Katalog

yiz: Filippo Tommasi Marinctti'nin sava§ı çağrıştıran "tamtam" sesleriyle dolu şıirlcrinin öncülüğünde laşist ve faşizan yazın örneklcriyle süslü resmi edebiyatın yanı sıra Vittorini'nin öncülüğünde mıilıyctçilik dalgasından etkilcnmemiş ancak sola da angaje olmamış "Yeni Kültür" arayışı ıçinde olan ccphe. Calvino'nun önce Pavese vc sonra Vittorini ile karşılaşması yaşamında bir döniim noktasıdır. Uçlü bir sacayağı oluşturacaklarkeıvPavese intihar eder. Ama Calvino daha önce 1946'da 'Örümcek Yuvalannın Yolu' adlı ilk kitabını yayımlamıştır. Pavese, Unita"da yazdığı bir yazıda kitaptaki şiirsel anlatıma dikkat çekerken, Vittorini, îtalyan yazın geleneğinden düzyazıyı dışlayan Croce ve Hermetiklere karşı "bu gelenekte düzyazıcılara da yer olduğunu, dahası, îtalyan yazınının giderek düzyazıcıların yazını "olacağını savunur. Orümcek Yuvalannın Yolu, adı üstünde, giz ve macera dolu bir yolculuğun romanı olarak algılanabilir. Ya da örümcek ağlarıyla kaplı bir yerde saklılık ve gizlilik içeren bir olayın anlatımına yer vermiş gibi de düşünülebilir. Her iki durumda da masalımsı bir öykünün varlığı gözden kaçmaz. Oysa vansıtılan olay çok gerçek bir olaydır ve Ikinci Dünya Savaşı'nı anlatmaktadır. Romanda verilmek istenen de o savaştan bir kesittir. Faşizme karşı Dayanışma'ya katılan bir avuç insanın öyküsüdür ve yaşanmışlığı olan bir öyküdür. Ancak bu gerçekliğe nıasal havasını veren örümcek kaplı yollarda saklanmış olan bir tabanca ve çocuk yaşında özgürlük savaşına bulaşmış bir çocuğun düşsel dünyasıdır. Ölümkalım savaşının yapıldığı bir zamanda bir tabancanın sözü mü olur. Ama o tabanca bir Alman askerinin tabancası olursa konu başka bir boyut kazanır ve o gerçekliği törpüleyen ve olaya güldürü unsurunu katarak insansal bir içerik kazanmasını sağlar. Ancak o masalımsı havayı zorlayan ve konuyu daha da gerçekçi bir düzleme iten bir başka izlek vardır; o da çocuk Pin'in ablasının Alman askerle yatmasının çağrıştırdıklarıdır. Bu son olay nasıl yorumlanırsa yorumlansın savaş yıllarının kara bir tablosu olarak karşımıza çıkmaktadır. O günlerin dramını ne ölçüde yansıtabilmişse o ölçüde gerçekçidir. PİN: "ADAM CEKETİ GİYMİŞ BİR ÇOCUK" Daha ilk romanında Calvino "gerçekle sorunu" olmadığını ve gerçeğin üstüne gitmekten kaçınmadığını göstermiştir. Pin ablasına müşteri bul maktadır. İki yönlü bir "olumsuzluk" var kişiliğınde; birisi ablasını gözünü kırpmadan satmasıdır; ötcki de fırsatını yakaladığında müşteriyi en can alıcı yerinden vurmasıdır. Bu örnekte olduğu gibi tabancasını çalmış olmakla belki de intikam almış ve içindeki kini doyurmuş olacaktır. Oysa gerçekçi romanlarda mutlaka bir "olumlu" kişi vardır. Hemen aklıma L. Sciascia'nın 'Baykuş' romanındaki Yüzbaşı Bellodi geliyor. Calvino'nun romanında da Kim vardır. Olumlu kişidir. Dayanışma'nın, dahası, savaşın nasıl bıttiğini biliyoruz. lyının kötüye galip geldiği bir çatışmada mutlu son romandan çok masalımsı bir sonuçtur. Ama sanıyorum, romanın özü Kinı'in sözlerinde yatmaktau 11 n t V P T XJ T . A P dır. Yer yer düşünsel olduğu kadar belgesel bir nitelık taşır: "Belki önemli işler yapmış olmayacağım ama, tarıh, adı, sanı duyulmamış küçük işlerden oluşmuştur; belkı yarın öleceğim(..)ama ölmeden önce yaptığım tüm işler ve ölümümün ken. disi de tarihten bir parçadır. Ve şu andaki tüm düşüncelerim yarınki tarihimi, dahası, insanlık tarihini etkileyecek boyuttadır". Kim'de Calvino'yu görenler var. Öyle ise ikinci kez kişilerinden birinin kılığına girmiş oluyor. Çünkii Pin "adarn ceketi giymiş bir çocuk"tur. Bu anlamda Calvino'nun kendisi olabilir. Kentsoylu bir aılede dünyaya gözünü açmış bir çocuğun kendisinı savaşın ortasında bulmuş olması, yaşı çocuk yaşı olmasa da, yaşamdaki deneyimsizliğine dayalı olarak olağanüstü bir olaydır. Belki de girmemesi gereken bir kılıfa girmek zorunda bırakılmış olmaktan sıkmtı yaşamaktadır. Pin tabancasını, " sihirli oyuncağı"nı yitirmiştir. Ayrıca sığındığı yanılsamalar dünyasını da. Çünkü örümcek yuvalarını bir faşist altüst etmiştir. Dünyası yıkılmış, gizının ve gizliliğinin oyuncağı kaybolmuştur. Silahını yeniden bulur ve ablasını onunla öldürür. Savaştan kalma öldürme dürtüsünü bu kez ablasının üzerinde sınar. Belki de en elle tutulur bir izi ya da tarihin en canlı tanığını ortadan kaldırmak istemektedir. Tarıhsel süreç sürmektedir. Doğanın büyülü dünyası (Leopardi'nin doğasından farklı bir doğadır) tarihin ve yazgının acımasızlığı karşısında direnmek istemektedir. 'Karga Sona Kaldı', Dayanışmayı anlatıyor. 1949'a kadar yazdığı öyküleri toplamış bu kitabına. Gene bir yanda kötülük, öte yanda iyilik. En mutlu anlarında insanlar karşılaştıkları kötülükle umutları yıkılabiliyor. Ancak istençlerini ortaya koyan insanlar yeniden mutluluğa ulaşabiliyorlar. Bu gelgitler arasında insanlar büyüyor, deneyim kazanıyor. Insanların çocukluk anıları ne denli imgesel, düşsel örgelerle süslüyse, olgunluk yaşları o denli gerçekçi ayırtüarla doludur. Bu öykülerde de insanın iki yaş dönemi ele alınmaktadır. Ister istemez Leopardi'nin felsefesi akla geliyor. Ve özellikle Köyde C. Tesi şarkısı. O şarluda köyün yaramaz çocuğuna vermiş olduğu öğütler: Bilinç yaşının gelmesi ne denli gecikirse insanın mutluluğu o denli uzun ömürlü olur. Calvino kişileriyle özdeşleşmesini kolaylıkla gerçekleştiren bir yazardır. Dahası, kişilerinin ağzından çıkan sözler o denli içtenliklidir ki canlı varlıkların yaşama ilişkin irdelemeleri gibidir. Gerçckte öykülerin hcr birinde Calvino'dan bir kesit görmek olanaklı. Her birinde yaşamöyküsel bir içerik söz konusu. Kitaba adını veren öykü baştan sona doğa varsıllığıyla süslü ve çok çeşitli bitki, hayvan türlerinin, özellikle kuş çeşitlerinin yer aldığı bir öyküdür. Ama kuşlara musallat olmuş bir de çocuk vardır. Bu çocuk, çocuk Calvino'nun tersıdir çünkü durmadan kuşları öldürmekte, balıkları öldürmekte ve doğaya zarar vermektedir. Burada bir paradoks vardır çünkü doğaya zarar veren çocuk değil, yetişkindir. llginç olan kin ve öfkesini doğaya karşı kusmuş olmasıdır. Alman askerini üzerındeki kartal resminden ötürü öldürmüştür. 'Komutanlığa Giderken' kitabın bir I : SO& Modem Hn aşk masalı JAMES H 0WARD KUNSTLER • 1 Maggie Darling insanlann rüyalannı süsleyen bir yaşam sürerken elindeki her şeyi yitiren ve tüm olanlara karşın yılmadan, korkusuzca savaşmayı öğrenen çağdaş bir kadının öyküsü. MAGGİE DARLİNG James Howard Kunstler ithaki > Çağdaş Dünya Edebiyatı 18,00 YTL (18.000.000 TL) ilhak www.ithaki.com.rr SAYFA 13 .SAY