ille de dökümlü bir yazı olması gerekmez. Yazının kişiliği etkiler insanı. Eskilerin "zarfa değil mazrufa bak" sözünde mektubun içidir bizi ilgilendiren. eı yazı okuııınu arayan bir mektuptur denebılıı mi'J Mektubu ıllc de bıı anlatım o/cllığı ola tak duşunmck gırtktiKz Seslendığı kışı luı çikaıııı anlatılması getckcn o/ kalır gcrıye Adanmış şıırleı de bııeı mektup sa\ılır Adanmış olmasa da, herhangı bir okur ıçındı. yankılanan bir ses buîur o ştırde Ama ozellıkle mektubıı bir anlatım bı çınıı olarak duşunduğumuz zaman bellı bıı kışıye gonderılen zarfı pullanmış mektuplarla, kıtaplaşmış açık mektupla rı bırbırınden ayırmak gerckecek El ya/ısıyla ya/ılan pullu mektuplar ar tık tarıhc karışıyor Oysa insanın kışılığı nı, ıç gerçeğini yansıtan bir ozellığı vardır el yazısının İlle dc dokumlu bir yazı ol ması gerekmez Ya/ının kışılığı etkiler ın sanı Sanırım Ritsos'un Ozdemir înce'ye gonderdığı bir mtktup vardı Yazının sayfada duruşu, gorkcmh sessızlığı etkıle mıştı benı Ama asıl mektubun soyledık lerı hepımızc ya/ılmış gıbıydı Lskderın "zarfa değil mazrufa bak" sozunde mektubun ıçıdır bızı ılgılendı ren Mustafa şerif Onaran Dergilerden Mektuplar, Çevıren Adalet Cimcoz, Say Yayınları 1982) Bu "pullu mektuplar" kıtaba donuşun LC ozel olmaktan çıkıyor, bıze bir yazarın ıç dunyasını tanıtan belge nıtelığı taşıyor AÇIK MEKTUPLAR Oyku ıle romanda bir anlatım yonturıı olarak kuOanılmaları dışında başka alan larda dâ "açık mektup "laıa vcr veıılıyor Bunlar arasında Emre Kongar ın çok sa tan kıtaplar arasında yer alan (45 Baskı) "Kızlarıma Mektuplar"ı uzerınde durul maM gereken bir kıtaptır Bir kııltuı ınsa nı olan Emre Kongat, ıkız kı/larına yaz dığı mtktuplaı aracılığıyla toplumsal dc ğişimı bu değışımt uyması geıcken genç kı/ların luh dokusundaki gelışmcyı, er kek egemen toplumu gtnış bir hoşgoı u anlayışıyla dtğtrlendırıyor (KIZLARIMA MEKTUPLAR, Remzi Kitabevi, 200}) Hckım aıkadaşını Fahamet Yalçınkaya hekımlık dLntvımınm okuma toşkıısu nun kendınc kazandırdığı bıııkımı loıu nuna yazdığı mcktuplaıla vaıaılı kılmak ıstıyor Yaşamanın suıcklılık kazanması anlamlı olması ıçın o coşkuyu sonrakı ku şaklaıa aktaıma çabası gostcııvor (TORUNUMA MEKTUPLAR, İıuck mt Araştırma Duume Dızısı Damar Yayınları, 2005 Ankara) Dogmuş olan heı şcy aynı zamanda olmekte olan bir şeydıı dıycn Efeslı Herakleıtos un duşuıuesı, toruna yazı lan mektuplarla bızden sonıakı kuşaklara geçen yaşama gucunu daha anlamlı kıla taktır Fahamet Yalçınkava yaşlılığı vtne bılmışse sonıakı kuşaklarla arkadaş olma kolaylığını bulduğu ıçındır Kultur geleneğındc toprak ınsan ılışkı sı onemlı yoğunluk kazanıyor Sevgı to humu ıçımıze dal budak salıyor Zeki Büyuktanır ın soylenceler ozanı Izmirli Homeros a yazdığı mektuplarda kım bılır kaç kuşak oncedcn gobek bağı kur duğumu/ bu kor o/anla ınsanlık seruvc nındekı aeıları paylaşıyoruz (HOMEROS'A MEKTUPLAR, Can Yayınları, 2004) Sevgı sanat bılım, tel sefe, doğa, ınsan, kadın erkek ıhşkılerı savaşların getırdığı yıkım eskıl çağlardan bu yana guncellığını yıtırmeyen sorunlar Gonul go7uyle bakmasını bılen Home ros'la bunları konuşabılmek ne gu/el1 "Sıze ey gortnedtğım, btlmedığım kanler Sıze ıtha/ılc ne^reylıyorum bunları ben1' dıyen Tevfik Fikret gıbı, Ataç da, okurla rına gonderdığı mektuplarla onları kor ınançlardan kurtarmaya, nesnenın değı şık yonlerı olduğunu gostermeye çalışı yor, tek bir gerçeğe bağlanan bağnaz ka falara karşı çıkmak ıstıyor "Doğrusu ınanmaktan, ınananlardan korkarım ben Bir şeye, bir doğruya ınanmak, onun zıd dını ınkâr etmek değil mıdır^ Gonlum hıçbır doğruyu ınkâra razı olmuyor Bir bakın tabıata Kara ıle ak yan yana bırbı rıyle uzlaşarak yaşamıyorlar mı?" (OKURUMA MEKTUPLAR, Varlık Yayınları, 1958) Mektup Var... EMEL KEFELİNİN GÖRÜŞLERİ Emel Kefeli ıle yapılan soyleşıde mektup turunun oyku ıle romana yansıyan ozellıklerı uzerınde duruluyor Mektup turunde yazarın yorumları ye rınt kahranunlaıın ıç sesluınc ontehk tanınıyor Aslına bakılırsa oyku ıle ro nıan kuımaca olduğu ıçın mcktupları ya zan da kahıamanların ıç scsını yansıtmak ısteycn ya/ardıı Dolaylı bıı anlatınıla ge nc ya/arın goıuşlerını pa\laşıvotu/ Bir vazaı kahramanın iç scsını yansıt mak ıçın değışık vontemlerı başvuıabılır Emel Kck'lı dıyor kı (ADA, Anlatım Tekniği Olarak Mektup, Ya? 2005) Ba/ı rransı/ eleştıınunler mektupla rın hransı/ tra]edılerındekı ıç monologla rın yerını aldığını ıddıa edıyorlar İç mo nologlardan devraldıklan gorevı, modern romanda 'hıçbır kontrole tabı olmadan insanın iç dunyasını ve bılınç altını okura ulaştıran' bılınç akışı teknığıne bırakıyor lar Bir anlamda ıç monologdan 'bılınç akışı teknığı'ne geçışte kopru gorevı ya pıyorlaı Mektup yazmak her ne kadar anı ya/ mak ya da gunluk tutmak gıbı ıç sesı ken dıne sakladığı bir yonteni değılse de, usta yazarın kalemınde, bir başkasına gı/lerını açarken o ıç gcrçeğı gormemıze yardımu olabılır Lmcl Kefeli çağdaş edebıyatımızın ıkı onemlı adından soz açarak mektubun onemını şoyle bclırtıyor "Leyla Erbil 'Mektup Aşklan' ıle Turk edebıyatında 'Handan'dan sonra en ge lışmış 'MektupRoman' orneğını verır Oğuz Atay'ın hıkâyelerınde mektup, ıç monolog, bılınç altını ırdeleme, hayatı gozlemleme gıbı ışlevler yuklenırken fel sefı bir ıçerık de kazanmaktadır " Her ne kadar roman bir kurmaca ıse de, anlatım bıçımı olarak mektup seçılın cc romancı daha nesnel, daha ıçten bir anlatımla kahramanlarının ıç dunyalarını belırtmiş ı/lenımı bırakıyoı CJCIU de bu anlatım romarıunm ustalığına bakıvor Cıerçcğı değışık açılardan gosteıııken olaylara uzak dururken daha ınandırıcı oluvoısa etkılı bırbıçcm gtlıştırdığı ıçın dır "H PULLU MEKTUPLAR Mektup vontunı kullanılaıak cdebıya tın başka alanlarına sıyasUc tatıht.eğı tıme, bılıme bakan ya/arlaı ti.i var llyas Dirın, Tahsın Yıldırrm, Ubeydullah Kısacık bu konııları ıçıne alan bir tanıtım yazısıyla bıılıktc hem verlı hem çevırı ge nış bir kaynakça da sunuyor (ADA, Edebiyat, Duşunce ve Siyaset Dunyamızda Kıtaplaşan Mektuplar, Ya/ 2005) Bu çalışmada "Pullu Mektup" olarak nıtelenen bellı bir kişıye yazılan mektup larla "Açık Mektup" denen herhangı bir konunun açıklanması ıçın ya/ılan mek tuplar bırbırınden ayrılıyor "Pullu Mek tup' kaynakçasma da yer verılıyor Belkı de ozlemını duyduğumuz gerçck mektuplar bu "pullu mektup"lardır Ote kıler mektup yontemınc gore duzenlen mış bırer metındır Bu pullu mektuplar ya/arlaı ın edebı yatçı kımlığıne gore kışısel olmaktan çı kar Ornekse Memduh Şevket Esendal'ın "Kızıma Mektuplar"ı (Bilgi Yayınevi, 2001) ıle "Oğularıma Mektuplar"ı (Bilgi Yaymevi, 2003) ozcl mektup olma nın dışında dıl, edebiyat, toplum sorunla rını çocuklarıyla paylaştığı, ıçtenlıklı mektuplardır Nıtekım Kafka'nın Milena'ya mektup ları da, yazdıklarını Çekçe'ye çevıren Mı lena'ya oncelerı edebiyat yakınlığıyla, sonraları duş gucunde yaşayan bir sevı ılışkısıyle yazılmış, edebiyat değerı olan mektuplardır (SEVGtLI MİLENA, ADADAKİ MEKTUP DOSYASI Trabzon'da çıkan mevsımlık ADA der gısı ya? 2005 sayısında "Mektup" uzerıne bir dosya hazırlamış (ADÂ'nın kaçınu sayısıydı bu? Surelı yayınların kunyesınde bu ayrıntıya yer verılmesı gerekmez miı*) Mektup, hem anlatım ozellığı olduğu, hem bir yazarın ıç gerçeklerını edebıyata kazandırdığı, hem de az bılındığı ıçın, dosya konusu edılmesı gereken bir ede bıyat turudur Ancak Ada bu konuyu yeterlı ayrıntı larla ısjemış değil Once "Mektup' un edebıyatımızdakı tarıhçesı, ışlevı bakımından bir ınceleme yazısı gerekırdı Her ne kadar "Anlatım Tekniği Olarak Mektup" kıtabını yazan Doç. Dr. Emel Kefeli ılc bir soyleşı yapıl mışsa da, bu soyleşı bir ıncelemeden bek lenen ayrıntıları ıçermıyor Dergının yayın yonetmenı Ercan Yılmaz'ın oncekı sayılardakı deneyımını du şunerek daha kapsamlı bir dosya hazırla ması beklenırdı Anlatım bıçımı olarak mektup uzerıne kapsamlı bir çalışma yapan Emel Kefe lı'nın soyleşısınden başka, "Mektup AşkIarı" romanını yazan Leyla Erbil'le, çok satan kıtaplar arasında yer alan "Kızîarıma Mektuplar" yazan Emre Kongar'la da soyleşılcr yapılması, mektup bıçemını değışık goruşlerle değerlendırmeye yara yacaktı Gene de anlatım ozellığı olarak mektu ba bir dosya ayrılması yararlı olmuştur Hele "Posta Kutusu" dergısı kapandık tan sonra bu alanda bir boşluk vardı II gınç mektuplar, ozgun yazılarla bu boşlu ğun kapatılacağını bekleyelım MEKTUBUN SONUNA EK ADA,' her zaman bir başka ada var dır" derken edebıyatın duzeylı dergı lerınden bırı olduğunu anımsatmak ıstı yor ADA'dan ayrüan MOR TAKA şıırın gerçek kıyılarına doğru yol alıyor Trab zon gıbı zengın bir ıhmız bu dergılerı ya şatmak olanağını bulabılmelı Bunlar yal nız Trabzon'un değil, yurdumuzun ıyı edebiyat dergılerı arasında yer alıyor ADA'nın eksıklerını tamamlayıp daha gelışmış bir dergı olarak edebıyatımızda adını duyuracağını umuyorum Değındığım kuçuk eleştırıler boyle bir duzeye ulaşmasını kolaylaştırmak ıçın dır • > MTHytl fcB .•••..• , . ttatMI Hrm tMrtrtNb IMMB!H oknL Bir kultur İnsanı olan Emre Kongar, Ikiz kızlarına yazdığı mektuplar aracılığıyla toplumsal değlsimı, bu değışıme uyması gereken genç kızların ruh dokusundaki gellşmeyi, erkek egemen toplumu, genlş bir hosgöru anlayışıyla değerlendiriyor MtMny Jlttıl a bL Ik. 8 «800 IMttty A*. M(U1Z)2SI111tM84l C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA Yl 809