Katalog

Küçük Madenci Hazım Olcay, ATP Yayınevi, 2004, 48 sayfa (810 yaş) üçük Madenci" Pırıltı Dizisinin kitaplanndan biri. ."Öykü, yavru solucan Tenrin ile küçük kız Suay'ın tanışmasıyla başlıyor. Bilge Solucan'ın ders verdiği küçük yavrulardan biri olan Tenrin tünel kazmayı öğrenmiştir. Toprağm altında yaşamayı ve beslenmeyi de öğrenen Tenrin bir gün arkadaşları ile "kıvrılmaca" oynarken Suay'ın küreğine takılarak topraktan çıkar. Kız solucanı görünce çok korkar ancak daha sonra solucanla arkadaş olur. Suay arkadaşından solucanların yaşamı hakkında çok şey öğrenir... Dikkuyruk ve Sangaga adlanndaki iki serçeyi anlatan "Serçenin Hayat Oyunu" adlı öykü kitabın ikinci öyküsii. Uçmayı yeni öğrenen iki serçenin başına gelenler anlatılıyor. Kitabın sonunda bir de öyküleri "değerlendirme" sorulan var... Pırıltı Dizisi 10 kitaptan oluşuyor: "Küçük Hırsız", "Eğitim Şart", "Fillerin Dostluğu", "Yavru Kumrular", "Doğanın Mühendisleri", "Kanlı Oyun", "Efe ile Robot", "Mavi Çakal" ve "Yaşanan Güzel Bir Gün". Pırıltı dizisi çocuklara pırıltılı kapılar açıyor. Ancak Sihirli Değnek, çocuklara okuma keyfi kazandırmaktan çok onlara bilgi aktarmak amacıyla yazılan kitaplara dokunmak ve onları değiştirmek istiyor. Okulünite dergilerine destek amacıyla hazırlanmış setlerin ve dizilerin "okuma" kitabı olarak kullanılmamasını diliyor... Bilgilendirmenin birincil amaç olduğu, ayrıntüarın atlandığı, bir bütünlüğün olmadığı ve diyalogların yapay olduğu bu tür kitaplara dokunuyor.., Bilimsel SİHİRLİ DEGNEK jÇocukl a r î ç i n buluşları, doğa olaylarını ve çocuğun yakın çevresindeki oluşumları ve süreçleri açıklayan dizilerin farklı bir amacı olduğunu biliyoruz. Ne yazık ki bu, ülkemizde pek yaygın olmayan bir yazın türü. Çocukların erken yaşlarda belirli bir konu üzerinde düşünmesine, araştırmasına ve sağlıklı bilgiler edinmesine yol açacak kitaplar bulmak zor... Bu alandaki çalışmalar, Hayat Ansiklopedisi, Yeni Çocuk Ansiklopedisi, Keşifler ve lcatlar Ansiklopedisi gibi yayınlarla başlayıp (1930 sonrası) ve Çocuk Esirgeme Kurumu'nun bilimsel buluş kitapları dizisi (1940 sonrası) ve Doğan Kardeş Anonim Şirket'ince hazırlattırılan öğretici kitaplar dizisiyle devam ederek (1950 sonrası), günümüzde TÜBlTAK'a kadar uzanan öğretici diziler olarak özedenebilir. TÜBlTAK'ın bilim kitapları ve Bilim Çocuk dergisi günümüzde bu alanda içerikli çalışmalar yapsa da yeterli olmamaktadır. Hâlâ günümüz çocuklarının, ilgi çekici, onlara ders şeklinde sunulmayan, onlan kurgu içine alarak satır aralarında onlarla konuşan farklı tür Kit apl ar Hazırlayan. Nllay Yılmaz • çizlmler: Mustafa Delioğlu deki eserlere ihtiyaçlan vardır. KISSADAN... Masallar... Dünyanın basitleştirilmiş modelıdir. Çocuğun ilk sanat deneyimidir. Geçmişle değil, gelecekle ilgilidir. Çocuğun ruhsal gelişimine, kendini tanımasına, özgüven duygusunun gelişmesine, yaşamı tanımasına ve okuma alışkanlığı edinmesine yardım eder. Masalın mantığı ile çocuğun mantığı örtüşür (özellikle 48 yaş). Geleneksel bir eğitim anlayışı içermesi, otoriter olması masalın oluı koşulları içinde do ğaldır. Ancak yüzeysel anlatım, belli kaupyargıların tekrarı, basit şeylerin bile otoriter bir yaklaşımla aktarılması, korku öğelerinin masalın doğal akışı dışında "ders vermek" için bir araç olarak kullanılması, "kötü" ve "niteliksiz" masalın özellikleridir. Aşırı derecede gerçek dışı bir dünyaya gönderme yaparak çocukta "kurmacagerçek" ilişkisini yok edebilecek masallar seçilmemeli, eğlendiren, düşündüren ve düş gücünü gcliştircn masallar tercih edilmelidir. 06 yaş dönemi için klasik masallardan çok masalımsı özellikler taşıyan masallar seçilmelidir. Masalların eğitsel amaçb kullanımı: masalın özünü değiştirme, masalı devam ettirme, masalın öncesini ve sonrasını tahmin etme, masal parodileri, dramatizasyon, masal dilinden yararlanma vb. çalışmalar yapılabilir. Sihirli dizi "Masal Sandığı", Mavisel Yener, Berna Bridge, K Yayınlan, 2003. (Kişisel Gelişim Serisi Masallarla Duygulann Eğitimi) "Sağlıklı, kendiyle barışık, mudu ve başarılı çocuklar yetiştirmek isteyen annebaba ve eğitimcilerin, çocukları ve öğrencileri ile kullanmaları için hazırlanmıştır... Kitabın bölümleri çocukların en çok duyumsadığı duygularla ilgili önce o duygunun tanımı, sonra onlara ilginç gelecek o duyguyla ilgili bir masal, sonra da hem masalı hem de duyguları inceleyecek sorulardan oluşmaktadır". • Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / tstanbul [email protected] Tel: 0212236 78 42 KONUK SİHİRLİ DEĞNEK Mustafa Kıvanç "Dilek", Erhan Tığlı, Eğitim Yayınlan Çocuk Kitaplan Dizisi Eğitim Yayınlan'nın yayımladığı kitabın kapağında bahar rüzgârları estiren kuşlu, kelebekli bir doğa manzarası, babasına bir kır çiçeği veren bir kız çocuğunun resmi var. Kitabın ilk öyküsü "Dilek". Küçük Dilek işten gelen babasını kapıda karşılıyor, terliklerini giydiriyor, sonra da aralarında esprili, şakalı, fıkralı bir konuşma başlıyor... Bu arada çocuklara anlamları bilinmeyen, arkadaşlarınu» alay edeceği yabancı adlar konulmastnı, insanın hayattan bir beklediği, dileği olması, bunu gerçekleştirmek için çalışması gibi konulara değiniliyor, insanı imrendiren mutlu bir aile tablosıı çiziliyor, "kahkaha çiçckleri" açtırılıyor. "SakızParası" adlı öyküde büyümüş de küçülmüş bir çocuğun annesinden sakız parası koparmak için yaptığı oyun ve parayı koparınca duyduğu sevinç dile getiriliyor. Okuyucu yer yer gülümsetiliyor. "Ne Olayım" adlı öyküde çocukların psikolojilerini yansıtan diyaloglarla duygu ve düşünceleri ustaca yansıtılıyor. "KurbağaGelin" klasik bir masal ama yazar öğretmenliğini konuşturuyor, bu klasik masaldan eğitici düşünce çıkarıp sunuyor. "îyi bakın, koruyun, yırtılmasın arnamus öyküsü. Başkası için kötülük düşünenin başına gelirdaha kötüsü" diyor. "Tan Tan Kabacık" da bir masal. Yazarımız ders verici, şiirsel sözlerle vurguladığı, akıcı bir dille anlattığı bu masalında, "muduluk bir kuştur, yolu gül, diken bir yokuştur. Önemli olan o kuşun sayısı, büyüklüğü değil özgürce uçması, dalımıza konmasıdır... Ettiğimiz iyiliklerdir bizi yaşatan, yoksa insanın hiçbir işe yaramaz eti, derisi. Işte benden bu kadar. Size kalıyor gerisi. Aman içinizdeki sevgi ışığı kararmasın" diyerek satır aralarında çocuklara mesajlar iletiyor. Masal "tath dilli, güleryüzlü kişiler, devleri bilc dize getirir, acı sözlü, asık yüzlü olanları ise yel üfürür, sel götürür" diye bitiyor. "Yağmur" masalı hem güldürüyor hem düşündürüyor. Aylarca yağmur yağmaz. Ne yaptılarsa olmaz. Deli derviş yağmur yağdıracağını söyleyerek çıkar ortaya. Önce alay ederler, sonra bir kerc denemeye karar verirler. Derviş çocukları başına toplar. Evlerden yağ toplarlar. Topladıkları yağları kazanlara dökerler, güzel bir çorba yaparak çocuklara, yoksullara dağıtırlar. Bol yağlı çorbayı içerler "yağ yağ" derler, derken yağmur yağmaya başlar, ama bu sefer de durmak bilmez. Çarcsiz kalırlar ve gene Derviş işbaşına geçer. Çocuklarla evlerden ceviz toplarlar. Bir yere yığarlar. Derviş "yağma!" diye bağırır. Çocuklar da "yağmaa!" diyerek cevizleri yağma ederler. Yağmur kesilir. Masalın sonunda yazarımız masalcı baba edasıyla şöyle der. " Masalımız işte bu kadar. Zamanında gözümüzü dört açmaz, gerekli önlemleri almazsak dünya olur bize dar. Benliğinize mutluluk yağmurlan yağsm çocuklar!". "Oduncunun Kızı"nda saf, temiz kalpli bir oduncunun karısının buyruğuyla kentte kızına çeyiz ve iyi bir damat araması anlatılıyor. Oduncu, saflığıyla kcntlileri kendisine güldürür ama temiz kalpliliği, iyi niyeti sayesinde kötülüklcrden, kötü kişilerin elinden kurtulur. Kızına çeyiz ve iyi bir damat bulur. Yazar sonucu şu sözlerle bağlar: "Kimi zaman masallar gerçeklerden daha işe yarar. Arayan aradığını mutlaka bulur. Eğer iyiyse aradığı mutlu olur ama değilse çok büyüktür kendisine ve çevresine verdiği zarar". Kitabın son masalı "sportoto masal yarışmasında" derece alan bir masal: "Çekirge Hoca". Dini çıkarına alet etmeyen bir hoca olan Ali Hoca'nın karısı, diğer hoca karıları gibi iyi bir hayat yaşayamadığı için kocasına kızar, onun kayıpları bularak para kazanmasını ister. Onun baskılarına dayanamayan hoca baştan çıkar ama rastlantıların, temiz kalpliliğin sonunda başarıya ulaşır. Önce karısının yardımıyla komşunun karısının kayıp bileziklerini bulur. Sonra beyin malmı çalan hırsızları yakalatır. En sonunda kendisini sınava çeken beyler beyinin avucundaki çekirgeyi, kendi halini anlatan "bir sıçrarsın çekirge, iki sıçrarsın çekirge, sonunda avuca girersin çekirge" diyerek bulur ve onun hışmından kurtulur, rahat bir ömür sürer. Çocukların psikolojilerini öğrenmek, ona göre davranmak isteyen anne babaların, öğrencilerine eğitici öyküler, masallar okutmak isteyen velilerin ve öğretmenlerin bu kitabı okumalarını öneririm. Sevgili çocuklarımız eğlenerek eğitilmek, gülerek düşünmek istiyorlarsa bu tür kitapları ellerinden düşürmesinler. * Masallar ve Eğitimsel Işlevleri, Muhsine Helimoğlu Yavuz, Kültür Bakanhğı. * Masalın Biçimbilimi, Vladamir Propp, Om Kuram. * "Günümüzde Yazılan Türk Şanat Masallarında Eksit Öğreticidik Boyutu", Yüksel Kocaduru, l.Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Yayınlan, 2000. * "Masallarımız", Tekin Yılmaz, l.Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Yayınları, 2000. * "Sevgili Masallara Ciddi Bir Bakış", Aytül Akal, l.Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Yayınlan, 2000. * "Masallarda Üvey Anne Şiddeti", Türkan Kuzu, Ösmangazi Üniversitesi, Çocuk Edebiyatına ve Çocuk Hekimlığine Yansıyan Şidddet Sempozyumu, Ösmangazi Üniversitesi Yayınlan, 2003. BÜYÜKLERE ÖDEV SAYFA 26 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 80 5